Tháng 5/2019, chị Bùi Thị Oanh từ Trung Quốc trở về Hải Phòng, Việt Nam để dự đám cưới của cô con gái duy nhất ở Việt Nam. Đây là đứa con gái mà chị Oanh đã phải xa cách nhiều năm trời, kể từ khi bị lừa bán sang Trung Quốc lúc con còn rất nhỏ. chị Oanh nhớ lại năm 1992, chỉ vì ham tiền mà nghe theo lời bạn bè dụ dỗ sang Trung Quốc làm ăn. Có ngờ đâu rằng, chị đã bị họ lừa, bán sang một gia đình nghèo ở vùng nông thôn xa xôi hẻo lánh thuộc huyện Suixi, Quảng Đông, Trung Quốc với các giá chỉ vỏn vẹn... 3 triệu đồng. Nghĩ lại ngày đó, chị Oanh cảm thấy vô cùng ân hận, tuyệt vọng vì quyết định của mình đã phải trả một cái giá quá đắt.
Cuộc sống không người thân, không biết tiếng, không biết làm bất cứ công việc gì khiến chị Oanh nhiều lần muốn tự tử. Chị Oanh còn nhớ lại thời gian mang bầu bên Trung Quốc mà vẫn bị bắt làm việc nặng khiến chị bị sảy thai. Lần đó, chị đã cận kề với cửa tử vì máu ra quá nhiều nên ngất đi, người chồng Trung Quốc tưởng chị đã chết mà bỏ chạy. Mãi đến ngày hôm sau, chồng chị mới đưa vợ đi viện cấp cứu. Trong cả đêm hôm đó, chị Oanh chỉ biết ôm đứa con nhỏ mới được 4 tháng bị không may mắn bị tuột ra ngoài. Chị Oanh lúc đó không còn chút sức lực nào nữa nhưng nghĩ đến việc người thân vẫn còn ở Việt Nam, chị lại cố gắng gượng để tìm cách sau này còn trở về. Gánh nặng còn đè lên vai chị Oanh khi phải trả những khoản nợ trong quá khứ cho nhà chồng. Chị Oanh kể những người phụ nữ Việt dù bị bán hay tự nguyện sang đây cũng cùng chung một số phận là bị coi như máy đẻ, công cụ để phục vụ, bị chửi bới, đánh đập thường xuyên. Ở Trung Quốc, chị Oanh đã từng bị bắt vào tù 4 lần.
Biết được nghề truyền thống làm kẹo từ ông bà ở Việt Nam, chị Oanh bắt đầu những ngày làm kẹo rồi mang ra chợ bán. Thời đó ở huyện nơi chị Oanh sinh sống không ai biết làm thứ kẹo này cả. Vậy là cứ từng bước từng bước giờ chị Oanh đã làm chủ của một xưởng sản xuất kẹo uy tín ở xứ người. Ở làng chị Oanh ở, chỉ có bà và một người nữa được chấp nhận là người Trung Quốc. Thế nhưng, lúc này, thành công rồi, có tiền rồi nhưng chị vẫn chỉ có một khao khát duy nhất là muốn trở về Việt Nam sinh sống. Nhưng lúc trở về, chị Oanh cũng đã mang thai đứa con với người chồng Trung Quốc. Sợi dây gắn kết đó khiến bố mẹ chị Oanh cũng không muốn chị trở về Việt Nam nữa.
Vũ Thị Việt Trang - cô con gái ở Việt Nam của chị Oanh dường như không có bất cứ ký ức nào về mẹ vì xa mẹ từ nhỏ. Cuộc đời lưu lạc của người mẹ ở Trung Quốc được cô con gái biết đến khi đã ngoài 20 tuổi. Khi còn bé, Trang cũng hỏi mọi người mẹ đi đâu rồi và chỉ nhận được câu trả lời là đi làm ăn xa. Chỉ khi học cấp 2, Trang mới được gặp mẹ, lúc đó cô mới biết mẹ đã bị bán sang Trung Quốc từ lâu. Ban đầu, Trang không biết mẹ và gọi bằng cô. Lâu dần, hai mẹ con đi chơi thì mới dần thân nhau. Trang cũng rất tự ti và không muốn giới thiệu mẹ với ai vì lần đầu bà Oanh trở về thì vẫn tay trắng không có gì. Điều tiếng bị bán sang Trung Quốc khiến nhiều người cũng định kiến về chị. Mỗi khi sang Trung Quốc, Trang cũng muốn mẹ về nhưng chị Oanh nói số phận đã đẩy chị vào cuộc sống như thế nên chị chấp nhận như vậy. Giờ Trang chỉ mong mẹ sống bên đó được hạnh phúc, an yên và những người thân bên đó thực sự coi trọng mẹ.
