Thế giới đang chứng kiến sự phát triển nhanh chóng mang tính đột phá của công nghệ điện tử, viễn thông và CNTT, cho phép khả năng kết nội mọi người, mọi vật ở mọi nơi, mọi lúc cùng năng lực xử ly thông tin vô cùng lớn. Chính sự phát triển này đã và đang đưa nhân loại vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4. Chính phủ đã xác định Việt Nam phải chuẩn bị nguồn lực, nắm bắt cơ hội mà cuộc cách mạng này đem lại. Với vai trò là lĩnh vực nòng cốt, ngành TT&TT Việt Nam phải đi đầu trong việc chuẩn bị này. Trong buổi trả lời phỏng vấn của các cơ quan báo chí vừa diễn ra tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn đã đưa ra 6 định hướng cụ thể để ngành TT&TT có thể đón đầu cuộc cách mạng này:
Thứ nhất: Tăng cường công tác phát triển, đào tạo nhân lực viễn thông, CNTT từ nay cho đến năm 2020
Con người luôn là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của các ngành khoa học công nghệ và đặc biệt trong lĩnh vực TT&TT. Để đón bắt được cơ hội đột phá từ cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, từ nay đến năm 2020, Bộ TT&TT sẽ tập trung mọi nguồn lực để hỗ trợ, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chuyên ngành điện tử, viễn thông, CNTT và an toàn thông tin. Đây là một nhiệm vụ được ưu tiên hàng đầu của Ngành với mục tiêu không chỉ tập trung vào số lượng mà còn đảm bảo được chất lượng chuyên môn, và đặc biệt phải có các kỹ năng mềm cần thiết và khả năng ngoại ngữ tốt để có thể hội nhập sâu hơn với thị trường công nghệ toàn cầu.
Trong năm 2017, Bộ TT&TT sẽ đẩy mạnh phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo để việc đào tạo nguồn nhân lực Viễn thông, CNTT sát với nhu cầu thị trường và xu hướng phát triển công nghệ trên thế giới, gắn kết chặt chẽ giữa hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học với hoạt động và nhu cầu của các doanh nghiệp trong lĩnh vực viễn thông, CNTT.
Thứ hai: Hoàn thiện cơ chế chính sách, hỗ trợ khởi nghiệp
Bộ TT&TT sẽ phối hợp cùng với các ban, bộ, ngành của Chính phủ hoàn thiện cơ chế chính sách nhằm hỗ trợ cho doanh nghiệp khởi nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp trong lĩnh vực viễn thông, CNTT. Bên cạnh đó, Bộ cũng sẽ nghiên cứu phương án hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp thông qua công tác truyền thông để nâng cao hình ảnh, thương hiệu doanh nghiệp, tạo sự thuận lợi trong việc kêu gọi, thu hút vốn đầu tư từ các tổ chức trong nước và quốc tế.
Để phát huy tinh thần khởi nghiệp trong chính nội tại các doanh nghiệp, thay bằng việc đưa ra các khẩu hiệu chung chung mang tính hình thức, Bộ sẽ chỉ đạo các doanh nghiệp trong lĩnh vực TT&TT triển khai bằng việc đưa ra các biện pháp cụ thể, có những không gian sáng tạo với cơ chế linh hoạt và ngân sách đầu tư thích hợp để ứng dụng các sáng kiến vào thực tế quản lý, phát triển sản phẩm, dịch vụ kinh doanh cũng như khởi tạo những sản phẩm có tính đột phá, đặc biệt các sản phẩm có tính mở với phạm vi ứng dụng trên toàn cầu.
Thứ ba:Triển khai mạng 4G và phát triển dịch vụ GTGT
Đã từ vài năm nay, doanh thu của các nhà mạng viễn thông lớn của chúng ta đã bắt đầu có sự chuyển dịch. Trước đây, các dịch vụ truyền thống như thoại và tin nhắn chiếm phần lớn doanh thu thì nay với sự phát triển của 3G, 4G các dịch vụ GTGT, dịch vụ nội dung trên nền công nghệ số đã dần chiếm tỉ trọng lớn doanh thu của các nhà mạng. Việc triển khai mạng 4G sẽ tạo nên một nền tảng kết nối dữ liệu tốc độ cao, tạo cơ sở cho sự phát triển mạnh mẽ các dịch vụ nội dung. Cùng với việc tốc độ kết nối truy cập dữ liệu tăng, nhu cầu sử dụng các dịch vụ này của người sử dụng sẽ ngày càng phát triển, tạo cơ hội thuận lợi để các doanh nghiệp có thể thu được doanh thu ngày càng lớn hơn. Chính vì lý do này, trong năm 2017, Bộ TT&TT sẽ đôn đốc các nhà mạng đẩy nhanh tiến độ xây dựng mạng lưới để cung cấp 4G trong năm 2017, đảm bảo cơ sở hạ tầng tốt cho việc phát triển các dịch vụ nội dung trên nền tảng này.
