Tiền luôn là vấn đề ưu tiên hàng đầu đối với Ba Lan, một trong những quốc gia nhận được số tiền lớn nhất từ Quỹ Gắn kết, để chi trả cho các dự án phát triển nhằm hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và thu hẹp khoảng cách với các quốc gia thành viên EU giàu có hơn.
Tuy nhiên, cuộc cải cách tư pháp sâu rộng do chính phủ cực hữu trước đây của đảng Pháp luật và Công lý (PiS) đưa ra, trong đó trao quyền cho Bộ phận Kỷ luật của Tòa án Tối cao Ba Lan trừng phạt các thẩm phán theo phán quyết của họ, đã khiến Brussels đóng băng khoản hỗ trợ trị giá hàng tỷ USD. Theo đó, EU lo ngại sự thụt lùi của nền dân chủ ở Ba Lan sẽ có tác động bất lợi đến việc chi tiêu và giám sát tiền của người nộp thuế ở châu Âu.
Chỉnh phủ của liên minh ba đảng tự do mới do Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk lãnh đạo tuyên bố sẽ đảo ngược tiến trình và hủy bỏ các cải cách tư pháp trước đó, bị Tòa án Công lý châu Âu tại Luxembourg coi là bất hợp pháp, cũng như những ảnh hưởng của nó đối với các tòa án và thẩm phán của Warsaw.
Chính phủ của Thủ tướng Tusk, được bổ nhiệm cách đây chưa đầy 1 tháng, hiện đang chủ động chứng minh tư cách ủng hộ EU của mình. Tuần trước, Ba Lan đã thông báo với Ủy ban châu Âu rằng những thay đổi lập pháp được đưa ra cho đến nay là đủ để đáp ứng "điều kiện cho phép" về tư pháp của EU để Warsaw có thể tiếp cận khoản viện trợ 76,5 tỷ Euro.
Người phát ngôn của Ủy ban châu Âu xác nhận vào ngày 22/1: "Ba Lan đã chính thức thông báo cho Ủy ban châu Âu rằng họ đáp ứng điều kiện cho phép này trong lĩnh vực độc lập tư pháp"; "Tại Ủy ban châu Âu, chúng tôi hiện đang phân tích văn bản do chính quyền Ba Lan đệ trình để đánh giá liệu điều kiện cho phép trong lĩnh vực này có được đáp ứng hay không và chúng tôi liên lạc thường xuyên với chính quyền Ba Lan ở cả cấp độ kỹ thuật và chính trị".
Việc xem xét yêu cầu giải phóng tiền viện trợ của Ba Lan có thể mất tới 3 tháng hoặc thậm chí lâu hơn nếu Ủy ban châu Âu yêu cầu Warsaw làm rõ các chi tiết.
Ngoài các điều kiện liên quan đến tư pháp, Ba Lan còn có ít nhất hai "điều kiện chuyên ngành" gồm giao thông và chăm sóc sức khỏe gắn liền với các khoản mục tương ứng trong khoản tiền 76,5 tỷ Euro. Người phát ngôn nói thêm rằng chưa nội dung nào trong số này được đáp ứng.
Ngoài ra, Warsaw đang cố gắng đảm bảo khả năng tiếp cận không bị cản trở với kế hoạch phục hồi sau đại dịch COVID-19 của mình, bao gồm 34,5 tỷ Euro tiền vay lãi suất thấp và 25,3 tỷ Euro tiền tài trợ. Brussels đã thông qua kế hoạch của Ba Lan với điều kiện phải hoàn thành ba "cột mốc quan trọng", hai trong số đó có liên quan đến cải cách tư pháp gây tranh cãi.
Cho đến nay, Ủy ban châu Âu đã cấp cho Ba Lan 5,1 tỷ Euro "tài trợ trước" cho kế hoạch phục hồi nhằm cung cấp thanh khoản ngay lập tức cho các dự án có thể tăng cường sự độc lập về năng lượng và giảm nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch từ Nga.
Thủ tướng Tuks đang thúc đẩy việc "mở khóa" nhiều khoản thanh toán hơn trong những tháng tới.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!