Một cơ chế mới vừa được thiết lập để tránh lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào Iran. 5 nước còn lại trong Thỏa thuận hạt nhân Iran vừa nhất trí thực hiện phương tiện mục tiêu đặc biệt, làm sao để các hợp đồng làm ăn với Iran vẫn được duy trì mà không vi phạm các biện pháp trừng phạt của Mỹ. Câu chuyện gỡ rối khủng hoảng vấn đề hạt nhân Iran chính là chủ đề của chương trình Vấn đề hôm nay ngày 27/9.
Có thể thấy, cơ chế thanh toán đặc biệt là mô hình hợp tác rất mới. Một bên đặc biệt thúc đẩy cơ chế này là các nước thuộc Liên minh châu Âu.
"Cơ chế thanh toán đặc biệt hiểu đơn giản là hàng đổi hàng, công nghệ đổi dầu lửa... Mục đích là tránh sử dụng tiền trong đầu tư và thương mại giữa châu Âu và Iran. Cơ chế này sẽ vô hiệu hóa được lệnh cấm vận của Mỹ, bởi vì Mỹ dùng biện pháp chủ yếu là ngăn chặn nguồn tiền chuyển qua lại giữa các ngân hàng với nhau", phóng viên Hồng Quang - Thường trú của Đài THVN tại châu Âu cho biết.
"Cách thức và thời điểm cụ thể sử dụng sáng kiến này vẫn chưa được cho biết. Sáng kiến này mới chỉ được thảo luận riêng giữa ba nước châu Âu là Đức, Pháp và Anh ở bên lề cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Khi được tuyên bố, nhiều nước châu Âu bất ngờ bởi chưa được tham vấn trước. Mỹ đã lên tiếng phản đối sáng kiến này vì khiến lệnh cấm vận với Iran bị vô hiệu hóa".
Như vậy, đạt được thỏa thuận là một chuyện nhưng thực hiện nó như thế nào là câu chuyện khác. Sở dĩ các nước châu Âu nhanh chóng đạt thoả thuận và công bố là bởi có thời hạn thúc phía sau. Theo thông báo của Mỹ, lệnh trừng phạt với Iran chia thành 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 bắt đầu từ ngày 7/8, các lĩnh vực bị ảnh hưởng là hàng không, ô tô, vàng, kim loại quý. Giai đoạn 2 bắt đầu từ ngày 4/11, đó là lúc lệnh cấm vận đánh vào mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Iran - dầu mỏ.
Từ nay tới thời điểm giai đoạn 2 bắt đầu còn hơn 1 tháng nhưng ngay từ hiện tại, thị trường dầu lửa đã có sự chao đảo mạnh. Chính vì lẽ đó, thị trường từng kỳ vọng các nước còn lại trong thoả thuận có thể đi đến một bản thoả thuận mới, thay thế bản năm 2015 khi không có Mỹ. Tuy nhiên, hiện các bên không đạt được sự đột phá nào, ngoài cơ chế thanh toán mà hiện có nhiều điểm chưa rõ ràng.