Triển lãm ảnh "Bùi Xuân Phái – Trăm năm một tình yêu Hà Nội" là hoạt động nằm trong khuôn khổ Lễ trao giải Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội lần 13. Sự kiện được tổ chức từ ngày 7/10, tại Trung tâm Thông tấn Quốc gia. Đây là lần đầu tiên một phần bộ ảnh đồ sộ về cuộc đời và sự nghiệp của Bùi Xuân Phái được công bố trước công chúng.
Đầu tháng 8, khi BTC giải Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội ngỏ lời muốn có một triển lãm ảnh nhỏ để kỷ niệm 100 năm ngày sinh Bùi Xuân Phái, nhiếp ảnh gia Trần Chính Nghĩa cho hay, anh có khá nhiều phim chụp danh họa. Tuy nhiên, những bức ảnh này vẫn nằm đâu đó trong kho phim khổng lồ của anh, chưa lọc ra được, ngoại trừ một vài bức được giới thiệu rải rác ở đâu đó. Bức "Thiên vấn" (Hỏi trời) là một trong số đó. Bức ảnh chụp chân dung danh họa với phông nền là bức tranh phố cổ đã được sử dụng để làm logo giải thưởng năm nay, đồng thời đang được in lên tem bưu chính.
Sau một tuần tìm kiếm lại, Trần Chính Nghĩa đã gọi điện thông báo chọn được 101 bức ảnh về Bùi Xuân Phái trong 1 thùng phim cũ. Những bức ảnh đen trắng của Trần Chính Nghĩa đem lại cho người xem cảm giác kinh ngạc, khi quá khứ sống động về cuộc đời nghệ thuật của Bùi Xuân Phái từ những năm 1970 đến cuối đời (1988) được thể hiện ở dưới mọi góc độ.
Trong đó, tập trung nhất là xung quanh quá trình chuẩn bị và diễn biến của cuộc triển lãm cá nhân đầu tiên của họa sĩ Bùi Xuân Phái, do Hội Mỹ thuật tổ chức ngày 22/12/1984. Các bức hình đã ghi lại rất nhiều khoảnh khắc thường nhật của họa sĩ Bùi Xuân Phái. Trần Chính Nghĩa cho hay, chuẩn bị cho cuộc triển lãm năm 1984, hầu như đều đặn hàng tuần, anh đều đến nhà riêng của họa sĩ Bùi Xuân Phái để chụp lại tranh cho ông.
Gây xúc động nhất là bức ảnh chân dung họa sĩ Bùi Xuân Phái vào năm 1987. Khi đó Bùi Xuân Phái cần chụp một bức ảnh chứng minh thư để dán vào y bạ tại Bệnh viện Việt – Xô, ông đã nhờ người cháu thân thiết của mình đến chụp.
Đến nhà họa sĩ, thấy không có bức tường nào có thể dùng làm phông nền mà chỉ toàn tranh nên nhiếp ảnh gia Trần Chính Nghĩa đã chọn nền là bức tranh Chèo của Bùi Xuân Phái để chụp. Nhận được ảnh, họa sĩ Bùi Xuân Phái rất ưng: "Nghĩa chụp hợp quá. Bức ảnh có hồn, không ra ảnh chứng minh thư nhưng làm ảnh dán vào y bạ thì được. Ảnh chụp mình cũng không bị gầy quá".
Một thời gian sau, khi họa sĩ Bùi Xuân Phái mất, vợ danh họa đã gọi điện nhờ Trần Chính Nghĩa chọn một bức ảnh đẹp để phóng ra chuẩn bị cho tang lễ. Anh đã chọn chính bức ảnh dán y bạ này. Sau này, bà có đến nhà anh, nhiều lần cảm ơn bởi "đã chụp được một bức ảnh mà khi nhìn vào đó, bác luôn nghĩ ông vẫn như đang còn sống".
Trong khoảng thời gian dài, Trần Chính Nghĩa đã chụp hàng ngàn bức ảnh về cuộc đời và các sáng tác của Bùi Xuân Phái, trong đó có những khoảnh khắc đã trở nên vô giá. Trần Chính Nghĩa tâm sự, anh chụp tất cả những bức ảnh này bởi một lý do đơn giản: bác Phái là tri kỷ của cha anh – cố nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Văn Lưu. Việc chụp ảnh như một lời chào bác, như một thói quen. Đặc biệt, hễ khi nào bác Phái vẽ xong một bức tranh ưng ý là thể nào cũng gọi anh tới chụp để lưu giữ lại hình ảnh.
Vào giai đoạn mà phim chụp ảnh vô cùng đắt đỏ, Trần Chính Nghĩa vẫn không ngại ngần "đốt" biết bao cuộn phim vì bác Phái. Tất cả chỉ vì quý mến con người bác, chứ bản thân anh cũng không thể ngờ rằng, đến nay tất cả những gì anh chụp đã trở thành di sản. Sau tất cả, toát lên từ những bức ảnh của Trần Chính Nghĩa là một tình yêu trọn vẹn, một sự gắn bó máu thịt của Bùi Xuân Phái với Hà Nội.
Triển lãm Bùi Xuân Phái – Trăm năm một tình yêu Hà Nội sẽ trưng bày đến hết ngày 11/10/2020.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!