Trong kỳ họp thứ VIII, Quốc hội sẽ tiến hành thảo luận về dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Dự thảo được các chuyên gia, doanh nghiệp đánh giá là có nhiều cơ chế "đột phá", tăng cường phân cấp phân quyền, tạo điều kiện cho doanh nghiệp có vốn Nhà nước hoạt động. Trong đó, có đề xuất giải pháp đổi mới phương thức đánh giá hiệu quả và xếp loại doanh nghiệp, người đại diện chủ sở hữu vốn tại doanh nghiệp, tháo gỡ được những vướng mắc, bất cập trong Luật 69 cũ.
Doanh nghiệp thực hiện 10 dự án, có đến 9 dự án có hiệu quả tốt, nhưng chỉ cần 1 dự án thua lỗ, hoặc chỉ bị một lỗi nhỏ như bị cơ quan tài chính nhắc nhở thì cũng bị xếp loại B, bị tụt hạng hoặc không hoàn thành nhiệm vụ. Quy định với nhiều tiêu chí khắt khe về xếp loại doanh nghiệp của Luật 69, đòi hỏi doanh nghiệp phải "mười phân, vẹn mười" đã khiến các doanh nghiệp có vốn Nhà nước thực sự gặp khó.
Ông Thiểm Công Nguyên - Phó Tổng giám đốc MobiFone cho biết: "Hoạt động của doanh nghiệp các năm đó đều rất hiệu quả, tất cả các chỉ tiêu về doanh thu về lợi nhuận, về nộp ngân sách đều đạt và vượt kế hoạch. Chỉ vì đánh giá chi tiết rất nhỏ có thể ảnh hưởng đến kết quả xếp loại của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Do đó, doanh nghiệp mong muốn trong lần sửa luật này sẽ giải quyết những tồn tại, vướng mắc của doanh nghiệp".
Doanh nghiệp có vốn Nhà nước vừa phải đảm bảo kinh doanh, vừa phải đáp ứng các nhiệm vụ kinh tế, chính trị từ Nhà nước giao
Đại diện Bộ Tài chính cho biết, để tháo gỡ những "điểm nghẽn" này, dự thảo Luật mới đã đề xuất đổi mới, thay đổi phương thức đánh giá, xếp loại doanh nghiệp. Thay vì chỉ dựa vào các tiêu chí cứng nhắc, theo từng dự án như trước, giờ đây sẽ đánh giá theo mục tiêu và kết quả tổng thể, toàn diện của doanh nghiệp. Những nhiệm vụ chính trị mà doanh nghiệp được giao không vì lợi nhuận cũng sẽ được loại trừ, không đánh giá. Thậm chí, với những doanh nghiệp cổ phần, chỉ đánh giá người đại diện, không đánh giá doanh nghiệp.
Ông Bùi Tuấn Minh - Cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp, Bộ Tài chính nêu ý kiến: "Luật này quy định đánh giá doanh nghiệp, chỉ đánh giá doanh nghiệp 100% vốn. Còn lại chỉ đánh giá người đại diện tại các công ty cổ phần TNHH, không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, không ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư của doanh nghiệp, không ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán nếu có niêm yết".
Theo các chuyên gia, việc đổi mới phương thức đánh giá như trên, sẽ giúp "cởi bỏ" được tâm lý e ngại phải chịu trách nhiệm của các lãnh đạo doanh nghiệp. Khi không còn phải lo vì một dự án thua lỗ mà mất hết thành quả phấn đấu, họ sẽ chủ động, quyết liệt trong các dự án đầu tư, tận dụng được thời cơ.
Ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng Ban Pháp chế, VCCI nhận định: "Nếu doanh nghiệp Nhà nước lỗ thì người ta sợ rủi ro phải chịu trách nhiệm, làm thất thoát vốn Nhà nước. Cho nên anh rất thành công trong 100 vụ nhưng chỉ một, hai vụ bị lỗ thì rủi ro rất lớn. Trong kinh doanh luôn luôn có rủi ro. Cho nên cần phải giải phóng cho họ về tâm lý này, nguy cơ này để họ có thể toàn tâm, toàn ý đóng góp, cống hiến cho doanh nghiệp Nhà nước".
Doanh nghiệp có vốn Nhà nước vừa phải đảm bảo kinh doanh, lại vừa phải đáp ứng các nhiệm vụ kinh tế, chính trị từ Nhà nước giao, nhiều dự án hoạt động không vì mục đích lợi nhuận mà vì nền kinh tế và an sinh xã hội, như điện lưới, xăng dầu, vận tải biển… nhất là cung ứng ở khu vực vùng sâu, vùng xa. Vì thế, việc đánh giá doanh nghiệp Nhà nước cũng cần xét đến các yếu tố này, thay vì chỉ nhìn vào lợi nhuận. Để các doanh nghiệp có vốn Nhà nước thực sự được "cởi trói", được nhìn nhận đúng vai trò, để họ mạnh dạn tiên phong đi đầu trong nhiều lĩnh vực chủ chốt của nền kinh tế.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!