“Xe mười, Pháo bảy, Mã ba“. Khái niệm về giá trị của các quân cờ trong đó có quân Mã này rất quen thuộc với những người chơi cờ. Thế nhưng, nhận định này không hẳn chính xác và chưa đầy đủ. Bởi cũng giống như những quân cờ khác, quân Mã cũng có những đặc điểm và sức mạnh phụ thuộc vào thế đứng. Ở vị trí tốt nó sẽ phát huy tác dụng tối đa và khi đứng ở vị trí xấu, nó sẽ bị hạn chế không thể phát huy sức mạnh vốn có.
Từ xa xưa, khi giao thông chưa phát triển thì ngựa là phương tiện hữu hiệu nhất và nó càng phát huy tác dụng trong chiến tranh với những đội kị binh dũng mãnh. Thế nhưng, vì sao quân Mã trên bàn cờ lại có cách đi không giống với những quân cờ khác và cũng không giống với đặc tính của con ngựa ngoài đời thường?
Ông Lương Trọng Minh - Huấn luyện viên cờ Vua cấp Quốc tế nói: “Quân Mã có tới hơn triệu nước đi còn máy tính phải mất nhiều thời gian mới có thể đưa ra được những nước đi độc đáo của quân Mã”.
‘ Ảnh minh họa
Chơi cờ cũng như sống ở trên đời, nhiều trường hợp phải tuân thủ nguyên tắc: không khoan, không hoãn. Nếu như đặc trưng nước cờ vua của phương Tây là sức mạnh tổng lực, sự biến hóa và tính linh hoạt, thì bàn cờ tướng phương Đông là mưu lược và sức mạnh. Ở đây, vị trí mạnh nhất của quân Mã chính là trung tâm bàn cờ - nơi nó có thể kiểm soát đến 8 vị trí, đó là vị trí “Bát diện uy phong”.
Quân Mã là quân cờ có sự khôn ngoan và mưu trí với những những nước đi linh hoạt bất ngờ. Và trong cuộc sống, trong khoa học quản lý con người , có những vị trí được ví như quân Mã, tuy không phải là quan trọng nhất, nhưng nhờ sự linh hoạt có thể lật ngược được cục diện.
Ông Lê Quang Thưởng - Chuyên gia về tổ chức nhân sự nhận định: “Quân Mã là 1 quân có thể tung hoành khắp bàn cờ, qua dải ngân hà để tiêu diệt đối phương”.
Ông Đoàn Hữu Dũng - HLV Cờ Đội tuyển Hà Nội cho rằng: “Toán học với cờ vua và cờ tướng có mối quan hệ mật thiết. Khi nói đến quân Mã, người ta sẽ có suy nghĩ rằng mỗi con người là một tiểu hành tinh và phải biết phát huy nội lực, tố chất riêng của mình. Theo tôi, đó là triết lý sâu xa đằng sau quân Mã”.
Ngồi trước bàn cờ bé nhỏ nhưng không hề đơn giản, con người có thể học hỏi nhiều điều. Người nóng nảy sẽ biết cách để bình tĩnh, biết kiên nhẫn có giá trị như thế nào. Học chơi cờ là học hỏi cách sống sòng phẳng, cũng như sẽ biết được phần thưởng của chiến thắng sẽ phải trải qua những khó khăn và phải hao tâm tổn trí đến mức nào.
Trong một ván cờ để có chiến thắng, cũng sẽ có sự hy sinh. Mã không chỉ là một quân cờ khôn khéo, mà còn là một quân cờ sẵn sàng hy sinh bằng những nước cờ “thí mã” để làm thay đổi cục diện và mang lại chiến thắng. Và đây cũng là một trong những đặc tính rất đáng quý khác của quân Mã.
Dù là cờ vua hay cờ tướng, dù là triết lý phương Đông hay triết lý phương Tây thì đều có chung một nhận định đó là: Quân mã là một quân cờ khôn ngoan trên bàn cờ và trong cuộc đời mỗi người, dù có những lúc ta dừng lại, đi lui hay đi vòng, những lúc gặp khó khăn trở ngại thì lẽ sống còn vẫn là “Tiến lên là chiến thắng”.