Thời gian gần đây, một số vụ việc thương tâm đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về vấn đề về an toàn cho trẻ khi ngồi trên ô tô tham gia giao thông. Thực tế, Việt Nam chưa có quy định về thiết bị an toàn cho trẻ em và vị trí an toàn của trẻ em trên xe ô tô. Nhiều phụ huynh vẫn để trẻ ngồi ghế trước hoặc đứng trong xe, vươn tay ra cửa sổ, thò đầu qua cửa sổ trời…Trong khi đó trên thế giới đã có rất nhiều quốc gia áp dụng luật và quy định cụ thể để bảo vệ trẻ em trên xe ô tô khi tham gia giao thông.
Theo đánh giá sơ bộ của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia (ATGTQG), có khoảng 1.800 - 2.000 vụ tai nạn giao thông liên quan tới trẻ em trong một năm, trong đó có khoảng 600 - 700 vụ liên quan tới ô tô có trẻ em.
Lực lượng chức năng phong tỏa hiện trường vụ việc học sinh bị bỏ quên trên xe đưa đón tới trường. (Nguồn: NLĐ)
Dự kiến ngày 26/6/2024, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật trật tự an toàn giao thông đường bộ (Luật TTATGTĐB). Theo đánh giá, nếu quy định sử dụng thiết bị an toàn và vị trí ngồi an toàn cho trẻ em được luật hoá và áp dụng hiệu quả trong Luật TTATGTĐB, có thể kéo giảm tới 400 - 500 vụ trẻ em bị chấn thương đặc biệt nghiêm trọng hoặc trẻ em thiệt mạng trên ô tô mỗi năm tại Việt Nam. Do đó, cần sớm luật hóa với những quy định thiết thực về thiết bị an toàn, vị trí an toàn cho trẻ em, đối tượng thụ động tham gia giao thông, để ngày càng phát huy tác dụng tích cực trong bảo vệ trẻ em khi số lượng ô tô tại Việt Nam ngày một tăng.
Dự thảo Luật TTATGTĐB cập nhật đã chỉnh lý nhiều quy định để đảm bảo an toàn cho trẻ em khi tham gia giao thông, trong đó có thiết bị an toàn cho trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét. Để hoàn thiện hơn Luật TTATGTĐB, Trung tâm Tư vấn sức khoẻ và Phát triển cộng đồng và Hội Bảo vệ quyền trẻ em Việt Nam góp ý cần tiếp tục cụ thể hóa các nguyên tắc bảo đảm an toàn cho trẻ em trong giao thông đường bộ, cụ thể:
Điều 3, Giải thích từ ngữ: Đề nghị bổ sung thêm cụm từ "Thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô là nôi, ghế, đệm nâng nhằm hạn chế khả năng cơ thể trẻ bị dịch chuyển trong trường hợp phương tiện tham gia giao thông va chạm hoặc giảm tốc độ đột ngột". Đây là ngôn ngữ theo Quy định số 129 về thiết bị an toàn cho trẻ em của Hội đồng Kinh tế châu Âu của Liên hợp quốc.
(Vì sao không được để trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét ngồi cùng hàng ghế với người lái xe? Vị trí ngồi sau là vị trí an toàn nhất cho trẻ em. WHO khuyến cáo tất cả trẻ em nên được ngồi ở ghế sau của xe ô tô. Khi túi khí bung ra gây thương tích nghiêm trọng ở đầu và cổ cho trẻ em ngồi ghế trước. Theo số liệu từ điều tra về an toàn giao thông năm 2023, có 115 nước đã có luật cấm trẻ ngồi ghế trước, trong đó có 70 nước cấm hoàn toàn và 45 nước cấm nhưng cho phép ngồi ghế trước nếu có thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô tô.)
Khoản 3, Điều 11: Đề nghị bổ sung nội dung "không được để trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 mét ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ xe chỉ có một hàng ghế" và bỏ nội dung "mà không có người lớn ngồi cùng".
(Vì sao cần bỏ nội dung "mà không có người lớn ngồi cùng" với trẻ em được chở trên xe ô tô và trên xe máy? Vì sẽ gây hiểu lầm dây đai an toàn/thiết bị an toàn sẽ không cần dùng nếu có người lớn ngồi cùng trẻ. Khi xảy ra va chạm, lực quán tính và tình huống bất ngờ có thể khiến người lớn không thể giữ chặt trẻ dẫn tới việc trẻ bị văng khỏi ghế, va đập và bị thương nghiêm trọng.)
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khuyến nghị những nội dung cụ thể trong Luật trật tự an toàn giao thông đường bộ: Trẻ em cao dưới 150cm và dưới 12 tuổi không được ngồi ở hàng ghế trước xe (Quy định này hiện còn chưa có trong dự thảo luật TTATGTĐB); Trẻ em bắt buộc đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông bằng xe máy hoặc xe điện.
Đến năm 2023, 115 nước đã có luật cấm trẻ ngồi ghế trước, trong đó 70 nước cấm hoàn toàn và 45 nước cấm trẻ em ngồi ghế trước nếu không ngồi trong thiết bị an toàn trên xe ô tô. Hiện có gần 100 quốc gia đã thể chế hóa quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn trẻ em trên ô tô cá nhân. Đơn cử như trong khu vực ASEAN, Singapore bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em dưới 135 cm, Malaysia bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em dưới 136 cm và dưới 12 tuổi, quy định của Philippines là dưới 12 tuổi hoặc dưới 150 cm.
Đề xuất sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em nhận được phản ứng rất tích cực của cộng đồng, mạng xã hội và trên các phương tiện thông tin đại chúng. Hiện nay mặc dù chưa quy định nhưng rất nhiều người dân đã tự động áp dụng. Trong một số cuộc thăm dò dư luận rộng rãi trên toàn quốc từ năm 2020 - 2023, tỷ lệ ủng hộ đề xuất lên tới 85%.
Sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô là điều cần thiết để chủ động bảo vệ tính mạng của con trẻ. (Nguồn: Trung tâm Tư vấn sức khỏe và Phát triển cộng đồng).
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!