9 tháng đã trôi qua, những kết quả xấu nhất về tăng trưởng kinh tế Việt Nam đã được thể hiện bằng các con số, như GDP quý 3 giảm 6,17% so với cùng kỳ, hay tính chung cả 3 quý, tăng trưởng kinh tế chỉ đạt 1,42% so với cùng kỳ năm trước. Điều này không có gì bất ngờ, bởi quý 3 là quý dịch COVID-19 ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi lĩnh vực của nền kinh tế.
Theo Tổng Cục Thống kê, kịch bản khả quan nhất là cả năm nay GDP sẽ đạt mức tăng 2,5%, tức tăng trưởng quý 4 đạt 5,3%, cao hơn quý 1, nhưng sẽ thấp hơn quý 2 năm nay. Để làm được điều này, các chuyên gia cho rằng phải thu thập, đánh giá được dữ liệu của doanh nghiệp.
Tình trạng của doanh nghiệp trong tất cả các ngành nghề, lĩnh vực cần được vẽ lại chi tiết với các số liệu như: số lượng doanh nghiệp phá sản, giải thể, đang cầm cự, tạm dừng hoạt động; tình hình lao động; các gánh nặng tăng thêm như chi phí phòng chống dịch, chi phí tài chính; câu chuyện về doanh số, khả năng tiếp cận vốn.
"Nếu chúng ta không đánh giá đúng thực trạng này thì có lẽ chúng ta không biết sẽ đứng dậy nhanh hay chậm, hay cứ lom khom, nằm mãi và tỉnh dậy nhưng không thể đứng dậy được. Tới đây, cả thế giới cũng mở cửa. Vì vậy, nếu không xác định được đúng thế đứng dậy thì sẽ không có một chính sách phù hợp", PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế Việt Nam nhận định.
Các cơ sở dữ liệu về nhu cầu thị trường, đầu ra sản phẩm trong nước vẫn chưa rõ ràng gây khó cho doanh nghiệp hoạch định sản xuất. (Ảnh minh họa - Ảnh: PLO)
"Chúng ta phải có một số liệu cập nhật hơn, thậm chí nửa tháng 1 lần chúng ta phải có số liệu chứ không phải như trước đây hàng tháng, hàng quý mới có số liệu, như vậy không kịp thời thông tin để chúng ta ra quyết định", ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, giảng viên Trường quản lý và chính sách công Fulbright Việt Nam, cho hay.
Doanh nghiệp gặp khó khi lên kế hoạch sản xuất trở lại vì thiếu các cơ sở dữ liệu tốt
Xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ 9 tháng vẫn tăng 2,51%. Trong đó, theo số liệu của Tổng cục Hải quan, tính đến hết tháng 8, cả nước xuất khẩu sắt thép các loại trị giá đạt gần 7,1 tỷ USD, tăng trên 43% về lượng và 127% về trị giá so với cùng kỳ năm trước.
Tuy nhiên, ở những ngành nghề sử dụng nhiều lao động như dệt may, da giày, gỗ..., ngay khi TP Hồ Chí Minh cho phép hoạt động lại việc sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trong các khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao… dựa theo quy định của bộ tiêu chí an toàn do Bộ Y tế ban hành, các doanh nghiệp không chỉ đối mặt với thiếu lao động, mà còn thiếu dữ liệu của đầu vào và đầu ra khi chuỗi cung ứng bị đứt gãy trong hơn 3 tháng.
Kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ trong tháng 9 giảm gần 60% so với cùng kỳ năm trước. Nhu cầu khôi phục sản xuất là rất lớn, tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn đang thiếu cơ sở dữ liệu về nguồn lao động, tỷ lệ tiêm vaccine và nhu cầu đơn hàng trong chuỗi cung ứng.
"Khi không có cơ sở dữ liệu, việc lập kế hoạch tính toán sẽ khó hơn, vì mình không thấy số trước. Nếu không có công cụ công nghệ thông tin thì việc điều hành rất thủ công, dẫn đến năng suất làm việc giảm, năng suất quản lý thông tin cũng giảm", Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP Hồ Chí Minh Nguyễn Chánh Phương cho hay.
Hiện số doanh nghiệp dệt may vẫn còn hoạt động tại TP Hồ Chí Minh chỉ chiếm 15%, tương ứng với tỷ lệ lao động là 6%.
Trong khi đó, cho đến nay chưa có số liệu thống kê nào về số lượng lao động đã về quê và cũng chưa có đơn vị nào đề cập đến kế hoạch đưa lao động từ các tỉnh về lại thành phố gây khó cho việc lập kế hoạch phục hồi sản xuất.
