Nhiều đại dịch bắt nguồn từ động vật hoang dã
Cuối tháng 5 Cục quản lý Y Dược cổ truyền (QLYDCT) - Bộ Y tế đã phối hợp với Cục Bảo tồn đa dạng sinh học (CBTĐDSH) - Tổng cục Môi trường tổ chức Hội thảo Y học cổ truyền bảo vệ động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm vì mục đích bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên đa dạng sinh học của Việt Nam. Hội thảo tập trung bàn về vấn đề giảm tiêu thụ trái phép động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm trong y học cổ truyền và lấy ý kiến đóng góp cho dự thảo Văn bản của Bộ Y tế nhằm bảo tồn các loài động vật, thực vật có nguy cơ tuyệt chủng trên cơ sở Luật pháp và Công ước Quốc tế.
Các thống kê tại hội thảo đã cho thấy việc buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ trái phép động vật hoang dã tăng nguy cơ lây lan các căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm từ động vật sang con người. Theo đó, 70% bệnh truyền nhiễm từ động vật lây sang con người hiện nay đều có nguồn gốc từ động vật hoang dã.
Trường hợp tiêu biểu là đại dịch SARS năm 2003 được xác định có nguồn gốc từ loài dơi móng ngựa và lây truyền sang các loài động vật hoang dã khác, và trở thành nỗi kinh hoàng đối với loài người. Hội chứng hô hấp cấp tính nặng (SARS) là một chứng bệnh hô hấp ở con người gây ra bởi virus. SARS không được tuyên bố đã được loại trừ (không giống như bệnh đậu mùa), vì vẫn có thể có mặt ở các hồ chứa vật chủ tự nhiên của nó (quần thể động vật) và có khả năng có thể trở lại trong tương lai.
‘ Đại dịch Sars đã từng gây ra nỗi kinh hoàng cho con người
Tương tự như thế, virus đậu mùa được các nhà khoa học khám phá có nguồn gốc từ một loài khỉ ở châu Phi, phát tán do sự săn bắt, vận chuyển động vật hoang dã trái phép. Bệnh dại từ dơi, xuất hiện ở vùng Amazon khi nạn phá rừng, mở đường, săn bắt động vật diễn ra tại nơi đây. Virus Marburg ở châu Âu bắt đầu lan truyền từ các nhân viên bị nhiễm bệnh phòng thí nghiệm Polio khi họ tiến hành thí nghiệm khoa học trên loài khỉ xanh châu Phi…
Nạn săn bắt và buôn bán động vật hoang dã trái phép góp phần lây lan các dịch bệnh nguy hiểm từ động vật sang con người một cách nhanh chóng.
‘ Các vật phẩm từ động vật hoang dã bị cơ quan chức năng thu giữ
Các loại bệnh truyền nhiễm nguy hiểm từ động vật hoang dã không chỉ lây truyền trong quá trình tiếp xúc trực tiếp khi săn bắt, vận chuyển và buôn bán, mà còn gây bệnh với những người tiêu dùng, sử dụng các sản phẩm từ động vật bị nhiễm bệnh. Nghiên cứu thống kê cho thấy, loài dúi được săn bắt và bán vào các nhà hàng thịt rừng làm nguyên liệu thực phẩm có thể gây bệnh cho thực khách. Những bệnh tiêu biểu có thể mắc sau khi ăn phải thịt dúi bị bệnh như xoắn khuẩn: gây tổn thương não, viêm và xuất huyết khu trú tại tim và phổi, tổn thương mô và gan, hoại tử ống thận, dẫn tới suy thận cấp; bệnh Hantavirus: gây sốt cao, đau đầu, đau cơ, hại phổi và thận; bệnh Sodoku: có thể gây viêm màng não, viêm tim nội mạc, viêm gan, viêm mào tinh hoàn, thiếu máu, thậm chí gây tử vong; bệnh dịch hạch; bệnh Rickettsia…
Bên cạnh đó, việc sử dụng tùy tiện, không theo chỉ định, hướng dẫn của bác sĩ đối với mật gấu, sừng tê giác, cao hổ… đều có nguy cơ gây hại cho sức khỏe con người.
Y học cổ truyền chung tay bảo vệ động vật hoang dã
Kết thúc hội thảo Y học cổ truyền bảo vệ động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, quý hiếm Cục Quản lí Y, Dược cổ truyền đã lên kế hoạch phối hợp với Cục Bảo tồn đa dạng sinh học xây dựng chỉ thị của Bộ Y tế về vấn đề tăng cường quản lý, kiểm soát sử dụng ĐVHD trong y học cổ truyền, đẩy mạnh nghiên cứu, điều chế các nguồn dược liệu thay thế, nâng cao trách nhiệm bảo tồn động vật, thực vật nguy cấp, quý, hiếm, giữ gìn tài nguyên đa dạng sinh học. Cùng với đó việc quản lí nguồn dược liệu có nguồn gốc tự nhiên, sản xuất những dược liệu có thể bào chế, sản xuất thay thế các dược liệu nguồn gốc từ động vật, thực vật quý hiếm, cần được bảo tồn theo Luật pháp Quốc tế tiếp tục được đẩy mạnh.
‘ Hội thảo Y học cổ truyền bảo vệ động vật hoang dã
Hiệp hội Dược liệu Việt Nam (VIMAMES) - Bộ Y tế đã hưởng ứng chủ chương của Cục Quản lí Y, Dược cổ truyền bằng hành động kịp thời, gửi công văn số 44/CV-HHDL tới Cục BTĐDSH và Cục QLYDCT. Hiệp hội này đã đưa các hoạt động cụ thể sẽ phối hợp triển khai để góp phần vào sự nghiệp chung bảo tồn tài nguyên đa đạng sinh học, đặc biệt là các loài động vật và cây thuốc hoang dã. Theo đó, nhiều hoạt động có ý nghĩa đã và sẽ được triển khai như: Chương trình quốc gia xây dựng và bảo vệ thương hiệu dược liệu Việt từ dược liệu tốt, thân thiện với môi trường; Tổ chức Tọa đàm khoa học về khả năng thay thế những sản phẩm từ động vật hoang dã; Tổ chức quảng bá rộng rãi thông tin về những thành phẩm thay thế cho các sản phẩm từ ĐVHD và về Chương trình quốc gia xây dựng và bảo vệ thương hiệu dược liệu Việt.
Như vậy, truyên truyền tác hại của việc lạm dụng các sản phẩm từ động vật hoang dã cũng như nhưng nguy cơ lây truyền dịch bệnh từ ĐVHD sang con người rộng rãi tới cộng đồng và lên kế hoạch “sử dụng bền vững” chúng trong y học cổ truyền của các cơ quan chuyên môn sẽ góp phần không nhỏ trong việc bảo tồn các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm.