Năm 2016 được đánh giá là một năm đầy biến động đối với lĩnh vực công nghệ thông tin và truyền thông. Dưới đây là danh sách 10 sự kiện ICT tiêu biểu của năm 2016 dưới góc nhìn báo chí, được bình chọn bởi Câu lạc bộ Nhà báo công nghệ thông tin Việt Nam:
1. Các cảng hàng không và Vietnam Airlines bị hacker tấn công
Vào 14h ngày 29/7, màn hình các quầy làm thủ tục của Vietjet ở sân bay Tân Sơn Nhất và Vietnam Airlines ở Nội Bài xuất hiện các dòng chữ xúc phạm Việt Nam và Philippines, xuyên tạc về chủ quyền biển Đông. Hệ thống máy tính tại các quầy làm thủ tục cũng ngừng hoạt động, buộc nhân viên các hãng hàng không phải làm thủ tục check-in cho hành khách bằng tay.
Cùng lúc, hệ thống loa phát thanh tại các sân bay cũng phát ra tiếng cười ma quái và lời nói bằng tiếng Anh tuyên bố chủ quyền biển Đông là của Trung Quốc. Website vietnamairlines.com cũng bị tấn công, hiển thị thông tin tự nhận tác giả là 1937CN, nhóm hacker khét tiếng nhất Trung Quốc. Dữ liệu hơn 400 ngàn khách hàng chương trình Golden Lotus của Vietnam Airlines cũng bị hacker phát tán lên giao diện website.
Dù được xác định đây chỉ là vụ tấn công vào phần hệ thống ngoại vi, chưa xâm nhập được vào các hệ thống trọng yếu bên trong cũng như không thể ảnh hưởng tới an toàn bay, nhưng vụ việc là hồi chuông báo động về thực trạng an toàn thông tin của các hệ thống trọng yếu như các cảng hàng không, cũng như mức độ sẵn sàng của các hệ thống trước nguy cơ bị tấn công mạng vẫn còn quá yếu kém.
2. Bộ TT&TT cấp phép 4G cho các nhà mạng
Bộ TT&TT đã cấp phép 4G cho các nhà mạng tại Việt Nam
Năm 2016, Bộ TT&TT đã cấp phép 4G cho VNPT, Viettel, MobiFone và Gtel được cấp phép 4G trên băng tần 1800 MHz. Hiện chỉ còn Vietnamobile chưa có giấy phép 4G. Ngày 3/11/2016, VinaPhone đã chính thức tuyên bố cung cấp 4G tại Phú Quốc và là nhà mạng đầu tiên cung cấp 4G tại Việt Nam. Như vây, Việt Nam là quốc gia cuối cùng trong khu vực triển khai 4G.
3. Thủ tướng đề nghị bỏ Điều 292 - tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông
Ngày 21/10/2016, tại Kỳ họp thứ 2 của Quốc hội, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tư pháp đã trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ Luật Hình sự. Theo đó, Bộ Tư pháp đề nghị bỏ Điều 292 - tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông. Bộ Tư pháp cho rằng tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông (Điều 292) là một trong 10 tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin, mạng viễn thông được quy định tại mục 2 thuộc chương XXI của BLHS năm 2015 có khách thể xâm hại là an toàn công cộng, trật tự công cộng.
Trước đó cộng đồng khởi nghiệp cho rằng, Điều 292 là "rào cản" đối với sức sáng tạo của cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp. Các doanh nghiệp và hiệp hội nghề nghiệp trong lĩnh vực ICT cũng lên tiếng đề nghị bỏ hoặc sửa đổi Điều 292 vì có tính chất hình sự hóa các hoạt động kinh doanh, tránh nguy cơ đẩy doanh nghiệp vào vòng lao lý.
