Nhận định về trận quyết chiến từ 9/4/1975 đến 21/4/1975 này, cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từng viết "Chiến thắng Xuân Lộc làm rung chuyển toàn bộ hệ thống phòng thủ của địch xung quanh Sài Gòn, làm cho tinh thần quân địch càng thêm suy sụp. Tin chiến thắng đã làm nức lòng nhân dân cả nước".
Góp phần trong chiến thắng vang dội ấy, không thể không nhắc đến Sư đoàn 341 - Sông Lam anh Hùng. Dưới những căn hầm bí ẩn, liên tục phải thay đổi địa điểm để tránh địch phát hiện, chiến sĩ Đàm Duy Thiên đã âm thầm thực hiện một nhiệm vụ mà sư đoàn 341 đảm nhiệm, vẽ bản đồ tác chiến tấn công vào Xuân Lộc, mở đường cho quân giải phóng.
Mặc cho bom đạn, Đàm Duy Thiên với sự mưu trí và bình tĩnh đã thể hiên rất rõ nét đường đi và trận địa tấn công. Nhờ đó, chiến sĩ của ta tấn công đúng hướng, đúng mục tiêu, chiến thắng hoàn toàn trận Xuân Lộc sau 12 ngày đêm.
Xuân Lộc cách Sài Gòn khoảng 80km về phía Đông, án ngữ các trục giao thông quan trọng như Quốc lộ 1A vào Sài Gòn, Quốc lộ 20 nối Sài Gòn với Đà Lạt. Do vậy, chính quyền Việt Nam Cộng Hòa phải giữ Xuân Lộc bằng mọi giá. Mất Xuân Lộc là mất Sài Gòn, chúng dồn toàn bộ lực lượng để bảo về thành trì cuối cùng. Còn quân ta với sự dẫn dắt của quân đoàn 4 đã cử ra đội hình tinh nhuệ, trong đó Sư đoàn 341 hội đủ những yếu tố chính quy, hiện đại, tinh nhuệ, thiện chiến để đánh trận quyết định.
Trận Xuân Lộc đã rèn luyện cho quân đội ta trong cách đánh và tư duy chiến thuật. Những người lính sư đoàn 341 cũng là một trong những đơn vị đầu tiên vào tiếp quản Sài Gòn và chứng kiến giây phút đầu tiên nước nhà thống nhất. 30/4 hàng năm là dịp họ hội ngộ, mỗi người giờ đã ở những vị trí khác nhau nhưng họ luôn có chung một niềm kiêu hãnh là những anh hùng đã phá tan cánh cửa thép Xuân Lộc, giúp quân ta thẳng tiến Sài gòn, nối liền non sông một dải.
Trong đoàn quân giải phóng Xuân Lộc năm ấy, nhiều người đã mang trong mình những thương tích, nhiều người đã vĩnh viễn nằm lại tại nghĩa trang Long Thành. Còn những người may mắn sống sót như ông Thiên vẫn tự nhủ, cái giá của hòa bình, độc lập chưa bao giờ là dễ dàng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!