Vùng cao Quảng Ngãi vốn đang yên bình. Thế nhưng lợi dụng sự thiếu hiểu biết về pháp luật của người dân tộc thiểu số, nhiều người có tiền của đã tổ chức mua, gom đất. Do vậy tình trạng chuyển nhượng, mua bán, thu gom đất đai không theo các quy định pháp luật, nhất là đất đai trong các vùng dự án để chờ đền bù. Điều này đã dẫn đến việc tranh chấp, khiếu kiện kéo dài đồng thời nảy sinh các xung đột trong nhân dân, gây lúng túng trong quản lý điều hành của chính quyền. Đây cũng là căn nguyên dẫn đến tình trạng mất an ninh kéo dài tại khu vực nông thôn, miền núi ở tỉnh Quảng Ngãi.
Năm 2016, UBND tỉnh Quảng Ngãi cấp phép đầu tư Dự án thủy điện Sơn Tây. Theo quy hoạch tổng diện tích đất cần giải phóng mặt bằng dự án khoảng 43 ha đất rừng sản xuất. Dù đã thỏa thuận đền bù đến 90%, chỉ còn lại 4,3 ha ở vị trí thiết kế vai đập nhưng 2 năm qua dự án lại lâm vào cảnh bế tắc do chủ đất đòi mức giá không thể chấp nhận được. Câu chuyện nhà đầu tư lâm vào thế kẹt khiến dự án bế tắc là một phần của những bất cập. Không chỉ doanh nghiệp bị thiệt hại về kinh tế mà điều điều đáng nói hơn là những tranh chấp đất đai do mua bán không đúng pháp luật đã phát sinh những mâu thuẫn và dẫn đến khiếu kiện, khiếu nại kéo dài tại địa phương Quảng Ngãi.
Tranh chấp đất đai do mua bán trái pháp luật khiến an ninh nông thôn vùng cao diễn biến theo chiều hướng phức tạp. Chính quyền địa phương thì lúng túng, còn ngành chức năng thì bị áp lực trong việc giải quyết các mâu thuẫn xung đột phát sinh từ thực tế. Đây cũng là vấn đề cần cảnh báo khi mà có nhiều dự án thu hút đầu tư đang được triển khai ở vùng cao Quảng Ngãi.
Với cơ chế doanh nghiệp tự thỏa thuận đền bù, lẽ ra người có quyền sử dụng đất hợp pháp được hưởng lợi. Thế nhưng do tình trạng mua bán đất đai không đúng pháp luật ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, không chỉ đánh mất quyền lợi hợp pháp của người có quyền sử dụng đất được pháp luật thừa nhận, mà còn phát sinh những hậu quả xã hội khác. Nếu không giải quyết tận gốc vấn đề trên thì sự gia tăng tình trạng mất an ninh trật tự vùng nông thôn không còn là cảnh báo. Có thể thấy, bài học về tranh chấp đất đai diễn ra gần đây tại Đăk Nông, Đăk Lắc, Quảng Nam sẽ giúp các cơ quan chức năng nhận diện rõ hơn về hậu quả khó lường này.