4. Phát hiện công ty Sam Media "móc túi" 230 tỷ đồng thuê bao di động tại Việt Nam
Tháng 9/2016, Thanh tra Sở TT&TT Hà Nội đã phát hiện, từ tháng 1/2013 đến tháng 3/2016, nhiều khách hàng của Viettel, MobiFone, VinaPhone, Vietnamobile do không biết mình đang dùng dịch vụ của Sam Media hợp tác với 3 công ty Việt Nam cung cấp nên đã bị mất số tiền gần 230,5 tỷ đồng. Số lượng khách hàng sử dụng dịch vụ tại thời điểm ngày 19/7/2016 là 93.735 khách hàng, trong đó có nhiều khách hàng khi được hỏi đều không biết mình đang sử dụng dịch vụ bị trừ tiền do Sam Media hợp tác với 3 công ty Việt Nam cung cấp và cho rằng các tin nhắn gửi từ các đầu số đến máy điện thoại của họ hàng ngày là các tin rác, không biết đây là các tin nhắn dịch vụ mất tiền.
Sau vụ việc này, nhiều thuê bao của các nhà mạng đã kiểm tra tài khoản của mình và phát hiện họ bị ngấm ngầm "móc túi" mà không biết. Sau đó, các nhà mạng cũng đã tuyên bố cắt hợp đồng với các đối tác của Sam Media đồng thời ra soát và cắt hàng loạt các đối tác cung cấp nội dung "móc túi" khách hàng. Đây là sự cố làm mất niềm tin nghiêm trọng của khách hàng đối với cả nhà mạng và nhà cung cấp dịch vụ nội dung.
5. Các ngân hàng lớn trong nước bị hacker tấn công
Các ngân hàng lớn trong nước liên tục bị hacker tấn công (Ảnh minh họa)
Trong tháng 5/2016, TPBank đã suýt bị hacker quốc tế lừa đảo, lấy 1,13 triệu USD. Rất may TPBank đã phát hiện kịp thời và lập tức liên lạc với các bên liên quan để ngăn chặn hành động trộm cắp tiền của tội phạm.
Đến ngày 5/8/2016, một khách hàng của Vietcombank phát hiện tài khoản của mình tự động có giao dịch chuyển đi 500 triệu đồng. Đại diện Vietcombank cho biết có thể khách hàng này đã bị hacker tấn công và lấy trộm mật khẩu Internet Banking để chuyển tiền… Đây chỉ là những vụ việc điển hình trong khá nhiều vụ xảy ra trong năm 2016. Các vụ việc trên cho thấy giới tội phạm công nghệ cao đang hướng đến mục tiêu là các ngân hàng và người sử dụng tại Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc bảo mật thông tin tài khoản ngân hàng.
6. Các nhà mạng khóa và thu hồi 15 triệu SIM di động trả trước kích hoạt sẵn
Chiều 28/10, 5 nhà mạng Viettel, VNPT, MobiFone, GTel Mobile và Vietnamobile đã cùng nhau ký cam kết với Bộ TT&TT về việc thu hồi SIM kích hoạt sẵn trên các kênh phân phối.
Bộ TT&TT đã trực tiếp kiểm tra đồng thời việc khóa SIM kích hoạt sẵn tại VNPT, Viettel, MobiFone. Lần đầu tiên, 5 doanh nghiệp viễn thông đã cùng cử các cán bộ kỹ thuật để thực hiện giám sát, kiểm tra chéo việc khóa SIM của nhau để đảm bảo công bằng, khách quan. Tổng cộng đã có hơn 15 triệu SIM kích hoạt sẵn được các nhà mạng khóa và thu hồi.
Việc các nhà mạn thu hồi hơn 15 triệu SIM kích hoạt sẵn cho thấy động thái quyết tâm của Bộ TT&TT trong việc xử lý thực trạng Sim trả trước đăng ký sai thông tin thuê bao. Bộ TT&TT cũng khẳng định công tác thu hồi SIM đăng ký sai quy định sẽ được tiến hành thường xuyên để xử lý triệt để vấn nạn SIM rác, tin nhắn rác.
7. Bộ TT&TT công bố đổi mã vùng điện thoại cố định
Ngày 22/11, sau gần 2 năm ban hành Quy hoạch đầu số mới, Bộ Thông tin và Truyền thông đã chính thức công bố lộ trình chuyển đổi mã vùng điện thoại cố định. Việc chuyển đổi sẽ được thực hiện thành 3 giai đoạn, bắt đầu từ ngày 11/2/2017.
