Mới đây, một diễn đàn cấp cao về năng lượng tại Việt Nam đã được tổ chức. Rất nhiều cơ quan quản lý Nhà nước, nhiều tổ chức quốc tế cho đến các doanh nghiệp đang đổ dòng vốn lớn vào lĩnh vực này đã ngồi lại với nhau. Trong những chuyên đề được thảo luận, năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện mặt trời là chủ đề được quan tâm trong Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Trong 4 tháng đầu năm nay, sản lượng điện từ năng lượng mặt trời chiếm khoảng 3,2 tỷ KWh điện, tương đương với sản lượng trong một năm của 1 nhà máy nhiệt điện chạy than có công suất 500 - 600 MW. Sản lượng này đã đáp ứng rất tốt nhu cầu điện của Việt Nam, đặc biệt là miền Nam, tiết kiệm được một lượng dầu khí, qua đó giảm thiểu được chi phí vận chuyển điện cũng như giảm thiểu được tác động về môi trường.
Cả nước đã có gần 5.000 MW điện mặt trời được hoàn tất và đưa vào vận hành. Tuy nhiên, con số này đã gấp tới 6 lần mục tiêu ban đầu cho năm 2020, dẫn tới quá tải hệ thống truyền tải.
Nguy cơ quá tải lưới điện do ồ ạt đầu tư điện mặt trời
Chỉ chưa đầy 1 năm nhưng tại huyện miền núi Sơn Hòa và Sông Hinh, tỉnh Phú Yên đã có rất nhiều dự án điện mặt trời được lắp đặt, từ doanh nghiệp đến nhà dân.
Từ đầu năm đến nay, tại 2 huyện này đã có 62 khách hàng đăng ký đầu tư điện mặt trời với tổng công suất 61,38 MWp. Trong đó, có 34 khách hàng đã ký thỏa thuận với tổng công suất 33,64 MWp, còn lại 28 khách hàng đăng ký với công suất 28,19 MWp nhưng không còn khả năng đấu nối do trạm biến áp 110 KV Sơn Hòa đang bị quá tải.
Với chính sách khuyến khích về mức giá, thủ tục đơn giản nên nhiều người dân, doanh nghiệp đổ xô đầu tư lắp điện mặt trời áp mái. Như năm nay, Tổng Công ty Điện lực Miền Trung giao Điện lực Phú Yên phát triển 15 MWp điện mặt trời áp mái nhưng chỉ riêng trong các tháng đầu năm 2020, các nhà đầu tư đã đăng ký đấu nối phát điện lên lưới điện tỉnh Phú Yên với tổng cộng hơn 81 MWp. Chính điều này đã làm 18 xuất tuyến các đường dây, trạm biến áp hết công suất đấu nối. Về lâu dài, cần có sự đầu tư nhiều hạng mục khác.
Hiện tại, Điện lực Phú Yên phải xem xét lại toàn bộ kết cấu, khả năng mang tải của lưới điện, tính toán luồng công suất tiêu thụ trên địa bàn và luồng công suất phát từ các dự án điện mặt trời áp mái của khách hàng đấu nối ảnh hưởng đến lưới, từ đó, đề xuất các giải pháp kỹ thuật cũng như phương án đầu tư cải tạo lưới điện tối ưu để đáp ứng khả năng giải tỏa hết nguồn công suất do điện mặt trời áp mái phát lên.
Tháo rào cản, xóa độc quyền trong ngành năng lượng
Sau 10 năm phát triển ngành năng lượng theo Nghị quyết 18 của Bộ Chính trị, bên cạnh kết quả đạt được, thực tiễn cũng bắt đầu bộc lộ không ít bất cập. Chiếc áo mà ngành năng lượng đang khoác đã trở nên chật chội. Vì thế, Nghị quyết mới về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 ra đời đã thể hiện sự quan tâm của Đảng trong vấn đề phát triển năng lượng.
Đây được ví như một làn gió mới cho ngành năng lượng với rất nhiều điểm đáng chú ý như: khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển năng lượng, đặc biệt là kinh tế tư nhân, kể cả trong lĩnh vực truyền tải điện xưa nay vốn độc quyền Nhà nước.
Dự án trạm biến áp 500 kV và đường dây 500 kV, 220 kV Trung Nam - Thuận Nam, tỉnh Ninh Thuận là một ví dụ điển hình. Chỉ sau hơn 2 tháng thi công, gần 20 km thi công đường dây với 34 trụ, chủ yếu trên địa hình đồi núi, đã đạt hơn 75% khối lượng công việc. Đây là một kỷ lục trong ngành xây lắp đường dây 500 KV tại Việt Nam, bởi nếu không được chuẩn bị nhân lực, thiết bị và tính toán chủ động, khó có thể đạt được kết quả đề ra là tháng 10 sẽ hoàn thành tất cả các hạng mục.
Khi sự kết hợp giữa Nhà nước và tư nhân chặt chẽ, bình đẳng, nút thắt trong phát triển năng lượng bền vững cho Việt Nam sẽ được tháo gỡ.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!