Việc hoãn xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước đối với một số tác giả, đặc biệt là những người đã có cống hiến trong lĩnh vực văn học nghệ thuật được nhắc tới nhiều trên các trang báo ra trong tuần. Điều này đã khiến nhiều gia đình nghệ sĩ thắc mắc.
Các hồ sơ do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình đã qua 3 vòng Hội dồng, đủ điều kiện trên 90% phiếu bầu. Tuy nhiên, việc chưa xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh cho 8 tác giả, đồng tác giả, Giải thưởng Nhà nước cho 31 tác giả, đồng tác giả lại không được giải thích rõ ràng.
Cuối tháng 1 năm nay, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã ký quyết định trao tặng các danh hiệu này. Thế nhưng, đến cuối tháng 2/2017, hầu hết tác giả và gia đình tác giả khác không đạt giải thưởng mới biết được thông tin qua truyền thông hoặc bạn bè. Đồng thời, họ cũng không được biết lý do.
Việc không nêu rõ lý do là một trong những điều khiến các tác giả và gia đình, như báo chí nói, là chưa "tâm phục khẩu phục". Đơn cử như chia sẻ của bà Hồ Thị Thanh Hương, vợ nhạc sĩ Thuận Yến, thông tin nhạc sĩ Thuận Yến không có tên trong danh sách trao giải thưởng Hồ Chí Minh đợt này đã khiến bà bất ngờ và khá sốc.
Cũng tương tự như gia đình nhạc sĩ Thuận Yến, nhiều gia đình các nghệ sĩ khác không có tên trong danh sách cũng bày tỏ sự băn khoăn và muốn biết rõ nguyên nhân dù bản thân các nghệ sĩ không muốn tìm hiểu thêm.
Theo như Nghị định ban hành năm 2014 về Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật, điều kiện cho tác giả nhận giải thưởng Hồ Chí Minh phải có công trình được tặng giải vàng, giải A, giải nhất trong các cuộc thi, liên hoan chuyên nghiệp và triển lãm quốc gia hay giải thưởng cao nhất của Hội Văn học nghệ thuật chuyên ngành Trung ương. Nghị định là như vậy, nhưng Thông tư hướng dẫn lại không đề cập.
Tờ Thanh niên, trong bài viết với tiêu đề "Không để quy trình máy móc cản trở việc tôn vinh". Trong lĩnh vực nghệ thuật, nhiều người cho rằng, giải thưởng chỉ là một phần, một tiêu chí quan trọng không kém là sự lan tỏa, sức sống của tác phẩm.
Những ý kiến, tâm tư của các nghệ sĩ đã nhanh chóng được phản hồi. Đó là tại phiên họp Chính phủ thường kỳ hôm 1/3, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, sau khi nghe báo cáo của Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thể thao & Du lịch, đã chỉ đạo nghiên cứu sửa đổi ngay Nghị định về xét tặng giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật theo quy trình rút gọn trong đó có bổ sung quy trình Hội đồng xét giải thương trình Thủ tướng xem xét các trường hợp đặc biệt trước khi trình Chủ tịch nước quyết định.
Công văn mới đây của Văn phòng Chủ tịch nước nêu ý kiến của Chủ tịch nước cho biết đây là những trường hợp tác giả có tác phẩm chưa được tặng giải thưởng theo quy định tại điều 9, điều 10 Nghị định 90 của Chính phủ.
Đây là các tác phẩm ảnh hưởng rộng lớn và lâu dài trong đời sống xã hội, góp phần đáng kể trong việc thay đổi nhận thức của nhân dân trong sự nghiệp phát triển văn học nghệ thuật, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Khẳng định tiêu chí giải thưởng đến thời kỳ hiện nay là chưa phù hợp với thực tế, Văn phòng Chủ tịch nước đề nghị Ban thi đua khen thưởng phối hợp với Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch khẩn trương tham mưu, đề xuất với cấp có thẩm quyền giải quyết vấn đề này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!