Cơ chế đối thoại quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc vừa được thiết lập. Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có nhiều điều chỉnh trong chính sách với Trung Quốc so với thời tiền nhiệm Barack Obama. Ông Donald Trump đã thiết lập một số cơ chế đối thoại giữa hai nước với mục đích xây dựng lòng tin giữa ê-kíp lãnh đạo mới của Mỹ với Trung Quốc.
Theo đó, chuyến thăm của Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ - Tướng quân Joseph Dunford - tới Trung Quốc lần này là nhằm đặt nền móng cho một cơ chế đối thoại quân sự cấp cao. Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh căng thẳng liên quan tới chương trình hạt nhân và tên lửa của Triều Tiên đang gia tăng nên cũng gửi đi một thông điệp quan trọng tới Trung Quốc.
Theo đánh giá của phóng viên Trường Sơn – Thường trú Đài THVN tại Mỹ, khác với cơ chế đối thoại mang tính chiến lược và toàn diện khác, thỏa thuận lần này nhằm cải thiện liên lạc quân sự ở các cấp tướng lĩnh chỉ huy thực địa của hai nước Mỹ và Trung Quốc. Cơ chế này giúp đảm bảo liên lạc quân sự giữa hai nước được thông suốt, ứng phó với những tình huống khủng hoảng an ninh có thể xảy ra trong khu vực.
Thực tế, Trung Quốc và Mỹ đã thiết lập đường dây nóng từ năm 2007, cách đây 10 năm. Nhưng đường dây liên lạc cấp cao này rất ít khi được sử dụng và được cho là khó phát huy hiệu quả khi ứng phó với những diễn biến nhanh trên thực địa.
"Cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ không chỉ do thiếu tin cậy chính trị mà cốt lõi nằm ở sự khác biệt về lợi ích quốc gia chiến lược. Tuy nhiên, trong tất cả các cuộc cạnh tranh, cọ xát, hai nước vẫn có điểm tương đồng, song trùng về lợi ích để có thể tìm kiếm cơ hội hợp tác, trong khi vẫn quan tâm thỏa đáng đến quyền lợi mỗi bên, điển hình như hợp tác Mỹ - Trung trong quản lý vấn đề hạt nhân tại bán đảo Triều Tiên", phóng viên Trường Sơn cho biết.
Đánh giá về cơ chế đối thoại quân sự Mỹ - Trung, TS. Lê Đình Tĩnh – Học viện Ngoại giao cho rằng cơ chế thỏa thuận hợp tác này mang tới cho mối quan hệ hợp tác giữa hai quốc gia nhiều hứa hẹn nhưng vẫn có những khó khăn ở phía trước. Sự hiểu lầm giữa hai bên vẫn có khả năng xảy ra khi cả hai đều gia tăng về số lượng và chất lượng quân sự. Hai quốc gia cần thực hiện một số giải pháp để giảm tính nguy cơ hiểu lầm như có thêm những thỏa thuận cơ chế đối thoại như vừa qua. Mỹ và Trung Quốc cần có sự kiềm chế trên thực địa, làm gương cho các quốc gia khác, cần làm rõ ý định đối với nhau và tránh tình huống rơi vào bên miệng hố chiến tranh.
Giới quan sát cho rằng, trong tình hình trên bán đảo Triều Tiên đang căng thẳng, việc giải quyết vấn đề này sẽ được chốt chặt trong mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc. Mỹ đang tìm mọi cơ hội để hối thúc Trung Quốc mạnh mẽ trong vấn đề kiềm chế Triều Tiên. Tuy nhiên, đây không phải là vấn đề an ninh chiến lược duy nhất tại khu vực, mà còn cả vấn đề Đài Loan và biển Đông.
"Thỏa thuận đối thoại có đóng góp tích cực trong mối quan hệ Mỹ - Trung theo nghĩa là giảm nguy cơ đụng độ về quân sự giữa hai nước. Qua đó, nó có thể gián tiếp tác động tới sự ổn định của khu vực. Rõ ràng, ở mặt nào đó, sự giảm thiểu đối đầu trong quan hệ Mỹ - Trung là có lợi cho những nước còn lại trong khu vực, bởi các nước vừa và nhỏ không muốn bị kẹt ở giữa khi mâu thuẫn hai nước lên cao. Thế nhưng, câu chuyện biển Đông không chỉ là câu chuyện giữa Mỹ và Trung Quốc, khi ngay thời điểm này, Mỹ và Nhật Bản cũng đang triển khai cơ chế đối thoại 2 + 2, ngoài ra còn có vai trò của các quốc gia khác... Câu chuyện biển Đông còn đòi hỏi nhiều yếu tố khác...", TS. Lê Đình Tĩnh phân tích thêm.