6. Khai trương dịch vụ 4G đầu tiên tại Việt Nam Ngày 3/11/2016, VNPT VinaPhone đã chính thức khai trương dịch vụ 4G tại Phú Quốc, trở thành nhà mạng đầu tiên tại Việt Nam cung cấp dịch vụ này. Sử dụng công nghệ LTE - Advanced, mạng 4G của VinaPhone cho tốc độ download dữ liệu tối đa lên tới 300 Mbps, cao gấp từ 7-10 lần so với tốc độ mạng 3G hiện nay.
Tại Việt Nam, các nhà mạng viễn thông đã quan tâm từ khá sớm việc phát triển các dịch vụ nội dung và xu thế hội tụ đa dịch vụ. Tuy nhiên, tôi chưa thấy sự quyết tâm của các doanh nghiệp trong triển khai các dịch vụ này. Các nhà mạng viễn thông mặc dù có lợi thế về nhân lực, bộ máy, trang thiết bị CNTT, có mạng lưới viễn thông rộng khắp bao phủ tới từng xã, từng thôn nhưng việc cung cấp nội dung và các loại hình dịch vụ nội dung chưa tương xứng với quy mô mạng lưới, chưa tận dụng được thế mạnh sẵn có. Các sản phẩm nội dung chưa có nhiều đột phá, các dịch vụ GTGT chưa có sự sáng tạo, chưa đáp ứng được các nhu cầu thiết thực trong thực tế cuộc sống. Việc hội tụ đa dịch vụ trên một đường truyền dẫn của các nhà mạng cũng được triển khai thực hiện nhưng thị trường vẫn thiếu vắng các loại hình dịch vụ phù hợp với khu vực nông thôn và đại đa số các hộ dân; các dịch vụ truyền hình dựa trên nền tảng internet đã có nhưng giá thành còn cao và chưa phù hợp với khả năng chi tiêu ở nhiều vùng miền. Đây là một số khó khăn vướng mắc cần giải quyết trong ngắn hạn. Trong dài hạn, tôi hi vọng các nhà mạng sẽ đẩy nhanh tốc độ để nghiên cứu, phát triển làm chủ được các nền tảng khoa học, công nghệ, tiến tới việc cung cấp các dịch vụ viễn thông, CNTT trọn gói, đảm bảo an ninh, an toàn thông tin không chỉ cho các cơ quan của Chính phủ mà còn cho các doanh nghiệp.
Việc phát triển mạnh các sản phẩm, dịch vụ IoT (internet vạn vật) với các ứng dụng đơn cử như các ngôi nhà thông minh dựa trên các kết nối internet tạo nên tiện ích điều khiển từ xa bật tắt thiết bị điện gia dụng và ngắt khi đã sử dụng xong để tiết kiệm năng lượng, hay như hệ thống an ninh khi phát hiện sự nguy hiểm sẽ cảnh báo cho con người cũng như có một số biện pháp chủ động ứng phó để bảo vệ ngôi nhà hoặc thông báo tới công an địa phương. Từ ngôi nhà kết nối thông minh, cùng với việc kết nối tới các dịch vụ quản lý của chính quyền như dịch vụ công cộng như điều khiển hệ thống ánh sáng thành phố, điều hướng giao thông thông minh, đến liên kết xử lý thông minh hệ thống báo cháy, báo khói, liên kết các hệ thống giám sát, và rất nhiều dịch vụ trong nhiều lĩnh vực khác nhau sẽ hình thành một thành phố thông minh. Tất cả đều cần sự kết nối, sự tham gia sáng tạo và thực hiện của các doanh nghiệp trong lĩnh vực TT&TT mà đặc biệt là các nhà mạng viễn thông cần đi tiên phong, đóng vai trò chủ đạo.
Song song với việc phát triển các dịch vụ, ứng dụng theo chiều sâu đi vào phục vụ người dân và an sinh xã hội như tôi đề cập ở trên thì việc phát triển đưa CNTT, viễn thông của Việt Nam ra toàn cầu là hết sức cần thiết. Chúng ta cần đẩy nhanh, mạnh việc phát triển các dịch vụ viễn thông, CNTT có tính sáng tạo, đặc trưng của Việt Nam để có thể đón đầu xu thế của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, tạo ra nền tảng để đưa ngành Viễn thông, CNTT của Việt Nam vươn tầm ra thế giới. Việc các doanh nghiệp của Việt Nam đi ra nước ngoài không chỉ với mục đích phát triển kinh doanh mà sẽ còn là cầu nối truyền tải được văn hóa, hình ảnh con người Việt Nam một cách thuyết phục và sắc nét nhất đến với bạn bè trên thế giới.
Thứ tư: Phát triển Chính phủ điện tử và nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước
Trong thời gian tới đây, Bộ TT&TT sẽ xây dựng các chính sách để phát triển đồng bộ hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông trong nước, đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước. Ngay trong năm 2017, Bộ TT&TT quyết tâm phối hợp với các bộ, ngành liên quan triển khai các giải pháp đồng bộ để nâng vị trí của Việt Nam về Chính phủ điện tử trong bảng xếp hạng của Liên Hợp Quốc.
