Khổ qua hay còn gọi là mướp đắng, thuộc họ bầu bí, là loài cây sống ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, có quả ăn được và vị của nó thuộc loại đắng nhất trong các loại rau quả. Đặc tính này khiến nhiều người e ngại đến nỗi không ăn được, nhưng cũng từ vị đắng ấy mà tạo nên sự đặc biệt cho loài cây này.
Theo các bác sĩ Bệnh viện Y học cổ truyền TP.HCM, trong Đông y, trẻ em bị chứng rôm sảy hoặc nhọt lâu ngày không vỡ, khi lấy khổ qua thái miếng mỏng xoa nhẹ và đều lên vùng da bị bệnh sẽ cho hiệu quả khá tốt. Nấu nước uống hoặc chế biến dạng canh khổ qua dùng trong các bữa ăn hoặc sử dụng dạng trà uống hàng ngày có công dụng tán nhiệt giải thử, giảm sốt, giải cảm và tăng cường sức đề kháng. Sử dụng khổ qua thường xuyên cũng có tác dụng an thần, dễ ngủ.
Ngoài những tác dụng có lợi trên, các nhà lương y thời xưa và nay cũng đã sử dụng khổ qua để điều trị chứng tiêu khát khá hiệu quả. Đây là một chứng bệnh có triệu chứng mang nhiều nét tương đồng với một căn bệnh mà nền y học hiện đại gọi là đái tháo đường. Nhưng vì đây là một căn bệnh phức tạp, kéo dài suốt đời, có tỷ lệ biến chứng cao và nguy hiểm nên cần có sự tư vấn cũng như sự theo dõi và điều trị của bác sĩ chuyên khoa theo định kỳ.
Ngoài những tác dụng trên, người ta còn tìm thấy trong trái khổ qua có chứa hàm lượng vitamin C phong phú thuộc loại hàng đầu trong các loại rau. Sử dụng hàng ngày có thể giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng, tiêu diệt các loại vi khuẩn và vi rút, chống lại tế bào ung thư, hỗ trợ hiệu quả cho bệnh nhân ung thư đang điều trị bằng tia xạ. Đồng thời, nó giúp cơ thể ngăn chặn quá trình oxy hóa, làm chậm sự lão hóa, hạn chế các nguy cơ bệnh lý về tim mạch, tăng huyết áp, tổn thương thần kinh…
Những trường hợp không nên dùng
Tuy khổ qua có nhiều tính năng hữu ích nhưng do nó có tính hàn nên những người tỳ vị hư hàn không nên dùng, thường sẽ có các biểu hiện như ăn uống khó tiêu, đầy bụng, tiêu phân lỏng. Vì khổ qua có đặc tính hạ đường huyết nên cần lưu ý không nên sử dụng trong các trường hợp người bệnh đang có biểu hiện đường huyết xuống thấp.
Phụ nữ có thai không nên dùng vì có thể gây co thắt cơ tử cung và xuất huyết dẫn tới hư thai hoặc sinh non. Phụ nữ đang cho con bú cũng không được khuyến khích dùng vì một số thành phần trong khổ qua có thể truyền qua sữa mẹ đang cần làm rõ.
Việc sử dụng khổ qua thường xuyên cũng có tác dụng ức chế sự thụ thai ở tử cung. Cho nên tác động này có lợi hay có hại thì còn tùy vào việc sử dụng và mong muốn của người phụ nữ đang trong độ tuổi sinh đẻ.
Một số thử nghiệm trên chuột cũng cho thấy tác dụng gây độc của khổ qua ở liều cao và kéo dài. Cho nên liều khuyên dùng trong ngày khoảng 200 - 300g khổ qua tươi hoặc 30 - 60g khổ qua khô.
Hạt của khổ qua có chứa một số độc chất có thể gây nhức đầu, đau bụng và hôn mê.
Cách chế biến khổ qua
Có rất nhiều cách chế biến khổ qua, ở dạng món ăn, dùng làm thuốc (như trà, vị thuốc nấu - sắc uống, hay dùng ngoài đắp, tắm...)
- Trà khổ qua: Khổ qua thái lát mỏng, sau đó phơi hoặc sấy khô. Mỗi ngày dùng 15g hãm với nước sôi trong bình kín khoảng 15 - 20 phút thì dùng được.
