Nền công nghiệp đường sắt Việt Nam dù còn hạn chế, khiêm tốn nhưng đến nay đã có thể sản xuất nội địa hoá được hàng trăm toa xe, đặc biệt là các đoàn tàu du lịch chất lượng cao. Khi dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam được nghiên cứu và đề xuất triển khai, thì đây là thời điểm và cơ hội thích hợp để Việt Nam tiến tới nắm bắt chuyển giao các công nghệ mới, tạo tiền đề phát triển công nghiệp đường sắt, công nghiệp hỗ trợ.
Nhà máy xe lửa Dĩ An - giờ là Công ty CP xe lửa Dĩ An được xem là nhà máy xe lửa cổ nhất Đông Dương. Từ cách đây 8 năm, toa xe chất lượng cao đầu tiên đã được đóng mới tại đây. Đến nay, hàng trăm toa xe khác cũng đã được sản xuất đưa vào khai thác, cùng với nhiều phụ tùng phục vụ chạy tàu.
Ông Phạm Đức Vinh - Chủ tịch Công ty cổ phần xe lửa Dĩ An, Bình Dương cho biết: "Về đào tạo học thuật, có thể đào tạo trong nước, gửi đi nước ngoài để có một nguồn lực tiếp cận được với công nghệ của đường sắt tốc độ cao".
Cả nước hiện có 33 cơ sở, xí nghiệp sản xuất lắp ráp, bảo dưỡng sửa chữa đầu máy, toa xe
Cả nước hiện có 33 cơ sở, xí nghiệp sản xuất lắp ráp, bảo dưỡng sửa chữa đầu máy, toa xe. Các đoàn tàu đã lần lượt được khai thác vận hành dọc tuyến Bắc Nam. Các sản phẩm được các công nhân, kỹ sư đường sắt trong nước thi công, tỷ lệ nội địa hoá lên đến hơn 80%. Và gần 10 năm qua, ngành đường sắt gần như đã không còn phải nhập khẩu toa xe và dần hình thành nên hệ sinh thái công nghiệp đường sắt.
Ông Hoàng Năng Khang - Phó Tổng giám đốc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam chia sẻ: "Chúng ta cần cơ chế chính sách về đặt hàng hoặc cơ chế về liên doanh liên kết các doanh nghiệp ở trong nước với nhau và các doanh nghiệp ở trong nước liên kết với các doanh nghiệp của nước ngoài để chúng ta có thể chuyển giao công nghệ và tiếp nhận công nghệ, nâng cao dần tỷ lệ nội địa hoá".
Ông Đào Văn Định - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP thép Đất Việt nêu ý kiến: "So khoảng 10 năm trước, với năng lực năm 2010, chúng ta mới chỉ sản xuất được có 3 triệu tấn. Đến bây giờ chúng ta đã đáp ứng được khoảng tầm 25 triệu tấn. Dự kiến trong thời gian tới, chúng ta có thể sản xuất được những loại thép chất lượng cao cho đường ray và các phụ kiện cho đường ray".
Trong đề án đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, theo tính toán sơ bộ, riêng phương tiện, thiết bị đã lên tới 34,1 tỷ USD.
Nếu được chuyển giao công nghệ, đây sẽ là thị trường rất lớn và vô cùng hấp dẫn cho các doanh nghiệp công nghiệp đường sắt, công nghiệp phụ trợ, tạo động lực thúc đẩy phát triển công nghiệp chế biến chế tạo, vốn được coi là xương sống của nền kinh tế.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!