Làng biển lại không có lao động để đi biển - chuyện tưởng như khó tin nhưng lúc này lại là thực tế đang lan rộng ở nhiều vùng. Và cũng từ tình trạng này, một cụm từ mới xuất hiện ở vùng biển đó là “mua bạn thuyền”. Gọi là mua vì lẽ chủ tàu muốn có lao động buộc phải đưa tiền trước cho theo mức từ 1,5- 3 triệu đồng/người, tùy theo thỏa thuận. Tuy nhiên, cũng đã có nhiều chủ tàu đã đưa tiền cho người lao động, nhưng đến lúc mở biển người lao động lại không đến.
Bà Trần Thị Hải - một chủ tàu cá cho hay: “Ghe của tôi phải mua bạn thuyền, một người 1,5 triệu đồng. Đi đánh bắt có cá hay không giá cũng thế. Tôi đã đưa tiền rồi mà giờ gọi điện họ trốn mất. Giờ tìm bạn đi biển khó lắm. Theo kế hoạch, ghe của nhà tôi đi mùng 6 Tết mà nay vẫn còn nằm đó”.
Hiện tại, cơn sốt khan hiếm lao động cho các tàu câu cá ngừ đại dương đang lan rộng ở nhiều vùng biển, người lao động bởi thế càng đặt ra nhiều đòi hỏi đối với chủ tàu cá. Trong khi đó, các tàu cá hiện nay vốn đã chịu nhiều gánh nặng chi phí. Mỗi chuyến câu cá ngừ đại dương, chủ tàu phải bỏ ra không dưới 150 triệu đồng, trong đó ít nhất 20 triệu đồng phải chi để đặt cọc những mong có đủ lao động đi biển.
Vì sao trước đây các vùng biển không thiếu hụt lao động nghề cá, nay lại rơi vào tình trạng khan hiếm trầm trọng? Theo nhiều ngư dân, cứ hễ thu nhập của các chuyến biển giảm sút là ngay lập tức lao động làm bạn thuyền lại dịch chuyển đi nơi khác, làm những công việc khác. Sự dịch chuyển này càng khiến cho nghề cá càng khó tháo gỡ những vướng mắc lâu nay trong việc nâng hiệu quả khai thác.
Mặt khác, tiền công của bạn thuyền phụ thuộc vào từng chuyến biển, trong khi đó các chủ tàu lại không thể biết chuyến biển có thu được nhiều tiền hay không. Tính bấp bênh này càng khiến cho các chủ tàu cá khó giữ chân bạn thuyền. Theo tính toán, tương ứng với 1.500 tàu câu cá ngừ đại dương ở các tỉnh Nam Trung bộ cần tối thiểu 15.000 lao động trực tiếp trên biển, chưa nói đến chất lượng lao động. Như vậy, nghề câu cá ngừ đại dương phải có đủ số lao động này mới tính đến việc nâng hiệu quả nghề khai thác.