Sự phục hồi tăng trưởng tương đối toàn diện ở các ngành và lĩnh vực như công nghiệp chế biến, xuất khẩu, dịch vụ và nông nghiệp... sẽ giúp thúc đẩy tiến trình hồi phục của nền kinh tế theo hướng khả thi hơn so với thời gian trước. Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và kiều hối cũng đang có diễn biến tích cực; thặng dư thương mại được duy trì, hỗ trợ tài khóa được tiếp tục và chương trình đầu tư công đáng kể cũng góp phần kích thích sự tăng trưởng.
Đáng mừng là trong quý I/2024, tốc độ tăng trưởng kinh tế đã tăng lên 5,7% so với mức thấp là 3,4% cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những lực cản đối với tăng trưởng như rủi ro và bất ổn địa chính trị toàn cầu, nguy cơ dễ đổ vỡ của cấu trúc kinh tế trong nước...
Ông Nguyễn Bá Hùng, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Việt Nam của ADB phân tích rõ hơn, do nhu cầu của toàn cầu suy yếu sẽ hạn chế sự phục hồi về thương mại trong năm nay. Tăng trưởng toàn cầu dự kiến sẽ phục hồi chậm hơn so với kỳ vọng nên có thể làm chậm quá trình phục hồi xuất khẩu của Việt Nam.
Quý I năm nay, xuất khẩu tăng 17%, trong khi nhập khẩu tăng 13,9%. Việc xuất khẩu và nhập khẩu tăng trưởng khiêm tốn ở mức 4% - 4,5% trong năm nay và dự kiến trong năm tới là nhờ vào lực đẩy từ nhu cầu bên ngoài đang dần được hồi phục. Hoạt động sản xuất cũng đang được thúc đẩy và thặng dư tài khoản vãng lai được dự đoán ở mức 1,5% GDP trong năm 2024. Nền kinh tế có khả năng tăng trưởng nhanh hơn một chút trong năm nay so với năm 2023. Trì hoãn việc bình thường hóa lãi suất tại Hoa Kỳ và các nền kinh tế phát triển khác cũng sẽ cản trở việc chuyển hướng chính sách tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng.
ADB dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2024 đạt 6%. Ảnh minh họa.
Do đó, các biện pháp tài khóa hỗ trợ tăng trưởng và đầu tư công cuối cùng sẽ trở thành những giải pháp chính sách then chốt để kích thích tăng trưởng. Quan trọng hơn, tăng trưởng chậm lại đã làm gia tăng rủi ro về tính dễ đổ vỡ cấu trúc, đặc biệt là sự phụ thuộc quá mức vào ngành công nghiệp chế biến xuất khẩu do các doanh nghiệp FDI làm đầu tàu, mối liên kết yếu kém giữa ngành công nghiệp chế biến - chế tạo với phần còn lại của nền kinh tế, các thị trường vốn non trẻ, sự phụ thuộc quá lớn vào tín dụng ngân hàng và các rào cản pháp lý đối với doanh nghiệp. Do vậy, các biện pháp chính sách trong năm 2024 cần kết hợp hỗ trợ tăng trưởng ngắn hạn với khắc phục các yếu kém cơ cấu trong dài hạn để thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Đi vào cụ thể, ông Hùng cho biết, các đơn hàng mới đã dần trở lại và nhu cầu tiêu dùng đã vực dậy sự tăng trưởng của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo vào cuối năm 2023, thúc đẩy đà tăng trưởng mạnh mẽ hơn trong năm 2024. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng trưởng 6,8% trong quý I/2024 so với mức giảm 0,5% cùng kỳ năm trước, đóng góp vào tốc độ tăng trưởng 6,3% của sản xuất công nghiệp. Lãi suất thấp hơn, các biện pháp tài khóa hỗ trợ tăng trưởng và khung pháp lý liên quan tới đất đai được cải thiện gần đây sẽ hỗ trợ ngành xây dựng.
