Ngày 2/5, Trung Quốc ngang nhiên hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 ở phía Nam đảo Tri Tôn, nằm sâu trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, vi phạm quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam.
Hộ tống giàn khoan này là một lực lượng hùng hậu gồm hơn 100 tàu hộ tống, tàu chiến cùng nhiều máy bay quân sự. Các tàu của Trung Quốc luôn sẵn sàng cản phá, chủ động đâm va ngăn cản hoạt động của các tàu thực thi pháp luật của Việt Nam. Các hoạt động này đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng, đe dọa tự do, an ninh và an toàn hàng hải trong khu vực. Đặc biệt, các phương tiện vũ khí luôn ở trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu với mục đích đe dọa sử dụng vũ lực.
Trong 2 tháng rưỡi qua, Trung Quốc đã áp dụng nhiều chiến thuật sử dụng sức mạnh theo nhiều cấp độ, dưới nhiều xảo thuật với tàu của ngư dân đang hoạt động hay với các lực lượng thực thi pháp luật của Việt Nam làm nhiệm vụ tuyên truyền bảo vệ chủ quyền trên vùng biển.
Với tàu của ngư dân, Trung Quốc đã ném đá, đập phá, đánh đập ngư dân, cho tới đâm cho chìm tàu. Ngày 26/5, tàu cá Đà Nẵng 90152 cùng 10 ngư dân đã bị tàu Trung Quốc đâm chìm, vô nhân đạo hơn nỗ lực cứu ngư dân còn bị họ ngăn cản.
‘ Tàu Trung Quốc tấn công tàu cá Việt Nam. Ảnh: báo Đất Việt
Không chỉ ở khu vực giàn khoan Hải Dương 981, ngay tại Vịnh Bắc bộ trong tháng 6 và đầu tháng 7, một số tàu cá của Việt Nam cũng bị tàu Trung Quốc tấn công, đập phá hoặc bắt giữ.
Với tàu Kiểm ngư và tàu Cảnh sát Biển Việt Nam, tàu Trung Quốc sử dụng chiến thuật phun vòi rồng gần như hàng ngày, đặc biệt phun vào những bộ phận trọng yếu để làm tê liệt tàu, thậm chí phun vào buổi tối để tàu Việt Nam không thể tự vệ. Các xảo thuật được sử dụng như: chèn ép tàu một cách ác ý, chạy cắt ngang rồi khựng lại để tạo cớ vu cáo tàu Việt Nam đâm tàu Trung Quốc... Hành vi hung hãn còn lên cao khi vào ngày 23/6, 7 tàu Trung Quốc vây quanh 1 tàu Kiểm ngư Việt Nam, cố ép sát cho tàu Việt Nam không chạy được để một tàu Trung Quốc khác chạy tới đâm va.
Trong thời gian qua, Việt Nam luôn nỗ lực và thiện chí giải quyết căng thẳng thông qua các biện pháp hòa bình nhưng Trung Quốc đã không thể hiện thiện chí. Việt Nam đã tiến hành hơn 30 lần tiếp xúc với Trung Quốc nhưng Trung Quốc từ chối.
Trong lúc tình hình tiếp tục leo thang trên Biển Đông thì tại một hội nghị quốc gia, người đứng đầu Nhà nước Trung Quốc - ông Tập Cận Bình đã chỉ đạo tăng cường phòng thủ biên giới cả trên bộ và trên biển.
Tại Lễ kỷ niệm 60 năm Hiệp ước không xâm lược và không can thiệp Ấn Độ - Trung Quốc, Trung Quốc tung ra bản đồ mới nhất có khổ dọc trong đó thể hiện bang Arunachal Pradesh - Đông bắc Ấn Độ là một phần thuộc Trung Quốc. Trên tấm bản đồ đó, đường lưỡi bò nay gồm 10 đoạn vẫn tiếp tục trắng trợn ôm gọn Biển Đông.
Những hành động gây hấn của Trung Quốc trong hai tháng rưỡi qua kể từ vụ hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam đã bị cộng đồng thế giới đã và đang tiếp tục lên án.