Tối 14/11, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, các nhà lãnh đạo ASEAN và Tổng thống Nga Vladimir Putin, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường, Thủ tướng Australia Scott Morrison, Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern cùng lãnh đạo, Nhật Bản, Hoa Kỳ và Ấn Độ đang tham dự Hội nghị Cấp cao Đông Á lần thứ 15.
Tổng Thư ký LHQ António Guterres và Chủ tịch Ngân hàng Thế giới David Malpass được mời trình bày về nỗ lực ứng phó với đại dịch COVID-19 và thúc đẩy phục hồi kinh tế bền vững toàn cầu.
Trên cương vị là Chủ tịch Hội nghị Cấp cao ASEAN, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh cơ chế hợp tác Cấp cao Đông Á với ASEAN ở vị trí trung tâm, lấy đối thoại, hợp tác làm phương châm hành động.
Hội nghị Cấp cao Đông Á lần thứ 15 tại điểm cầu Hà Nội. Ảnh: TTXVN
Sau 15 năm, từ sáng kiến của các nước ASEAN, Hội nghị Cấp cao Đông Á là ngày càng lớn mạnh, khẳng định vai trò và tầm vóc của một diễn đàn chiến lược hàng đầu khu vực, là nơi 18 nhà lãnh đạo trao đổi trong không gian hợp tác của ASEAN về các vấn đề quan trọng, ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh và thịnh vượng của khu vực.
Lãnh đạo các nước đều đánh giá cao Việt Nam, trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020 đã thành công trong điều phối các nỗ lực chung, vừa tăng cường hợp tác vì hòa bình, an ninh, vừa ứng phó hiệu quả với đại dịch COVID-19. Trong khi phải ứng phó với nhiều thách thức, nhưng ASEAN đã có nhiều sáng kiến về tăng cường hợp tác ứng phó dịch COVID-19, nhất là Quỹ ứng phó COVID-19 và Kho dự phòng vật tư y tế khu vực.
Các nhà lãnh đạo nhất trí cần nâng cao năng lực của hệ thống y tế công cộng, đồng thời phải sẵn sàng ứng phó với các thách thức y tế trong tương lai thông qua việc xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, cùng với ứng dụng các công nghệ mới để vừa chống đại dịch thành công, vừa phục hồi bền vững. Đặc biệt là cần hợp tác nghiên cứu và sản xuất vaccine và thuốc điều trị COVID-19 an toàn, hiệu quả với chi phí hợp lý.
Dành nhiều thời gian của cuộc họp để trao đổi về tình hình khu vực và quốc tế, các nhà lãnh đạo đều nhấn mạnh tới nhu cầu bảo đảm môi trường thuận lợi để kiểm soát dịch bệnh, đồng thời kêu gọi các nước có trách nhiệm, kiềm chế, tránh các hành động làm phức tạp tình hình, giải quyết hòa bình các khác biệt, mâu thuẫn trên cơ sở luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của LHQ về Luật Biển. Đây là khuôn khổ pháp lý cho mọi hoạt động trên biển. Các nhà lãnh đạo cũng ghi nhận nỗ lực của ASEAN và Trung Quốc thực hiện đầy đủ, nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông và xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Chia sẻ ý kiến của lãnh đạo các nước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh tầm quan trọng trong xây dựng văn hóa đối thoại và hợp tác vì hòa bình, an ninh và phát triển của khu vực. Nhất là trong môi trường thế giới chuyển biến nhanh và phức tạp hiện nay, cơ chế hợp tác Cấp cao Đông Á cần phát huy vai trò của mình là diễn đàn hàng đầu trong thúc đẩy đối thoại và hợp tác tạo dựng lòng tin chiến lược giữa các quốc gia, biến thách thức thành cơ hội, hóa giải khó khăn, chuyển đối đầu thành hợp tác, từ đó đóng góp định hình cấu trúc đa phương quốc tế hiệu quả có khả năng ứng phó hữu hiệu với các thách thức của khu vực và toàn cầu.
Nhấn mạnh ý nghĩa chiến lược của biển và đại dương với không gian phát triển của các quốc gia, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị các quốc gia thúc đẩy hơn nữa hợp tác biển, lĩnh vực ưu tiên của cơ chế hợp tác Cấp cao Đông Á thông qua sử dụng bền vững và bảo tồn các nguồn tài nguyên biển, ngăn ngừa ô nhiễm và rác thải biển, dự phòng và ứng phó thiên tai cũng như kết nối biển.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tái khẳng định lập trường nguyên tắc của ASEAN về Biển Đông đã được đề cập trong các Tuyên bố của Hội nghị cấp cao ASEAN diễn ra vào giữa năm nay và Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN hồi tháng 9 vừa qua. Thủ tướng nhấn mạnh, mọi hành vi trên biển của các quốc gia cần phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước của LHQ về Luật Biển, vì đây khuôn khổ xác định các quyền và lợi ích hợp pháp trên biển của các bên.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!