Ngoài ra, Bộ sẽ có những giải pháp đẩy mạnh việc ứng dụng CNTT tại các bộ, ngành, địa phương theo Chương trình quốc gia về ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quan nhà nước giai đoạn 2016-2020 và Nghị quyết số 36a/NQ-CP ngày 14/10/2015 về Chính phủ điện tử; tổ chức đánh giá và công bố xếp hạng mức độ ứng dụng CNTT và cung cấp dịch vụ công trực tuyến của cơ quan nhà nước.Bộ cũng sẽ đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào quản lý, khai thác, vận hành hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội và toàn bộ nền kinh tế, trong đó ưu tiên triển khai xây dựng các cơ sở dữ liệu quốc gia như: Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia, cơ sở dữ liệu quốc gia về tài chính, cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm, cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiệp, cơ sở dữ liệu quốc gia về thống kê tổng hợp về dân số tạo nền tảng phát triển Chính phủ điện tử và ứng dụng CNTT trong quản lý các nguồn lực phát triển đất nước.
Thứ năm: Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giao dịch điện tử
Với tốc độ phát triển vượt bậc trên phạm vi toàn cầu, Internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của đại đa số người dân trên toàn thế giới trong đó có Việt Nam. Chính nhờ sự phát triển mạnh mẽ này việc sử dụng các dịch vụ, tiện ích về giao dịch điện tử để đáp ứng các nhu cầu thiết thực hàng ngày của xã hội đã trở nên cần thiết hơn bao giờ hết. Điều này đã khiến cho giao dịch điện tử trở nên phổ biến trong mọi hoạt động kinh tế, xã hội. Hiện nay, ước tính có trên 1.300 lĩnh vực ứng dụng giao dịch điện tử, các hình thức giao dịch điện tử rất phong phú bao gồm: gửi thư, văn bản điện tử, trao đổi dữ liệu điện tử, thanh toán điện tử, thương mại điện tử…
Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, sự phát triển của các loại hình giao dịch điện tử vẫn gặp nhiều khó khăn, hạn chế đặc biệt là vấn đề xác thực, bảo mật trong giao dịch điện tử. Đây là một yếu tố quan trọng bậc nhất, quyết định sự thành công của giao dịch điện tử ở Việt Nam. Để có thể giải quyết được vấn đề này, công tác chứng thực điện tử đóng một vai trò vô cùng quan trọng để thúc đẩy sự phát triển các hoạt động về giao dịch điện tử. Với nhu cầu cần thiết phải thúc đẩy sự phát triển của Chính phủ điện tử, thương mại điện tử, năm 2017, Bộ TT&TT sẽ tiến hành sửa đổi Nghị định số 26/2007/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật Giao dịch điện tử về chữ ký số và dịch vụ chứng thực chữ ký số để tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho hoạt động này.
Đồng thời Bộ sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành liên quan có những biện pháp để thúc đẩy việc triển khai mạnh mẽ dịch vụ chứng thực điện tử trong xã hội, góp phần quan trọng vào nâng cao năng lực ứng dụng CNTT, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Đồng thời, việc phát triển dịch vụ chứng thực điện tử là điều kiện tiên quyết, và là cơ sở để có thể triển khai các giao dịch điện tử trong quản lý nhà nước như Chính phủ điện tử, Hải quan điện tử, hay trong các dịch vụ phục vụ cho toàn thể xã hội như trong cung cấp dịch vụ y tế, đào tạo, tài chính, ngân hàng, thanh toán điện tử...
Thứ sáu: Tăng cường bảo đảm an toàn thông tin (ATTT)
ATTT luôn là chủ đề nóng và được Bộ TT&TT quan tâm bởi tính quyết định của vấn đề đối với sự phát triển bền vững của ngành Viễn thông - CNTT. Trong năm 2017, Bộ TT&TT sẽ tiếp tục tập trung vào các nhiệm vụ trọng tâm nhằm củng cố và tạo sức bật cho các công tác đảm bảo an toàn thông tin trong thời gian tới. Công tác đào tạo nâng cao nhận thức, kỹ năng, tổ chức diễn tập nâng cao khả năng chủ động phản ứng với sự cố, hỗ trợ rà soát các điểm yếu ATTT trong các hệ thống thông tin hay đầu tư giải pháp trọng điểm về phát hiện và phòng chống các nguy cơ tấn công sẽ được tiếp tục quan tâm và triển khai mạnh mẽ.
Từ những bài học về ATTT tại các nước tiên tiến hàng đầu trên thế giới thì việc chỉ tập trung đầu tư các giải pháp công nghệ là chưa đủ mà phải đẩy mạnh đầu tư các yếu tố con người như nâng cao nhận thức, kỹ năng và tầm nhìn quản lý an toàn thông tin. Lực lượng nhân lực an toàn thông tin phải mạnh thì mới có thể vận hành hiệu quả các hệ thống kỹ thuật hiện đại và từng bước cải thiện hình ảnh của Việt Nam trên bản đồ an toàn thông tin thế giới.