Những tác phẩm của ông mang đến biết bao cung bậc cảm xúc cho nhiều thế hệ độc giả qua những Dế mèn phiêu lưu ký, Cát bụi chân ai, Chuyện cũ Hà Nội….
Trong 6 tựa sách vừa tái bản thì Cát bụi chân ai và Chiều chiều là hai tác phẩm được chú ý nhất trong mảng hồi ký, ghi chép của nhà văn Tô Hoài.
Nhẩn nhá kể những gì mình từng biết, Tô Hoài vốn là bậc thầy trong nghệ thuật kể chuyện, Cát bụi chân ai và Chiều chiều của ông đã khắc họa sống động, không màu mè, những mảnh đời của bạn văn (đa phần đã ra đi). Đó là những tính cách, chân dung văn học được người đời quan tâm và dệt nên bao giai thoại về họ. Và cũng qua các chân dung ấy, người đọc thấy được khí hậu văn nghệ, đời sống văn chương một thời.
Đó là một Nguyễn Tuân trong Cát bụi chân ai - một hiện thân của chủ nghĩa xê dịch, mải mê đi và viết. Qua ngòi bút Tô Hoài, con người Nguyễn Tuân hiện lên sinh động với tất cả những gì bình dị và thân thương nhất.
Còn ở Chiều chiều, Tô Hoài đưa độc giả về một làng quê Bắc bộ với những câu chuyện thời cải cách ruộng đất, thời bao cấp cho tới thời làm hợp tác xã, rồi thời đổi mới chuyển sang kinh tế thị trường... Bao trùm cả quãng dài với nhiều biến động, những trang viết của Tô Hoài khắc họa số phận con người, trong đó có không ít gương mặt văn nghệ là bạn bè tác giả với những cảm xúc buồn vui lẫn những điều ngang trái.
Ở quãng giữa Cát bụi chân ai và Chiều chiều viết cách nhau chừng 7 năm, Tô Hoài cũng cho in hai tập Chuyện cũ Hà Nội kể về những câu chuyện liên quan đến Hà Nội xưa và nay. Đó là Hà Nội những năm từ đầu thế kỷ với cuộc sống lam lũ của dân nghèo phố thị nhưng đằng sau đó vẫn tồn tại một đời sống văn hóa với bao phong tục, tập quán, lễ hội với cả một không gian rực rỡ sắc màu đã làm đẹp, làm vui thêm cuộc sống vốn quanh năm nghèo túng. Trong văn Tô Hoài, đất Thăng Long, Kẻ Chợ mang khuôn mặt lịch sử chân thật như nó vốn có.
Bức tranh sinh động về Hà Nội cũng được miêu tả trong Những ngõ phố. Ở đấy có một cô gái nhảy, quyết tâm làm lại cuộc đời mình bằng việc gánh cát thuê. Cũng ở ngõ phố ấy là cuộc sống đơn sơ của đôi vợ chồng sống bằng nghề nhặt rác… Những con người ấy, đã tạo nên những ngõ phố nhọc nhằn nhưng tràn ngập niềm vui, đầy ắp tình người.
Còn với Bố mìn, mẹ mìn người đọc bắt gặp một vỉa hè Hà Nội thời Pháp thuộc sống động với đủ cả những xe kéo, đội xếp, ông đồng bà cốt, hàng rong... Những số phận, những kiếp người phải vươn lên để sinh tồn bằng nhiều cách nhưng ở đấy tràn đầy hoài niệm và sự cảm thông, chia sẻ với những con người lam lũ.
Giấc mộng ông thợ dìu, tập tản văn mới viết sau này của ông vừa là cái nhìn ưu tư, khắc khoải ở sự được - mất của cuộc sống. Vẫn một lối viết và một giọng văn rất thoải mái, hóm hỉnh Giấc mông ông thợ dìu phảng phất thấy bức chân dung Tô Hoài với những nét độc đáo và rất đỗi trẻ trung ở một ông già.
Theo chân những người lao động trong đến những ngõ phố, những làng ven đô, Tô Hoài với năng lực quan sát và miêu tả tinh tường, với vốn hiểu biết đời sống và phong tục các dân tộc khá phong phú, văn phong giàu hình ảnh, độc đáo về từ ngữ, về phương ngữ và đặc biệt là sự cần mẫn với nghiệp viết văn, ông đã để lại một gia tài đồ sộ, giàu có về số lượng và đặc sắc về chất lượng với trên 170 đầu sách. Ông cũng nhận được biết bao giải thưởng lớn nhỏ, trong đó có giải thưởng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học - Nghệ thuật và Giải Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội. Những sáng tác của ông đã để lại một dấu ấn rất riêng đóng góp cho văn xuôi hiện đại Việt Nam.
Nhà văn Tô Hoài tên thật là Nguyễn Sen. Tô Hoài chỉ là một trong những bút danh của ông bên cạnh những bút danh khác như Mai Trang, Mắt Biển, Thái Yên, Hồng Hoa, Phạm Hòa...
Mời các bạn theo dõi lại nội dung trên qua video sau đây: