Buổi tư vấn trực tuyến diễn ra vào 20 giờ tối 11/8 vừa qua.
Đây là thông tin được 3 chuyên gia hàng đầu về Y tế dự phòng, Bệnh truyền nhiễm BS Trương Hữu Khanh - Phó chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP. Hồ Chí Minh; BS.CKI Bạch Thị Chính - Giám đốc Y khoa Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC; BS.CKI Lê Thị Mỹ Châu, Bác sĩ chuyên sâu về bệnh truyền nhiễm, Khoa Nội tổng hợp, BVĐK Tâm Anh TP. Hồ Chí Minh khuyến cáo trong chương trình Tư vấn trực tuyến: "Vaccine dại & các bệnh cần phòng ngừa khẩn cấp" do Hệ thống tiêm chủng VNVC phối hợp với Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức vào 20h Thứ 6, ngày 11/8/2023.
Mở đầu chương trình, BS Trương Hữu Khanh, Phó chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP. Hồ Chí Minh cảnh báo virus gây bệnh dại Rhabdovirus là loại virus nguy hiểm với đường lây đặc biệt. Virus từ nước bọt của động vật, thông qua vết cắn hoặc vết trầy xước, lây nhiễm vào cơ thể người. Theo các dây thần kinh, virus lây truyền và tấn công hệ thần kinh trung ương khiến người lên cơn dại. Quá trình ủ bệnh có thể trong vài ngày hoặc kéo dài đến vài năm. Vết cắn càng gần hệ thần kinh trung ương như đầu, mặt, cổ, bộ phận sinh dục…, thời gian ủ bệnh càng ngắn và ngược lại.
Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hàng năm trung bình khoảng 60.000 người tử vong do bệnh dại, trên 10 triệu người phải điều trị dự phòng bằng vaccine dại. Ở Việt Nam, mỗi năm có tới gần 100 người chết do bệnh dại, hơn 400 ngàn người bị chó, mèo cắn phải đi tiêm phòng.
Theo Hội Y học Dự phòng, giai đoạn 2017 - 2021, Việt Nam có 378 ca tử vong do bệnh dại tại 52/63 tỉnh, thành. Năm 2022, cả nước ghi nhận 70 ca tử vong. Riêng 7 tháng đầu năm 2023 đã có 43 ca tử vong do bệnh dại. Tất cả các trường hợp tử vong đều có yếu tố bị chó mèo cắn và chủ quan không tiêm phòng dại hoặc tiêm chưa đủ mũi vaccine.
BS Trương Hữu Khanh tại buổi tư vấn trực tuyến về bệnh dại.
Theo bác sĩ Khanh, virus dại có thể gây bệnh ở cả người và động vật, khi phát bệnh dại sẽ vô phương cứu chữa. Vì vậy, tiêm vaccine không chỉ phòng bệnh mà còn là điều trị, ngăn không cho virus dại phát tác gây bệnh. "Cần hiểu rõ về bệnh dại và có thái độ đúng đắn để phòng ngừa căn bệnh này", bác sĩ Khanh nhấn mạnh.
Tại buổi tư vấn, một độc giả đã trực tiếp gửi câu hỏi và hình ảnh vết thương vừa do chó cắn tối cùng ngày. Độc giả cho biết vết thương khá sâu, có chảy máu và do buổi tối các trung tâm y tế gần nhà đều đóng cửa nên chưa thể đi tiêm ngừa ngay nên rất hoang mang. Tại trường quay, các bác sĩ đã xem hình ảnh vết cắn và đưa ra các hướng dẫn sơ cứu cụ thể tại nhà cho độc giả này.
Khi bị chó mèo cắn hoặc cào, điều cần làm đầu tiên là rửa kỹ vết thương dưới vòi nước sạch cùng xà phòng trong 10-15 phút để đánh trôi màng lipid của virus dại, giảm thiểu lượng virus dại tại vết cắn.
