Thiếu hụt nguồn nước trước khi El Nino xuất hiện
El Nino đã xuất hiện từ tháng 6 và dự báo sẽ duy trì ít nhất là đến đầu năm 2024. Các chuyên gia cảnh báo 1 đợt hạn diện rộng vào năm sau, ngoài sự xuất hiện của El Nino thì còn lý do khác nữa là vì trước khi El Nino xuất hiện, nhiều vùng miền đã trong tình trạng thiếu hụt nguồn nước.
Theo bản đồ so sánh tổng lượng mưa tháng 4 vừa qua với trung bình nhiều năm, phần lớn cả nước đều thiếu mưa, một số nơi ở Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ thiếu tới 100%. Sang tháng 5, phía Nam được cải thiện vì vào mùa mưa. Miền Bắc tình trạng thiếu mưa trầm trọng hơn, có nơi thiếu hụt tới 80% do nắng nóng gay gắt. Các con sông lớn nhỏ dòng chảy suy kiệt.
Đầu mùa mưa lũ, nhưng mực nước tại sông Hồng, đoạn chảy qua Hà Nội lại xuống mức thấp nhất lịch sử tháng 6, khiến nhiều bãi bồi nhô cao.
Đồng loạt các hồ thủy điện lớn nhất miền Bắc và miền Trung lần đầu tiên đều bị thiếu nước nghiêm trọng. Trong đó có gần chục hồ thủy điện đã giảm xuống dưới mực nước chết.
Trong tuần vừa qua, miền Bắc và Thanh Hóa xuất hiện 1 đợt mưa lớn nhưng mưa phân bố không đều, nên mực nước các hồ tăng lên không đáng kể.
El Nino là hiện tượng có tính chu kỳ, có thể xuất hiện từ năm này qua năm khác. Trước mắt, các chuyên gia dự báo El Nino có thể duy trì ít nhất là tới đầu năm sau với cường độ mạnh dần, trong đó, thời gian đỉnh điểm sẽ rơi vào giai đoạn từ tháng 11/2023 đến tháng 1/2024. Cường độ El Nino ở mức trung bình đến mạnh.
Căn cứ vào các kết quả dự báo về thời gian và cường độ El Nino, các chuyên gia khí tượng thủy văn quốc gia nhận định, chu kỳ El Nino 2023-2024 có khả năng tương tự với một số chu kỳ El Nino của các năm: 1965-1966, 1982-1983 và 2009-2010 và cũng không ngoại trừ khả năng nó sẽ phát triển mạnh hơn.
Theo dự đoán của các chuyên gia của Cơ quan quản lý khí quyển và đại dương quốc gia Mỹ, 25% khả năng nó sẽ phát triển thành hiện tượng "siêu El Nino".
Tác động của El Nino năm 2009
Nếu xem lại những gì đã diễn ra tại chu kỳ El Nino năm 2009 cũng là cách rõ nhất để biết được những gì đang chờ chúng ta trong những tháng tới.
Năm 2009, El Nino cũng bắt đầu vào khoảng mùa hè như năm nay. Bắc bộ là nơi chịu tác động rõ rệt nhất. có tới 9 tháng trong năm có lượng mưa ít hơn trung bình, thiếu hụt mưa ngay cả giữa mùa mưa bão, từ 40-70%. Mùa mưa lũ còn kết thúc sớm 1 tháng, dòng chảy trên các sông suối giảm nhanh
Từ tháng 8 đến tháng 12, mực nước hạ lưu sông Hồng liên tục xuất hiện những giá trị nhỏ nhất lịch sử trong các tháng. Tháng 11 là 0.76m, tháng 12 là 0.66m, đều là những con số thấp nhất trong 100 năm, gây hạn hán, thiếu nước trên diện rộng, kéo dài liên tục trong nhiều tháng, ảnh hưởng tới người dân và sản xuất nông nghiệp.
Còn tại ĐBSCL, mùa mưa kết thúc sớm và không có mưa trái mùa nên mặn xâm nhập vào sâu trong nội đồng, làm ảnh hưởng đến sản xuất và thiếu nước sinh hoạt.
Dự báo tác động của El Nino năm 2023-2024
Các chuyên gia dự báo El Nino sẽ gây thiếu hụt mưa ở hầu hết các khu vực trên cả nước, bất kể là khu vực miền Trung đang trong mùa khô hay miền Bắc, miền Nam đang trong mùa mưa cũng đều sẽ thiếu mưa so với mọi năm từ 25 đến 50%.
Dự báo xác suất xuất hiện El Nino (màu đỏ), La Nina (màu xanh) và trung tính (màu ghi) từ giữa năm 2023 đến đầu năm 2024.
Từ yếu tố này cộng với hiện trạng nguồn nước sông suối, hồ chứa hiện tại và dự báo El Nino kéo dài từ năm nay sang năm sau, các chuyên gia cảnh báo tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn có nguy cơ xảy ra ở cấp độ cao (cấp độ 3-4), trên phạm vi rộng, kéo dài ở một số vùng trên cả nước, đặc biệt tại các khu vực Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long, Trung Bộ và Đông Nam Bộ từ mùa khô năm 2024 đến năm 2025.
Còn trong những tháng tới đây, Cục Thủy lợi nhận định, hạn hán năm nay chỉ diễn ra cục bộ, không gay gắt và nơi chịu tác động hạn hán trong những tháng tới là miền Trung.
Do phải cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và thời tiết nắng nóng làm nước bốc hơi nhanh nên nguồn nước hồ chứa sẽ giảm nhanh, giảm từ 5-10% dung tích thiết kế, đặc biệt các hồ chứa nhỏ trên địa bàn các tỉnh Bình Định, Phú Yên và Ninh Thuận
Hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn vụ Hè Thu có nguy cơ xảy ra tại 9 tỉnh miền Trung, phần lớn là ở Thanh Hóa và Nghệ An. Tuy nhiên, tổng diện tích có nguy cơ hạn hán, thiếu nước chỉ chiếm khoảng 2% tổng diện tích gieo trồng của cả khu vực miền Trung.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!