Giải thưởng Nobel năm nay được công bố trong bối cảnh cả thế giới đang chống dịch COVID-19. Và đây cũng là lúc nhân loại càng đánh giá cao các khám phá khoa học đoạt giải Nobel.
Dùng huyết tương người đã khỏi bệnh điều trị cho bệnh nhân COVID-19 được xem là một phương pháp tiềm năng. Nhiều nước đã thực hiện việc lấy huyết tương người đã khỏi bệnh để truyền cho bệnh nhân mắc COVID-19. Người bệnh sẽ được cung cấp kháng thể để tiêu diệt virus SARS-COV-2. Phương pháp này chính là sự kế thừa của công trình đoạt giải Nobel Y học năm 1901 của nhà sinh lý học Emil Von Behring và năm 1908 của bác sĩ Paul Ehrlich về huyết thanh. Họ đã phát hiện và đưa ra giải thích về cách thức hoạt động của phương pháp dùng huyết thanh chữa bệnh, cứu sống nhiều người mắc bệnh bạch hầu và uốn ván lúc bấy giờ.
Trong đại dịch COVID-19, nhiều nhà nghiên cứu đang phát triển các kháng thể đơn dòng để tổng hợp thuốc chữa bệnh. Kháng thể đơn dòng là các kháng thể nhân tạo đặc hiệu để tấn công một loại virus cụ thể nào đó. Kháng thể đơn dòng đã được dùng để bào chế nhiều loại thuốc chữa COVID-19. Ý tưởng tạo ra kháng thể đơn dòng là công trình nghiên cứu đã đoạt giải Nobel y học vào năm 1984 của 2 nhà khoa học Köhler và Milstein bằng cách kết hợp tế bào B (tế bào giúp tạo kháng thể) với tế bào bị bệnh. Hiện nay, có một số cách tạo ra kháng thể đơn dòng, nhưng phương pháp của Köhler và Milstein vẫn được sử dụng rộng rãi.
Marie Curie là người phụ nữ đầu tiên và duy nhất trên thế giới 2 lần được nhận giải thưởng Nobel trong hai lĩnh vực khác nhau. (Ảnh: AP)
Tuy vậy, kháng thể chỉ có thể tiêu diệt các virus trong máu. Khi virus xâm nhập vào tế bào người, nó sẽ trở nên vô hình đối với các kháng thể, nhưng với tế bào T thì không. Tế bào T sát thủ tấn công các tế bào bị nhiễm virus này. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, tế bào T sát thủ dựa vào một nhóm phân tử gọi là protein MHC lớp 1 bám vào bề mặt của tế bào. Hai nhà khoa học Doherty và Zinkernagel đã giành được giải Nobel cho nghiên cứu của họ về protein MHC và tế bào T, còn được gọi là tế bào lympho T, vào năm 1996. Giờ đây, kiến thức đó là một phần của cuộc chiến chống lại COVID-19.
Các thành tựu Nobel đã tạo ra các những tiến vượt bậc cho con người. Và chắc chắn, trong tương lai, chúng ta vẫn sẽ tiếp tục ứng dụng những kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học cho nhiều lĩnh vực. Nhìn lại lịch sử của giải Nobel, chúng ta có thể thấy những giải thưởng nổi bật đã góp phần thay đổi thế giới một cách đáng kể:
- Năm 1903, vợ chồng nhà khoa học Pierre và Marie Curie được nhận giải Nobel Vật lý vì nghiên cứu về hiện tượng phóng xạ do Henri Becquerel phát hiện. Tám năm sau, bà Marie Curie đoạt giải Nobel Hóa học với thành tựu khám phá ra 2 nguyên tố radium và polonium. Điều này đã giúp bà trở thành người phụ nữ đầu tiên và duy nhất trên thế giới 2 lần được nhận giải thưởng Nobel trong hai lĩnh vực khác nhau.
- Nhà khoa học vĩ đại Albert Einstein đã giành giải Nobel Vật lý năm 1921 nhờ khám phá ra hiệu ứng quang điện. Chính phát hiện của Einstein mở đường cho hàng loạt lĩnh vực như phát thanh, truyền hình..., đặt nền móng cho vật lý hiện đại.
- Chất penicilin được dùng trong thuốc kháng sinh đã đem lại giải thưởng Nobel Y học năm 1945 cho nhà khoa học Scotland Alexander Fleming. Nhờ khám phá của ông, ngành y tế thế giới tiến bộ vượt bậc bởi thuốc kháng sinh có thể chữa được nhiều loại bệnh nguy hiểm, cứu sống nhiều người.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!