BS.CKI Lê Thị Mỹ Châu tại buổi tư vấn trực tuyến về bệnh dại.
BS Châu còn hướng dẫn thêm, trong trường hợp độc giả vừa bị chó cắn, chưa thể đến các trung tâm tiêm chủng ngay thì cần giữ bình tĩnh, vệ sinh vết thương đúng cách. Nếu thấy đau, độc giả này có thể uống thêm thuốc giảm đau và đến cơ sở tiêm chủng vào sáng hôm sau.
Khi đi tiêm ngừa dại, BS Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC hướng dẫn, ở bước khám sàng lọc trước tiêm, bệnh nhân cần khai báo chi tiết các loại thuốc mình đang uống, tình trạng dị ứng nếu có và lịch sử tiêm chủng trước đây. Đây là các dữ liệu quan trọng bên cạnh việc khám lâm sàng giúp bác sĩ đưa ra chỉ định tiêm chủng. Cần tránh suy nghĩ tiêm một mũi rồi thôi. Người bệnh cần tiêm đúng và đầy đủ phác đồ để có miễn dịch tốt với bệnh.
Theo bác sĩ Chính, ở Việt Nam, do tình hình nuôi chó mèo không được quản lý chặt, thả rông ngoài đường khả năng bị cắn cào, người dân vẫn có thể tiêm dự phòng trước. Các đối tượng nên tiêm dự phòng gồm trẻ em hay chơi với chó mèo, khó kiểm soát được khả năng lây nhiễm bệnh của bé, những người canh giữ rừng phòng hộ, nhân viên thú y, những người đi du lịch ở nơi khó tiếp cận vaccine dại và huyết thanh sẵn...
Việt Nam hiện đang có 2 loại vaccine phòng dại gồm Verorab (Pháp) và Abhayrab (Ấn Độ). Theo BS Chính, nhiều người mang tâm lý lo ngại tác dụng phụ của vaccine phòng dại. Song đó là vấn đề của vaccine thế hệ cũ. Verorab và Abhayrab được sản xuất theo công nghệ mới, không chứa các tế bào thần kinh nên không ảnh hưởng đến sức khỏe và trí nhớ. vaccine thế hệ mới cũng không chống chỉ định với phụ nữ mang thai và cho con bú.
Nếu bị chó mèo cắn, phác đồ của người chưa từng tiêm vaccine bao gồm 5 mũi vào các ngày 0-3-7-14-28 (đối với đường tiêm bắp) hoặc 4 mũi vào các ngày 0-3-7-28 (đối với đường tiêm trong da). Trường hợp phơi nhiễm độ III cần phối hợp tiêm huyết thanh kháng dại. Trường hợp tiêm trước phơi nhiễm, mọi người chỉ cần tiêm 3 mũi vaccine đã có miễn dịch với bệnh. Nếu bị chó mèo cắn sau tiêm, dù vết thương nặng, mọi người chỉ cần chích ngừa thêm 2 mũi, không cần dùng huyết thanh kháng dại.
Với gần 125 trung tâm tiêm chủng trên cả nước, VNVC đang có gần 40 loại vaccine ngừa hơn 50 bệnh truyền nhiễm ở trẻ em vừa người lớn, kể cả vaccine dại. Hiện nay, vaccine dại đã được sản xuất theo công nghệ mới nên rất an toàn, đáp ứng miễn dịch cao khi tiêm đủ liều. vaccine dại thế hệ mới không chứa các tế bào thần kinh nên không gây hại và không ảnh hưởng đến sức khỏe và trí nhớ của người tiêm chủng.
Khi tiêm chủng vaccine tại VNVC, khách hàng sẽ được nhắc lịch tự động thông qua dịch vụ tin nhắn miễn phí, hỗ trợ tiêm đúng lịch và đủ phác đồ. Để được tư vấn về vaccine và lịch tiêm, người dân có thể gọi đến 028 7102 6595 hoặc đến các Trung tâm VNVC để được tự vấn và đặt lịch.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!