Cuốn sách Nhật Bản duy tân 30 năm của tác giả Đào Trinh Nhất xuất bản lần đầu năm 1936. Sau gần 80 năm, những nội dung, nghiên cứu được đề cập trong sách vẫn còn nguyên giá trị thời sự.
Cuốn sách sẽ giúp độc giả trả lời những câu hỏi như: Đâu là khởi nguồn của công cuộc duy tân ở Nhật Bản?, Nhật Bản đã làm những gì để có những thay đổi ngoạn mục, trở thành biểu tượng cho cả thế giới?, Liệu rằng chúng ta có học hỏi được gì từ bài học duy tân của Nhật Bản hay không?...
Giữa thế kỷ XIX, Nhật Bản là một đất nước phong kiến lạc hậu, chế độ Mạc phủ rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng về mọi mặt từ kinh tế, xã hội đến chính trị. Sau cuộc duy tân, Nhật Bản đã có những cải cách quan trọng, giúp hiện đại hóa đất nước. Học giả Đào Trinh Nhất đã dành hơn 20 tháng công phu tìm kiếm, góp nhặt tài liệu để viết cuốn sách này.
Lý giải sự thành công của Nhật Bản, tác giả đưa ra một số nguyên nhân chính. Thứ nhất, từ xưa người Nhật đã có nhiều tính cách đặc biệt: kính thần, tự tôn, coi trọng danh dự, thượng võ, coi cái chết như không và đặc biệt là biết dung hòa tốt. Đây chính là nền móng tạo nên quyết tâm duy tân không gì lay chuyển nổi của người Nhật. Giữa thế kỷ XIX, nhìn thấy sức mạnh của Tây phương dồn dập sang Đông, người Nhật tự nghĩ nếu không mau tự cường bình đẳng với phương Tây thì cũng sẽ đứng trước họa mất nước như bao quốc gia Đông phương khác. Tức thời, từ triều đình, quan lại cho đến sĩ phu, hào kiệt, nhân dân đều tỉnh giấc thủ cựu, dốc lòng thực hiện công cuộc duy tân trong vẻn vẹn chỉ 30 năm.
Thứ hai là về văn hóa. Theo tác giả, người Nhật theo đạo Khổng Mạnh nhưng không theo khoa cử, kinh nghĩa, thi phú và sĩ phu không bị danh lợi của cử nhân, tiến sĩ làm cho mê muội. Họ cũng không mê tín, không tin phong thủy, bói toán, không đốt vàng mã, không tin quỷ thần. Vì thế, khi thấy có Tây học văn minh thì họ không chần chừ, nghi ngại mà theo ngay.
Thứ ba, tầng lớp tinh hoa của Nhật Bản, ngay từ khi tiến hành cuộc cải cách đã biết mấu chốt của cải cách phải bắt đầu từ học thuật tư tưởng. Tư tưởng công lợi của người Anh, người Mỹ được ra sức truyền bá, làm cho sĩ phu hướng về thực học, quốc dân được bồi dưỡng về tự do độc lập. Tư tưởng tự do của nước Pháp được truyền bá đã dấy lên nhiều cuộc vận động về chính trị. Bên cạnh đó là tinh thần của đạo Cơ đốc giáo của châu Âu, tư tưởng quốc gia của người Đức. Người Nhật ngày nay đã cường thịnh, nêu cao tinh thần bảo tồn quốc túy nhưng trong nhiều tác phẩm, người Nhật vẫn công nhận 4 tư tưởng ấy là điều tiên quyết tạo nên cuộc duy tân thành công của họ.
Mời quý độc giả theo dõi Truyền hình trực tuyến các kênh của Đài Truyền hình Việt Nam.