Khổ qua có thể dùng để nấu canh chung với thịt heo, củ cải với cách làm đơn giản. Ngoài ra, có thể thái lát mỏng xào với trứng hoặc thịt nạc hoặc với cà rốt cũng cho món ăn rất ngon.
- Nước sắc: Khổ qua rửa sạch, tách bỏ ruột, thái lát, nấu chín với nước lọc, lấy nước đó uống hoặc tắm cho hiệu quả giải nhiệt tốt.
Nếu người dùng cảm thấy khó ăn vì khổ qua quá đắng thì có thể làm cách sau đây: Đầu tiên là việc chọn lựa khổ qua. Hiện nay có nhiều loại đã được lai giống để ít đắng hơn, những quả này thường to và có gai trên mình lớn. Sau khi rửa sạch và lấy hết ruột, cắt khổ qua ra và ngâm vào nước khoảng 15 phút cũng có hiệu quả bớt đắng. Chú ý là không cắt mỏng rồi ngâm nước vì khi đó khổ qua sẽ mất mùi thơm và làm giảm các dưỡng chất chứa trong nó.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!
VTV.vn - Bệnh viện Nội tiết Trung ương vừa tiếp nhận một bệnh nhân (58 tuổi, trú tại Thái Nguyên) mắc đái tháo đường type 2, tăng huyết áp, thoái hóa cột sống nhiều năm.
VTV.vn - Theo định hướng phát triển của hệ thống y tế thành phố, tương ứng với việc hình thành 3 cụm y tế chuyên sâu sẽ có 3 trung tâm cấp cứu ngoài bệnh viện.
VTV.vn - Thời tiết giao mùa thay đổi thất thường, nồm ẩm khiến số bệnh nhân nhập viện trên địa bàn Hà Nội gia tăng.
VTV.vn - Công an TP. Hồ Chí Minh đã vào cuộc và chưa ghi nhận rò rỉ thông tin người bệnh ra bên ngoài.
VTV.vn - 4 bệnh nhân (có địa chỉ tại Tuyên Quang) nhập viện trong tình trạng vã mồ hôi, tức ngực, nôn, tê bì chân tay, tê bì môi, lưỡi, vật vã, huyết áp tụt, da tái nhợt…
VTV.vn - Bệnh nhân nam, 39 tuổi, trở về từ Angola, bị sốt rét do nhiễm ký sinh trùng Plasmodium Falciparum.
VTV.vn - Đang ăn tối tại một nhà hàng ở Đà Nẵng, người đàn ông bất ngờ choáng, ngã quỵ xuống đất, mất ý thức. Nữ điều dưỡng đã kịp thời tiếp cận, ép tim cứu sống người bệnh.
VTV.vn - Bộ Y tế khẳng định: Khi thi bằng lái xe, đổi giấy phép lái xe, người dân vẫn cần xuất trình giấy khám sức khỏe lái xe như quy định trước đây.
VTV.vn - Người bệnh nam, 81 tuổi, đến Trung tâm Y tế Hạ Hoà (Phú Thọ) thăm khám do bị sưng nề, mất vận động cẳng tay trái.
VTV.vn - Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), 3 tháng đầu năm 2024, cả nước đã ghi nhận 27 ca tử vong do bệnh dại, tăng 16 ca so với cùng kỳ năm 2023.
VTV.vn - Từ đầu năm đến nay, Bệnh viện Nhi đồng Đồng Nai ghi nhận hơn 1.400 lượt đến khám, nhập viện do bệnh lý tiêu hóa, trong đó bệnh nhi tiêu chảy phải nhập viện điều trị tăng.
VTV.vn - Ngày 27/3, Bộ Y tế phối hợp với Bộ NN&PTNT tổ chức "Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền sang người năm 2024".
VTV.vn - An Trí là hoạt huyết dưỡng não dạng gói dung dịch thuộc Công ty TNHH TM Y Phúc – mang khát vọng sức khỏe trí não đến hàng triệu gia đình Việt!
VTV.vn - Bé trai 4 tháng tuổi đến Trung tâm Y tế huyện Ba Chẽ (Quảng Ninh) điều trị với 2 bên má loét trợt, nề đỏ, chảy dịch do tự chữa viêm da tại nhà.
VTV.vn - Phát hiện ung thư vú ở giai đoạn muộn, đã di căn sang gan và phổi, người bệnh N.T.V. (60 tuổi) đã đáp ứng điều trị rất tốt và xuất viện sau 2 lộ trình điều trị đầu tiên.