Mất bao lâu để từ bỏ một thói quen?

Từ việc đánh răng hàng ngày đến uống cà phê lúc 11h sáng, tất cả chúng ta đều có hàng tá thói quen mà khó thể bỏ mỗi ngày.

Một số thói quen tốt, như tập thể dục đều đặn, thường được khuyến khích. Tuy nhiên, một số thói quen được khuyến cáo không nên duy trì như hút cả một bao thuốc mỗi ngày hay ăn pizza quá thường xuyên.

Không thiếu các ứng dụng được thiết kế để giúp bạn hình thành các thói quen tốt. Một số ứng dụng được xây dựng dựa trên giả định rằng tất cả những gì bạn cần để hình thành một thói quen là 21 ngày.

Con số này xuất phát từ một cuốn sách nổi tiếng năm 1960 có tên là Psycho-Cybernetics của Maxwell Maltz, một bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ nhận thấy bệnh nhân của mình dường như mất khoảng 21 ngày để làm quen với khuôn mặt mới.

Tuy nhiên, theo một nghiên cứu năm 2009, thời gian cần thiết để hình thành thói quen thực sự không phải là điều rõ ràng.

Các nhà nghiên cứu từ Đại học College London đã kiểm tra thói quen mới của 96 người trong vòng 12 tuần và thấy rằng thời gian trung bình để một thói quen mới gắn bó thực sự với mỗi người là 66 ngày, hơn nữa, thời gian cá nhân thay đổi từ 18 đến một con số khổng lồ là 254 ngày.

Thông điệp được các nhà nghiên cứu đưa ra là nếu bạn muốn phát triển một thói quen mới, sẽ mất ít nhất khoảng 2 tháng và bạn không nên tuyệt vọng nếu 3 tuần không thực hiện được điều này hay đối với hầu hết mọi người, chỉ đơn giản là không đủ thời gian.

Trong khi đó, bạn có thể kết thúc một thói quen mà không cần chút suy nghĩ. Nhưng những gì xảy ra đối với việc cố gắng để từ bỏ một thói quen không mong muốn?

Có thể thấy rằng việc hình thành và từ bỏ một thói quen được liên kết khá chặt chẽ. Theo nhà tâm lý học Timothy Pychyl giải thích, chúng là hai mặt của cùng một đồng tiền: "Từ bỏ một thói quen thực sự có nghĩa là thiết lập một thói quen mới, một phản ứng tiềm năng mới. Thói quen hay phản ứng cũ vẫn ở đó dưới dạng một mô hình phản ứng nơ-ron trong não nhưng ít chiếm ưu thế bằng thói quen mới".

"Thật dễ dàng hơn nhiều để bắt đầu làm một cái gì đó mới hơn là ngừng làm một cái gì đó theo thói quen mà không có hành vi thay thế" - nhà khoa học thần kinh Elliot Berkman cho biết - "Đó là lý do tại sao thuốc hỗ trợ cai thuốc lá như kẹo cao su nicotine hoặc ống hít có xu hướng hiệu quả hơn miếng dán nicotine".

Các chuyên gia đồng ý rằng không có khung thời gian điển hình để từ bỏ thói quen và công thức phù hợp sẽ là sự pha trộn giữa tính cách, động lực, hoàn cảnh và thói quen trong câu hỏi.

"Những người muốn từ bỏ thói quen vì những lý do phù hợp với giá trị cá nhân sẽ thay đổi hành vi của họ nhanh hơn những người đang làm điều đó vì những lý do bên ngoài như áp lực từ người khác" - Berkman nhận định.

Theo giáo sư tâm lý học Susan Krauss Whitbourne, đôi khi một thói quen có thể bị phá vỡ nhanh chóng: "Trong những trường hợp đặc biệt, thói quen có thể bị phá vỡ ngay lập tức, chẳng hạn như khi bạn bị bệnh nặng do hít phải khói thuốc lá hoặc suýt bị xe buýt đâm trong khi nhắn tin và đi bộ".

Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, sẽ mất nhiều thời gian hơn thế, ít nhất khoảng 2 tháng, để bỏ một thói quen.

Để từ bỏ thành công một thói quen, bạn cần nghĩ đến động lực mạnh mẽ nhất của mình, thứ sẽ giúp bạn làm điều này. Hãy nghĩ về một "hành vi thay thế" cho thói quen nhưng chắc chắn rằng đó là một hành vi tích cực, ví dụ như thay thế hút thuốc bằng ăn vặt là một trong những biện pháp phổ biến.

Và hãy kiên nhẫn. Bạn càng có thói quen lâu thì càng mất nhiều thời gian để từ bỏ nó.

"Thói quen lâu năm theo nghĩa đen là cố thủ ở cấp độ thần kinh, vì vậy, chúng là yếu tố quyết định mạnh mẽ của hành vi" - Berkman giải thích - "Tin tốt là mọi người gần như luôn có khả năng làm việc khác khi họ nhận thức được thói quen và có đủ động lực để thay đổi".

Vì vậy, hãy mạnh mẽ lên, bạn có thể làm điều đó.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!