Hiệu quả kinh tế của 2 dự án bauxite Tây Nguyên?

Theo số liệu công bố tại cuộc họp báo hôm thứ Năm vừa qua của Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản, tổng vốn Tập đoàn này đã rót vào hai dự án bauxite tại Tây Nguyên trên 18.000 tỷ đồng. Cả hai dự án đều đã phải tăng tổng mức đầu tư thêm hơn 30% so với phê duyệt ban đầu, do các nguyên nhân khách quan như biến đổi tỷ giá, lãi suất vốn vay, chi phí giải phóng mặt bằng… và nguyên nhân chủ quan như tăng chi phí quản lý, tư vấn…

Đại diện chủ đầu tư thừa nhận: Tổng mức đầu tư tăng, cộng chậm tiến độ khiến thời gian thu hồi vốn của 2 dự án tăng thêm 3 năm, nhưng về lâu dài thì các dự án này "vẫn hiệu quả".

Ông Nguyễn Tiến Chỉnh, Người phát ngôn của Tập đoàn công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam giải thích: “Tại sao có hiệu quả, xin đưa ba thông số cơ bản. Thứ nhất, đối với hiệu quả kinh tế, trong đó phần thuế, tất cả các chính sách thuế đều được tính, hiệu quả có. Thứ hai, hiệu quả về tài chính, trừ tất cả thuế phí, phần còn lại, hiệu quả đang thấp hơn so với mong đợi nhưng vẫn cao hơn tỉ lệ chiết khấu bình quân so với vốn vay trên thị trường vốn. Thứ ba, chỉ tiêu thời gian hoàn vốn giản đơn, chúng tôi xác định khoảng 12 năm đối với Tân Rai (Lâm Đồng) và 13 năm đối với Nhân Cơ”.

Theo thông tin từ chủ đầu tư, hiện dự án Tân Rai đã hoàn thành công tác xây dựng cơ bản. Đến tháng tư năm nay, nhà máy tại Tân Rai đã sản xuất thử nghiệm được 28.600 tấn ô xit nhôm (alumin) và gần 17.000 tấn hydrate là sản phẩm chưa nung để thành alumin. Hiện Vinacomin đã ký bán sản phẩm cho 8 khách hàng trong và ngoài nước.

Tuy không tiết lộ giá bán cũng như giá thành của các sản phẩm, nhưng theo Vinacomin, một số ý kiến cho rằng, 2 dự án bauxite sẽ lỗ hàng chục triệu USD mỗi năm là chưa có cơ sở. Tính lâu dài 2 dự án sẽ có lãi, vì những năm đầu tuy dư vay, dư lãi vay còn cao, nhưng sẽ giảm dần cùng với các chi phí khác.

Ông Nguyễn Văn Biên, Phó TGĐ Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam cho biết: “Đây là những dự án đầu tiên nên các chi phí về đào tạo nguồn nhân lực, chuẩn bị cơ sở hạ tầng cũng như kinh nghiệm quản lí sản xuất mới ở giai đoạn bắt đầu, khi vận hành ổn định, chúng ta có nhiều kinh nghiệm hơn sẽ giảm được chi phí. Không chỉ Vinacomin, mà các tổ chức đánh giá độc lập trên thế giới cũng cho rằng trong dài hạn giá có xu hướng tăng lên. Trong quá khứ đã có lúc giá alumina lên tới trên 500 USD/tấn”.

Với dự án Nhân Cơ, riêng gói thầu nhà máy alumin đã triển khai 72/73 hạng mục, toàn bộ thiết bị đã được tập kết tại chân công trình, trong đó khối lượng lắp đặt đã đạt khoảng 51%. Dự kiến đến giữa năm 2014 dự án sẽ hoàn thành và có sản phẩm.

Tại một hội thảo mới đây, một số chuyên gia cho rằng nên tạm dừng dự án Nhân Cơ để xem xét hiệu quả dự án Tân Rai trước, rồi mới quyết định có nên triển khai tiếp hay không. Tuy nhiên, Tập đoàn Than - Khoáng sản cho biết: Dự án Nhân Cơ sẽ tiếp tục vì nó vẫn đạt hiệu quả kinh tế, xã hội. Còn Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng thì cho rằng, hiện còn quá sớm để khẳng định 2 dự án thí điểm Tân Rai và Nhân Cơ không có hiệu quả.

“Khi chúng ta đánh giá hiệu quả của một dự án có vốn đầu tư lớn, có thời gian 30-40 năm thì không thể dựa vào giá của sản phẩm tại một thời điểm để nói rằng dự án này hiệu quả hay không hiệu quả. Tôi cũng nói rõ thêm, khi đã thí điểm thì không thể nói chắc chắn là ngay từ đầu về hiệu quả của dự án, chúng ta cần phải có thời gian mới có thể khẳng định được”, Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng nói.

Theo Tập đoàn Than - Khoáng sản, hiện mặt hàng ô xít nhôm (alumin) được hưởng mức thuế suất là 0% do đây là một loại hàng hóa được chế biến rất sâu từ tinh quặng nhôm ra, chứ không phải là tinh quặng. Tuy được hưởng mức thuế suất 0%, nhưng đối với các khoản thuế khác, như thuế môi trường, thuế VAT, thuế tài nguyên…Vinacomin vẫn phải nộp đúng theo luật. Tập đoàn này cho biết, hàng năm dự án Tân Rai sẽ nộp ngân sách bình quân 460 tỷ đồng/năm, dự án nhà máy Nhân Cơ khoảng 398 tỷ đồng.