Xe chạy điện không thải khí gây hiệu ứng nhà kính. Không gây ô nhiễm môi trường. Đó là những lợi ích không thể chỗi cãi và cũng là lý do mà nhiều nước đưa ra những trợ cấp để phổ cập xe điện cho người dân. Nhưng liệu sản xuất xe điện có thực sự là không gây ra những tổn hại cho môi trường?
Rất sớm thôi, những cục pin Lithium-ion sẽ trở thành thứ "xăng" mới cho mọi chiếc xe. Một nhà máy sản xuất pin ở Phần Lan mới khánh thành năm ngoái nhưng năm nay đã lại có kế hoạch mở rộng.
Ủy ban châu Âu ước tính, trong dưới 10 năm nữa, số lượng xe điện ở châu Âu sẽ tăng gấp 10 lần. Phần Lan muốn trở thành quốc gia đón đầu xu hướng, với việc là chính phủ dành 300 triệu Euro cho các gói hỗ trợ ngành công nghiệp sản xuất pin, quyết tâm giữ vị trí tiên phong trong ngành công nghiệp xe điện.
"Chúng tôi rất tự tin rằng là khoản đầu tư vào ngành công nghiệp xe điện là đầu tư thông minh và an toàn cho ít nhất 20 - 30 năm nữa. Công nghệ pin Lithium-ion là công nghệ năng lượng ô tô của tương lai gần", ông Joni Lukkaroinen - Giám đốc Mỏ Terrafame cho biết.
Terrafame là một trong những mỏ nickel lớn nhất toàn châu Âu. Phần Lan là quốc gia duy nhất ở khu vực mà có đầy đủ các mỏ với trữ lượng đủ lớn của 3 loại quặng quan trọng nhất với pin xe điện là Lithium, Nickel và Coban. Tuy nhiên, việc khai thác quặng ở đây lại tương đối nhạy cảm. Những quốc gia Bắc Âu luôn luôn ưu tiên môi trường. Rừng biển hồ là tài sản quốc gia.
"Đúng là có thể chúng ta cần những quặng này bây giờ, nhưng 15 - 20 năm nữa thì sao? Công nghệ lúc đó thay đổi. Giờ có nên đặt cược môi trường và tương lai chúng ta vào 1 công nghệ sẽ thay đổi?" - Nhà hoạt động vì môi trường chia sẻ.
Năm 2012, ngay tại chính mỏ Terrafame, đơn vị quản lý cũ đã làm rò rỉ hóa chất ra sông. Không chỉ hoạt động khai thác gây ô nhiễm, chiết xuất lithium cũng là một hoạt động đặc biệt độc hại với môi trường. Nhưng vấn đề là xe điện chạy không gây ô nhiễm và tính toán toàn bộ quá trình sản xuất 1 chiếc xe điện thì sẽ không gây ô nhiễm bằng sản xuất 1 chiếc xe chạy nhiên liệu hóa thạch.
"Vấn đề quan trọng là bất cứ hoạt động nào của con người thì cũng có tác động môi trường. Nhưng chúng tôi tuân thủ trong phạm vi các quy định của luật pháp và hướng tới sự bền vững. Chúng tôi còn tạo ra việc làm và thúc đẩy kinh tế địa phương. Những lợi ích còn rất nhiều" - Giám đốc Mỏ Terrafame nhận định.
Nhà máy chế xuất ngay cạnh mỏ này sẽ là nhà máy lớn nhất trên toàn thế giới khi nó đi vào hoạt động, sản xuất đủ một vài thành phần cho 1 triệu tấm pin xe điện mỗi năm. Với dự báo cho thấy là ngành công nghiệp pin Lithium-ion ở châu Âu sẽ đạt 250 tỷ Euro/năm thì không chỉ Phần Lan mà nhiều quốc gia khác cũng đang chạy đua tìm các mỏ Lithium, Nickel và Coban.
Liên Hợp Quốc đã lên tiếng hối thúc các nước cần chuẩn bị kế hoạch ứng phó với những tác động của thời kỳ bùng nổ sản xuất pin xe điện cũng như ứng phó tác động về mặt xã hội và môi trường của việc khai thác những nguyên liệu thô để sản xuất loại pin này. Ví dụ, 2/3 sản lượng khai thác Coban - một nguyên liệu cần thết cho pin xe điện - tập trung ở CHDC Congo, từ những mỏ khai thác thủ công và ước tính có khoảng 40.000 trẻ em đang làm việc trong những điều kiện cực kỳ nguy hiểm ở những mỏ khai thác này.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!