Những thước phim lịch sử về trận "Điện Biên Phủ trên không" đã gây xúc động trong lòng biết bao thế hệ bạn xem truyền hình của cả nước. Người xem vô cùng ấn tượng với hình ảnh trận chiến oai hùng trên bầu trời Hà Nội cách đây hơn 40 năm và đỉnh cao là cảnh những chiếc B-52 bốc cháy rực trời. Hình ảnh một Hà Nội đau thương nhưng anh dũng với những chiến công vang dội hiện lên chân thực với khán giả.
Nhưng ai là người đã ghi lại những thước phim vô giá đó thì chắc chắn không nhiều người biết.
Đạo diễn Phạm Việt Tùng khi ấy, đang công tác tại Ban Truyền hình (thuộc Đài Tiếng nói Việt Nam), nằm trong số những người ở lại Hà Nội làm nhiệm vụ, trong lúc lệnh sơ tán triệt để toàn thành phố được khẩn trương thực hiện.
‘ Quay phim Phạm Việt Tùng tác nghiệp trong 12 ngày đêm Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không. Ảnh tư liệu
Với quyết tâm quay bằng được trận chiến hào hùng của quân và dân Hà Nội, Đạo diễn Phạm Việt Tùng và các đồng nghiệp bất chấp nguy hiểm, có mặt trên các nóc nhà cao tầng giữa lúc hàng đàn máy bay của Mỹ ầm ầm dội bom xuống thành phố. Một trong những địa điểm được lựa chọn là tháp nước trên nóc Khách sạn Hòa Bình (số 27, phố Lý Thường Kiệt, Hà Nội) làm vọng canh nhằm ghi lại hình ảnh “Rồng lửa Thăng Long vít cổ B52”.
Đêm đông rét mướt 27/12/1972, Đạo diễn Phạm Việt Tùng dùng một chiếc khăn cột người vào lan can tháp nước, cùng phụ quay Đắc Lương hồi hộp chờ đợi dưới làn mưa bom đang làm rung chuyển toàn thành phố. Phạm Việt Tùng hướng máy quay về phía phà Khuyến Lương, nơi tên lửa và cao xạ của ta đang mãnh liệt trút lửa lên bầu trời đặc quánh tiếng gầm rú, quần đảo của máy bay Mỹ.
Bất chợt, Đắc Lương hét lên: “Anh Tùng. Nó ở đằng này cơ, anh Tùng!”. Mọi việc chỉ diễn ra trong tích tắc, nên Phạm Việt Tùng không kịp ngắm, ông chỉ theo phản xạ bấm và chỉnh máy quay về hướng chỉ tay của người phụ quay.
‘ Hình ảnh pháo đài bay B52 như một quả cầu lửa khổng lồ ngùn ngụt trên bầu trời Hà Nội
May mắn đã mỉm cười với hai nhà quay phim dũng cảm: Hình ảnh pháo đài bay B52 như một quả cầu lửa khổng lồ ngùn ngụt trên bầu trời Hà Nội lọt trọn vào khuôn ngắm trong vài giây, sau đó nó rơi xuống phía đường Hoàng Hoa Thám. Đây là hình ảnh lịch sử tức thời, không thể dàn dựng được. Ngày hôm sau, nhiều tờ báo đều đưa tin, kèm ảnh xác chiếc B52 nằm giữa hồ Hữu Tiệp (làng Ngọc Hà, ven đường Hoàng Hoa Thám).
Trong thời gian qua, đã có không ít thông tin cho rằng cảnh quay lịch sử pháo đài bay B52 bị bắn hạ không phải do đạo diễn Phạm Việt Tùng ghi lại.
Trước thông tin này, chúng tôi đã tìm gặp và trao đổi cùng NSND Đặng Xuân Hải để biết rõ hơn. Theo đó, ông Hải đã khẳng định có những khiếu nại của hội viên Hội Điện ảnh Việt Nam về vấn đề nói trên. Tuy nhiên, sau quá trình xác minh tỉ mỉ và kỹ lưỡng, hội Điện ảnh đã khẳng định trong phiên họp toàn thể của hội: những thước phim về pháo đài B52 bốc cháy chính là do đạo diễn Phạm Việt Tùng ghi lại.
‘ Đạo diễn, nhà quay phim NSƯT Phạm Việt Tùng
"Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không" đã được biết đến và ở lại trong lòng khán giả biết bao thế hệ của cả nước đã có câu trả lời cuối cùng và đạo diễn Phạm Việt Tùng đã an tâm trước những chuyện thị phi. Thước phim đó là của ông và nó thuộc về ông như một minh chứng của lịch sử, của cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc!