Gần đây, số diện tích ruộng lúa bỏ hoang ngày càng tăng trên cả nước. Điển hình là câu chuyện 140 ha đất lúa bị bỏ hoang do không có thủy lợi, hoặc kênh mương trở thành nơi chứa nước thải, rác thải ô nhiễm nặng như ở quận Kiến An, Hải Phòng.
Nguồn nước tưới bị ô nhiễm nghiêm trọng.
Nguyên nhân là do nguồn nước tưới duy nhất này từ lâu đã là dòng chứa nước thải, rác thải của hơn 10 phường. Địa phương vận động nông dân cấy lúa theo quy hoạch. Tuy nhiên, trồng lúa chỉ thu được rơm nên có người phá ngang, bỏ lúa trồng rau nhưng cũng chỉ để ăn. Mặc dù không thu được gì từ ruộng, chủ ruộng vẫn phải nộp các thuế, phí tính trên đầu sào.
Khác ở Văn Đẩu, cánh đồng bỏ hoang trên 6 ha thuộc phường Trần Thành Ngọ không có kênh mương nào nhưng lọt thỏm giữa bốn bên là các khu phố cao tầng nên cánh đồng trở thành nơi đổ phế thải.
Ở địa phương đô thị hóa mạnh như vùng ven nội thành Hải Phòng, hiện có khoảng 900 ha đất không sản xuất được. Trong đó, 500 ha đất lúa bị bỏ hoang do xen kẹt giữa khu dân cư, khu công nghiệp.
Đất lúa bị kẹt giữa đất đô thị, khu công nghiệp.
Thực tế đang phát sinh mâu thuẫn giữa nhu cầu phát triển đô thị, công nghiệp với yêu cầu của Chính phủ là phải giữ quy hoạch đất lúa để đảm bảo an ninh lương thực. Bà con đã kiến nghị chuyển đổi mục đích sử dụng các mảnh ruộng không thể sản xuất được. Tuy nhiên, cấp huyện, cấp tỉnh, thành hiện cũng chỉ biết đề xuất lên cấp trên và đợi chờ hướng giải quyết các nguyện vọng chính đáng của bà con từ Chính phủ. Đó là nếu không canh tác được, các dự án cần sớm được triển khai để người dân có tiền đền bù tìm hướng mưu sinh khác.
Trong khi đó, đại diện Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Kiến An, Hải Phòng kiến nghị thành phố cho thu hồi vùng đất lúa xen kẹt để đấu giá, đất không quy hoạch được nên cho chuyển mục đích đất khác như đất ở, thương mại dịch vụ và sản xuất kinh doanh hay đô thị sinh thái.
Khác với câu chuyện trên, hiện đã có một số địa phương tiêu biểu như Hà Nam, Hà Nội mạnh dạn chuyển đổi mục đích hoặc chuyển quyền sử dụng các diện tích đất nông nghiệp bỏ hoang lãng phí. Chính quyền cấp xã một số địa phương này đã đứng ra thuê lại diện tích đất dân bỏ không canh tác, cải tạo lại cánh đồng, đủ điều kiện cơ giới hóa rồi kêu gọi doanh nghiệp hoặc cá nhân có điều kiện đầu tư thuê lại cánh đồng. Kết quả thu được là hiệu quả sản xuất rất cao và không còn cảnh ruộng bỏ hoang lãng phí tài nguyên đất.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!