Ngày 25/10, tại Berlin - thủ đô nước Đức đã diễn ra Hội nghị quốc tế tái thiết và hiện đại hóa Ukraine. Hạ tầng giao thông và năng lượng của Ukraine đã bị tàn phá nghiêm trọng và ước tính cần tới 750 tỷ USD để khôi phục.
Chưa biết khi nào hòa bình mới được lập lại trên đất nước Ukraine, nhưng đã phải tính tới kế hoạch tái thiết. Hạ tầng giao thông và năng lượng của Ukraine đã bị tàn phá nghiêm trọng trong các cuộc oanh tạc liên tục suốt 8 tháng, không chỉ ở các vùng miền Đông tiếp giáp nước Nga. Thủ đô Ukraine và nhiều thành phố miền Tây giáp Ba Lan cũng nhiều lần bị tên lửa tấn công.
Thủ tướng Ukraine Denys Shmyhal cho biết: "Chúng tôi cần hỗ trợ để khôi phục cơ sở hạ tầng xã hội đang bị tên lửa phá hủy, đặc biệt là trong những tuần gần đây. Kể từ ngày 10 cho đến 24/10, trong phạm vi có 2 tuần mà có tới 300 tên lửa và máy bay không người lái đã đánh phá các nhà máy điện và nhà máy nước của chúng tôi".
Ước tính cần tới 750 tỷ USD để tái thiết Ukraine. Nước Đức đứng ra tổ chức hội nghị, quy tụ lãnh đạo một số quốc gia, chuyên gia về phát triển và giới doanh nghiệp châu Âu.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz phát biểu: "Khi tái thiết Ukraine, chúng ta nhằm tới mục tiêu Ukraine sẽ là một thành viên Liên minh châu Âu, tức là xây dựng lại hoàn toàn theo chuẩn châu Âu, để Ukraine có thể kết nối với thị trường chung châu Âu. Chúng tôi muốn rõ ràng rành mạch trước các nhà đầu tư tư nhân, bất kỳ ai đầu tư tái thiết Ukraine lúc này, tức là đang đầu tư vào một quốc gia thành viên Liên minh châu Âu trong tương lai".
Các đại biểu tham dự Hội nghị quốc tế tái thiết và hiện đại hóa Ukraine
Doanh nghiệp châu Âu sẵn sàng tham gia công cuộc tái thiết. Vấn đề là, lấy đâu ra từng đó tiền. Liên minh châu Âu suốt từ tháng Ba năm nay đã rót 19 tỷ euro hỗ trợ kinh tế Ukraine đứng vững, và đã cam kết trong năm sau tiếp tục cung cấp cho Ukraine mỗi tháng 1,5 tỷ euro. Chi phí tái thiết đất nước Ukraine sẽ là một khoản hoàn toàn khác.
Bà Ursula von der Leyen - Chủ tịch Ủy ban châu Âu nói: "Ngân hàng Thế giới ước tính, riêng thiệt hại do bom đạn đã là 350 tỷ euro. Một quốc gia, một liên minh không thể nào cung cấp khoản vay lớn như thế. Chúng ta cần một nỗ lực chung của G7, Liên minh châu Âu, của các đối tác như Mỹ, Canada, Nhật Bản, Anh, Hàn Quốc, Australia, New Zealand và các nước khác chung tay".
Chi phí xây dựng lại hạ tầng hậu cần và giao thông Ukraine có thể sẽ được gom theo mô hình kế hoạch Marshall tái thiết châu Âu sau Chiến tranh thế giới lần thứ Hai. Các nước sẽ cung cấp viện trợ kinh tế và hỗ trợ kỹ thuật, xóa bỏ hàng rào thuế quan và thiết lập cơ quan điều phối viện trợ, theo dõi tiến trình giải ngân.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz nhấn mạnh, bên cạnh các cam kết tài chính, các chuyên gia, đại diện các chính phủ và tổ chức quốc tế cũng thảo luận về các công cụ và giải pháp bền vững nhằm tái thiết Ukraine. Còn theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, một nền tảng quốc tế điều phối công tác tái thiết Ukraine cần được triển khai "sớm nhất có thể, tốt nhất là cuối năm nay hoặc đầu năm sau".
Hạ tầng giao thông và năng lượng của Ukraine đã bị tàn phá nghiêm trọng
Chiến sự vẫn chưa biết khi nào kết thúc, liệu có quá sớm để thảo luận về tái thiết?
Các nước châu Âu cho rằng nên thảo luận sớm thì mới có thể dự đoán được mọi vấn đề, ngoài chuyện tìm đâu ra tiền còn là chuyện chi tiêu ra sao cho có hiệu quả. Với mức độ tàn phá tới lúc này, sẽ mất cả chục năm mới có thể xây dựng lại mạng lưới đường bộ, đường sắt, bến cảng, lưới điện, cũng như các nhà máy trên toàn bộ đất nước chứ không chỉ ở những vùng chiến sự.
Hội nghị diễn ra là tái thiết và hiện đại hóa, không có chuyện xây lại như cũ, mà là xây lại mới theo tiêu chuẩn châu Âu, với mục tiêu sau này hạ tầng cũng như công nghệ tương thích kết nối được với các nước thành viên Liên minh châu Âu.
Ai sẽ chi tiền tái thiết và Ukraine sẽ hoàn lại các khoản viện trợ ra sao?
Mỗi nước cam kết hỗ trợ Ukraine sẽ đóng góp dưới dạng hàng hóa, vật liệu xây dựng, thiết bị máy móc, công nghệ kỹ thuật… chứ không phải tiền mặt. Số hàng hóa đó sẽ được bán đấu giá cho nhà thầu nhà nước hoặc tư nhân tại Ukraine. Tiền thu về được chuyển vào một quỹ tại Ukraine, dành để chi tiêu cho tái thiết và hiện đại hóa Ukraine, chi tiêu thế nào là do nước nhận tài trợ và ủy ban đại diện cho các nước tài trợ cùng nhau quyết định. Việc áp đặt các quy chuẩn của nước tài trợ sẽ giúp các nước đó sau này thu hồi viện trợ một cách gián tiếp, nhờ thâm nhập được vào thị trường của nước nhận tài trợ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!