Tự nhiên sử dụng bài hát là thiếu tôn trọng các nhạc sĩ
Trong bối cảnh âm nhạc trực tuyến đang bùng nổ mạnh mẽ, các nhạc sĩ của Việt Nam đang gặp rất nhiều trong việc bảo vệ những tác phẩm, những "đứa con" của mình.
Trao đổi về vấn đề này, nhạc sĩ - nhạc công dòng nhạc dân gian Lê Minh Sơn chia sẻ: "Ở Việt Nam từ khá lâu đã có một Trung tâm bảo vệ quyền tác giả âm nhạc do Nhạc sĩ Phó Đức Phương cùng các nhạc sĩ khác sáng lập hỗ trợ các nhạc sĩ trong việc bảo vệ bản quyền tác phẩm âm nhạc. Tuy nhiên Trung tâm hiện nay mới chỉ mới làm được một phần rất nhỏ so với sự kỳ vọng của các nhạc sĩ. Đặc biệt là vấn đề quản lý bản quyền âm nhạc trên mạng thì Trung tâm chưa có đủ công cụ và giải pháp kỹ thuật, cũng như nhân sự để quản lý".
Nhạc sĩ Lê Minh Sơn thống kê có tới hơn 200 bài hát của anh đang bị vi phạm bản quyền
Trên thực tế, có hàng triệu bài hát của các nhạc sĩ Việt Nam đang trôi nổi, lang thang trên mạng. Nhạc sĩ Lê Minh Sơn lấy ví dụ từ chính mình: "Tôi thống kê có tới hơn 200 bài hát của Lê Minh Sơn đang bị những người mà tôi không quen biết sử dụng trên mạng. Mà không riêng gì tôi, rất nhiều nhạc sĩ khác đều bị tình trạng như vậy. Người ta cứ tự nhiên sử dụng những bài hát của mình, không hề xin phép, chứ chưa nói là trả tiền tác quyền. Thế là tự nhiên nhạc sĩ đi viết các tác phẩm để cho cái ông khác hưởng hết, từ khán giả, doanh thu quảng cáo cho đến khai thác rất nhiều lợi ích kinh tế trên những bài hát đó".
"Phần lớn các nhạc sĩ đều rất vô tư, bài hát của mình được nhiều người hát thì rất vui, không để ý người ta đang lợi dụng bài hát của mình ra sao. Nhưng đến khi anh em, bạn bè, rồi học sinh của mình phát hiện ra có những tác phẩm của mình đang được người khác sử dụng, khai thác kiếm nhiều lợi ích. Trong khi chính những tác giả lại không được xin phép, không được hưởng bất cứ một khoản tiền tác quyền nào. Tôi cho rằng, đó là sự thiếu tôn trọng các nhạc sĩ" - nhạc sĩ Lê Minh Sơn nhấn mạnh.
Mong muốn về một giải pháp quản lý bản quyền âm nhạc trực tuyến
Chính vì nạn vi phạm bản quyền tràn lan trên Internet là động lực thôi thúc nhạc sĩ Lê Minh Sơn cùng với cộng sự mới thành lập một công ty chuyên về lĩnh vực Bản quyền âm nhạc trực tuyến: "Từ khát vọng chung của những người làm nghề sáng tạo, các nhạc sĩ, tôi muốn các tác phẩm âm nhạc phải được minh bạch khi sử dụng. Một đất nước thật sự văn minh và phát triển, với một xã hội văn minh, đầu tiên là phải bảo vệ được cái chất xám, bảo vệ được sự sáng tạo của con người".
Anh lấy ví dụ ở Mỹ, Luật bản quyền đã có vào năm 1937. Họ làm rất là chặt về vấn đề bản quyền, đặc biệt là bản quyền trên môi trường Internet. Mới đây nhất, có trường hợp một sinh viên chỉ gửi một đường link bài hát mình thích cho bạn nhưng bị phạt tới 60.000 USD. Bởi ở nước ngoài, họ quy đó là tội ăn cắp, họ coi sự sáng tạo của con người là tài sản, nên sự sáng tạo được bảo vệ rất chặt. Từ đó để thấy nhạc sĩ ở nước ngoài họ rất sướng vì những sáng tạo của họ được tôn trọng, được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt.
"Nhạc sĩ ở nước ngoài họ sống hoàn toàn bằng thu nhập từ tác phẩm, hoàn toàn là sống bằng tác quyền. Còn ca sĩ sống bằng nguồn thu từ băng đĩa và những show diễn" - nhạc sĩ Lê Minh Sơn trần tình.