Chị Vân - nhân vật thứ hai của bộ phim vốn là công nhân tại xưởng làm kẹo của chị Oanh. Thế nhưng, sau một thời gian làm, chị Oanh không thể thuê người đồng hương làm nữa vì quy định của chính quyền khiến cả hai có thể phải ngồi tù nếu để chị Vân làm tiếp mà không có giấy tờ. Trước đó, qua lời kể của chị Oanh, chị Vân từng bị lừa bán sang một gia đình Trung Quốc ở vùng sâu vùng xa. Sau này, chị nhận công việc chăm sóc nấu nướng cho một cụ già để có tiền trang trải sinh sống. Khi cụ mất, chị Vân cũng mất luôn đồng lương ít ỏi đó. Quay trở về nhà thì chồng không nhận.
Chị Vân không được nhập tịch, cũng không còn giấy tờ cá nhân vì bị những kẻ buôn bán người vứt đi hết nên chẳng còn cơ hội quay về Việt Nam. Chị Vân giờ quay sang đi thu mua phế liệu, sống chui lủi không biết ngày mai tương lai rồi sẽ ra sao. Khi được hỏi nếu có người thân sang đón về thì chị có về không, chị Vân rơi nước mắt nói chắc chẳng có điều đó xảy ra đâu. Họ hàng chị bên Việt Nam cũng nghèo lắm... Chị Vân nói cũng không có ý định trốn về vì không có tiền để trốn và cũng không muốn về Việt Nam làm gánh nặng cho người thân.
Bà Nguyễn Thị Mến, sinh năm 1958 tại Hải Phòng là dì của chị Oanh. Khi chị Oanh bị lừa bán sang Trung Quốc, người nhà ở Việt Nam đã tìm nhiều cách tìm kiếm và liên lạc nhưng vô vọng. Thấy bà Mến xấu xí, nghĩ không ai nhòm ngó nên gia đình đưa bà sang Trung Quốc để đi tìm chị Oanh. Nhưng không hiểu vì sao bà Mến với ngoại hình như vậy lại vẫn được bán cho một ông già hơn bà 30, 40 tuổi. Chồng mất, bà Mến rơi vào cảnh không nương tựa, không anh em bạn bè. Sau khi hai dì cháu gặp lại nhau, chị Oanh cũng từng đưa bà Mến trở về Việt Nam. Nhưng lúc đó, bà Mến đang mang bầu đứa con thứ hai, lại dắt theo đứa con nhỏ đi cùng, hoàn cảnh nheo nhóc đó nếu có ở Việt Nam thì cũng chẳng có ai giúp đỡ. Chính vì vậy, bà Mến lại quay trở lại Trung Quốc vì không muốn liên luỵ đến người nhà, rồi xấu hổ vì mang tiếng đi nước ngoài khi về lại không có gì trong tay.
Bà Mến giờ đã 62 tuổi nhưng ngày ngày vẫn đi làm công việc dọn vệ sinh để có tiền chăm sóc, mua thuốc cho cậu con trai bệnh tật.
Cuộc sống vật chất của chị Oanh dù có khá hơn người dì nhưng theo chị, về tinh thần thì hai dì cháu không khác gì nhau. Bởi trải qua hai mươi mấy năm đau khổ, dằn vặt và tuyệt vọng, giờ họ không muốn là gánh nặng cho những người thân khi trở về. Họ coi đó là số phận đã định sẵn cho mình và chấp nhận chịu đựng dù từ trong sâu thẳm trái tim, khao khát trở về quê hương, Tổ quốc luôn chực chờ trỗi dậy.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!