Theo Bộ TT&TT, việc điều chỉnh quy hoạch kho số viễn thông là việc bình thường và cần thiết, phù hợp với thông lệ quốc tế, cũng nhằm đảm bảo kho số viễn thông được sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, phù hợp với sự phát triển của thị trường, công nghệ… trong từng thời kỳ.
Việc chuyển đổi mã vùng cũng sẽ có ảnh hưởng nhất định đối với người dùng trong một thời gian ngắn, một số tổ chức, cá nhân cũng chịu sự tác động là có thể phải làm lại các sản phẩm có gắn với mã vùng ví dụ như card visit, bao bì, biển quảng cáo, phải sửa đổi lại mã vùng cho các số đã lưu trên điện thoại di động… Tuy nhiên, phía cơ quan quản lý nhà nước và các doanh nghiệp viễn thông khẳng định sẽ triển khai nhiều biện pháp nhằm giảm thiểu ảnh hưởng tác động đến khách hàng.
8. Năm 2016 được chọn là Năm quốc gia khởi nghiệp
Năm 2016 được Chính phủ chọn là Năm quốc gia khởi nghiệp. Thông thường các doanh nghiệp khởi nghiệp chọn lĩnh vực công nghệ cao vì có thể dùng chất xám để phát triển nhanh đem lại giá trị cao. Thủ tướng Nguyến Xuân Phúc khẳng định, thúc đẩy khởi nghiệp dựa trên đổi mới sáng tạo, đưa Việt Nam trở thành quốc gia khởi nghiệp là con đường nhanh nhất để phát triển lực lượng doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp công nghệ cao và tạo những nhân tố phát triển đột phá trong nền kinh tế số. Xóa bỏ mọi rào cản, khuyến khích ứng dụng khoa học công nghệ, phát triển mạnh doanh nghiệp tư nhân trở thành một động lực tăng trưởng quan trọng của nền kinh tế.
9. Luật ATTT mạng chính thức có hiệu lực từ 1/7/2016
Luật An toàn thông tin mạng là bộ luật quan trọng để triển khai các hoạt động an toàn thông tin tại Việt Nam. Với kết cấu 8 chương 54 điều, Luật An toàn thông tin mạng đề cập đến rất nhiều vấn đề mới, "nóng bỏng" trong lĩnh vực An toàn thông tin hiện nay, cụ thể hóa nhiều vấn đề đang gây bức xúc dư luận xã hội như thư rác; thu thập, phát tán thông tin cá nhân trái phép…
Theo quy định của Luật, cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm bảo đảm an toàn thông tin mạng. Trước khi Luật chính thức có hiệu lực, nhằm bảo đảm triển khai hiệu quả các quy định tại Luật An toàn thông tin mạng, tháng 2/2016, Thủ tướng Chính phủ đã phân công 3 Bộ: Thông tin và Truyền thông, Quốc phòng, Công an chủ trì soạn thảo 7 văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật này.
10. Ba mạng di động ba nước Đông Dương xóa bỏ cước roaming
Ngày 23-24/11/2016, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tham dự Hội nghị cấp cao Khu vực Tam giác phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam lần thứ 9 tại Campuchia. Tại hội nghị này, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, cùng với sự ủng hộ của Thủ tướng Campuchia và Lào, đã giao cho Viettel trách nhiệm hiện đại hóa mạng viễn thông 3 nước bằng công nghệ 4G, hỗ trợ xây dựng Chính phủ điện tử cho ba nước và triển khai mức cước gọi giữa thuê bao của Viettel tại 3 nước tương đương với mức cước trong nước, tức là sẽ không còn cước quốc tế, không còn cước roaming quốc tế giữa các thuê bao của Viettel tại 3 nước qua đó góp phần kết nối hoạt động đầu tư, phục vụ khách du lịch và người dân của ba nước. Đây là lần đầu tiên trên thế giới 1 khu vực kinh tế xóa bỏ cước roaming. Từ năm 2013, các nước ASEAN và EU cũng đã bàn về chính sách bỏ cước roaming giữa các nước nhưng đến giờ vẫn chưa thực hiện được.
Mời quý độc giả theo dõi Truyền hình trực tuyến các kênh của Đài Truyền hình Việt Nam.