Tác giả của những ca khúc nổi tiếng như Ôi quê tôi, Chuồn chuồn ớt chia sẻ, ở Việt Nam, rất ít các hãng âm nhạc quốc tế họ vào, rất ít ca sĩ nổi tiếng đến với Việt Nam. Lý do là bởi chúng ta không bảo vệ được bản quyền về hình ảnh, bản quyền về show diễn, bản quyền về tác giả. Khi tham gia ký kết các hợp đồng biểu diễn với nước ngoài, điều quy định đầu tiên mà họ đưa ra là phải bảo vệ được tác quyền, bảo vệ được quyền tác giả.
Từ nguyên do đó, nhạc sĩ Lê Minh Sơn bày tỏ mong muốn về một giải pháp quản lý bản quyền âm nhạc trực tuyến: "Đến một thời gian, khi tìm kiếm lại các bài hát của hàng ngàn nhạc sĩ Việt Nam đang được sử dụng một cách tự do, tôi mới nhận ra ra là: À, chúng ta cần phải làm gì để anh em nhạc sĩ được tôn trọng? Dùng giải pháp nào, đường đi nước bước như thế nào tôi đã suy nghĩ từ rất lâu".
"Trước hết tôi muốn những tác phẩm của anh em nhạc sĩ phải được tôn trọng cái đã. Tiêu chí thứ hai, đó là sự minh bạch. Minh bạch ở chỗ khi có người dùng tác phẩm thì số tiền mà họ trả ấy sẽ được hiển thị ngay lập tức trên tài khoản của nhạc sĩ luôn" - vị giám khảo của Sing My Song chia sẻ.
Nhạc sĩ Lê Minh Sơn mong rằng sẽ hiện thực hóa giấc mơ khi hệ thống quản lý bản quyền tác phẩm âm nhạc chính thức vận hành: "Tôi muốn xây dựng một hệ thống mà mỗi một nhạc sĩ phải có một mã số riêng (giống như số chứng minh thư). Khi nhạc sĩ muốn kiểm tra, muốn xem tác phẩm của mình đang có những ai sử dụng thì chỉ cần click chuột là nó tự động thống kê được hôm nay có người nào nghe, hôm nay tác phẩm nào của mình được sử dụng, ai là người sử dụng, các nhạc sĩ sẽ "đánh dấu" tác phẩm của mình trên môi trường số. Tôi nghĩ đấy là sự minh bạch rất ghê gớm".
Người nhạc sĩ phải sống được bằng tác phẩm của mình
Nhạc sĩ Lê Minh Sơn cho biết hiện đang kết hợp với một đối tác để xây dựng hệ thống bảo vệ bản quyền âm nhạc trên môi trường số. Phần bảo mật được phát triển hoàn toàn bởi trí tuệ Việt Nam (trong đó có 50% là đang làm việc tại nước ngoài) và hiện nay giải pháp này cũng đã đạt được các tiêu chuẩn quốc tế về bảo vệ bản quyền. Còn ở Việt Nam, đội ngũ kỹ sư cũng đang triển khai và đầu tư một hệ thống máy móc để mà kiểm soát bản quyền.
Khát vọng của anh là những người nhạc sĩ phải sống được bằng tác phẩm của mình, đơn vị sử dụng phải trả quyền tác quyền: "Đó là cái điều mà mong ước rất chung thôi, ai cũng vậy thôi, đứa con của mình được vang ra và mình phải có cái quyền lợi ở trong đó. Bởi vì là âm nhạc là mồ hôi, nước mắt, là máu, là sự trải nghiệm, sự trả giá là sự quần quật suốt cả một cuộc đời để viết ra được một vài bài hát. Điều tôi trăn trở lâu nay là tại sao nhạc sĩ Việt Nam lại không sống được bằng nghề".
"Trong khi đó ở nước ngoài nhạc sĩ chỉ cần một vài bài thôi là họ sống rất là vương giả rồi. Thậm chí có nhạc sĩ sống cả đời chỉ với đúng một bài thôi. Ví dụ, nhạc sĩ viết bài "Hello, Say you say me"? ông ấy có lâu đài, ông ấy sống sung sướng ghê gớm. Ông ấy có tất cả mọi thứ bởi vì luật bản quyền của Mỹ quá là tuyệt vời, quá chặt chẽ, mang tính minh bạch rất lớn" - nhạc sĩ Lê Minh Sơn chia sẻ câu chuyện thú vị.
Nhạc sĩ Lê Minh Sơn chia sẻ, mơ ước của anh về việc các nhạc sĩ Việt Nam có thể sống được bằng nghề cũng là mơ ước chung của mọi người: "Đó là những tác phẩm, những đứa con của mình cần phải được bảo vệ, các nhạc sĩ cần phải có quyền lợi rất rõ ràng ở trong đó. Mà bạn biết là đã sử dụng công nghệ thì chúng ta không thể ăn gian nói dối được. Vậy thôi, tôi chỉ muốn cung cấp một hệ thống với những giải pháp, những công cụ thật là minh bạch. Mà đã minh bạch chắc chắn các nhạc sĩ sẽ ủng hộ".
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!