Tuy nhiên, tăng trưởng toàn cầu chậm và lãi suất điều hành toàn cầu vẫn ở mức cao có thể cản trở tăng trưởng của ngành công nghiệp chế biến xuất khẩu. Lãi suất trong nước thấp, các biện pháp chính sách tài khóa và tăng lương sẽ thúc đẩy các dịch vụ tiêu dùng trong năm 2024. Hoạt động kinh tế phục hồi, dù chậm nhưng sẽ thúc đẩy các dịch vụ logistics, trong khi chính sách thị thực cởi mở hơn sẽ thúc đẩy du lịch. Về tổng thể, ngành dịch vụ được dự báo sẽ tăng trưởng 7,7% trong năm 2024. Nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa nông nghiệp và các hiệp định thương mại tự do sẽ tiếp tục hỗ trợ xuất khẩu nông sản.
Chính sách tiền tệ sẽ theo đuổi mục tiêu kép là bình ổn giá và tăng trưởng, ngay cả khi không gian chính sách bị hạn chế. Tình trạng suy thoái dự kiến của nền kinh tế toàn cầu trong năm 2024 có thể kiềm chế giá dầu toàn cầu, từ đó làm giảm áp lực lạm phát. Lạm phát bình quân trong quý I/2024 đã giảm còn 3,8% so với mức cao hơn 4,2% cùng kỳ năm ngoái. Lạm phát được dự báo tăng nhẹ lên tới 4% trong năm 2024 và 2025. Mặc dù dự báo lạm phát vẫn dưới mức mục tiêu 4 - 4,5%, song áp lực trong ngắn hạn vẫn có thể tồn tại do những căng thẳng địa chính trị và sự gián đoạn của các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) dự kiến cắt giảm lãi suất trong năm 2024 và lạm phát bên ngoài sẽ tiếp tục hạ nhiệt, dù chậm hơn so với kỳ vọng. Các đợt cắt giảm lãi suất của Fed trong năm 2024 sẽ giúp giảm áp lực lên tiền đồng. Tuy nhiên, rủi ro nợ xấu tăng cao ở mức đỉnh điểm ước tính là 4,6% tổng dư nợ vào cuối năm 2023 so với 2% trong năm 2022. Điều này, làm giảm triển vọng nới lỏng thêm chính sách tiền tệ. Luật Các Tổ chức tín dụng sửa đổi có hiệu lực ngày 1/7/2024 được kỳ vọng cũng sẽ giám sát tốt hơn các hoạt động cho vay.
Ông Hùng tổng kết, trong bối cảnh không gian chính sách tiền tệ còn hạn chế, chi tiêu tài khóa và đầu tư sẽ là chìa khóa tăng trưởng trong năm 2024. Theo đó, vị thế tài khóa thuận lợi và thâm hụt ngân sách không đáng kể và tỉ lệ nợ công trên GDP thấp được kỳ vọng sẽ mang lại đủ không gian tài khóa để hỗ trợ tăng trưởng. Chương trình giảm thuế giá trị gia tăng hiện tại đã được gia hạn tới tháng 6/2024 và có thể được kéo dài tới cuối năm 2024.
Như vậy, một lượng lớn vốn đầu tư công, tương đương 27,3 tỷ USD, đã được lên kế hoạch giải ngân trong năm nay. Cùng với số vốn giải ngân trong năm 2023, khoản đầu tư công bổ sung này sẽ thúc đẩy tăng trưởng đáng kể. Sự phục hồi dần của ngành công nghệ chế biến xuất khẩu sẽ hỗ trợ dòng vốn FDI. Vốn FDI đăng ký tăng 13,4% và vốn giải ngân tăng 7,1% trong quý 1 năm 2024 so với cùng kỳ năm ngoái. Đầu tư công được đẩy mạnh và điều kiện kinh doanh được cải thiện có thể thúc đẩy đầu tư tư nhân trong năm 2024.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!