"Các quy định đi lại giữa các địa phương khác nhau nên người lao động vẫn chưa vào được. Nếu muốn phục hồi thì phải có người lao động. Nếu chúng ta không triển khai một cách đồng bộ thì sẽ bị đứt gãy chuỗi cung ứng do thiếu hụt nguồn lao động", Phó Chủ tịch Hội Dệt may - Thêu - Đan TP Hồ Chí Minh Phạm Văn Việt cho biết.
Ngoài ra, các cơ sở dữ liệu về nhu cầu thị trường, đầu ra sản phẩm trong nước vẫn chưa rõ ràng cũng gây khó cho doanh nghiệp hoạch định sản xuất.
"Sau một thời gian dài giãn cách, không có đơn hàng mới. Hiện chúng tôi lo rằng khi vừa mở cửa trở lại liệu các đơn hàng có quay lại nhiều không hay các doanh nghiệp, khách hàng vẫn trong tâm lý thận trọng và tiết kiệm chi tiêu dẫn tới việc các đơn hàng nội địa trong thời gian tới sẽ bị ít", Tổng Giám đốc Công ty may mặc Dony Phạm Quang Anh chia sẻ.
Tổng vốn đầu tư nước ngoài 9 tháng đầu năm tăng 4,4% so với cùng kỳ
"Khó khăn chỉ là nhất thời và doanh nghiệp FDI sẽ không rời bỏ Việt Nam", đây là khẳng định của đại diện Tổng cục Thống kê trong buổi họp báo trong tuần qua. Thực tế, tổng vốn đầu tư nước ngoài 9 tháng đầu năm đạt 22,15 tỷ USD, tăng 4,4% so với cùng kỳ.
Theo đại diện Tổng cục Thống kê, số lượng các dự án cấp mới quy mô dưới 5 triệu USD có xu hướng giảm, trong khi số lượng các dự án quy mô trên 50 triệu USD có xu hướng tăng. Đáng chú ý, một số dự án quy mô hàng tỷ USD, gồm dự án điện khí của Singapore tại Long An, dự án nhiệt điện của Nhật Bản tại Cần Thơ, hay dự án sản xuất màn hình điện tử của Hàn Quốc tại Hải Phòng.
"Giữa cuối tháng 9 và bắt đầu từ tháng 10, các tỉnh phía Nam bắt đầu bước vào giai đoạn bình thường mới ở mức độ thận trọng. Chính vì vậy, chúng tôi nghĩ rằng khó khăn này chỉ là nhất thời, không có chuyện doanh nghiệp FDI sẽ có khả năng rời khỏi thị trường Việt Nam", Phó Vụ trưởng Vụ Thống kê công nghiệp (Tổng cục Thống kê) Chu Hải Vân nhận định.
Đồng tình với quan điểm này, một số tổ chức quốc tế cũng cho rằng, dòng vốn FDI vẫn kỳ vọng vào sự tăng trưởng mạnh mẽ trong dài hạn.
Theo điều tra của Tổng cục thống kê trong 3 tháng cuối năm, 73,7% doanh nghiệp đánh giá xu hướng tốt lên hoặc ổn định so với quý 3. (Ảnh minh họa - Ảnh: PLO)
"Bấp chấp tình cảnh hiện tại, Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn các nhà đầu tư trong trung hạn. Các điều kiện nền tảng vững mạnh, cùng một loạt các hiệp định thương mại tự do, sẽ giúp các nhà đầu tư gạt bỏ những biến động ngắn hạn do COVID-19. Nhu cầu hiện tại của thị trường châu Âu và Bắc Mỹ đang phục hồi sẽ mang lại tác động tích cực lên xuất khẩu hàng công nghệ, máy móc, da giày, dệt may, nội thất, thực phẩm và nông sản", Tổng Giám đốc HSBC Việt Nam Tim Evans cho hay.
"Các quốc gia khác trong khu vực cũng chịu tác động tương tự từ đại dịch và Việt Nam không phải trường hợp duy nhất. Trong khi đó, đợt dịch bùng phát thứ 4 mới tác động trong vài tháng và chỉ mang tính ngắn hạn. Còn sự dịch chuyển dòng vốn cần cân nhắc kỹ lưỡng trong trung và dài hạn", Giám đốc ADB Việt Nam Andrew Jeffries cho biết.
Số liệu 9 tháng cũng cho thấy, tổng số vốn nước ngoài đăng ký cấp mới và đăng ký điều chỉnh đều có mức tăng tới hơn 20%.
TP Hồ Chí Minh xây dựng dữ liệu hỗ trợ sản xuất an toàn cho doanh nghiệp
Theo điều tra của Tổng cục thống kê trong 3 tháng cuối năm, 73,7% doanh nghiệp đánh giá xu hướng tốt lên hoặc ổn định so với quý 3; chỉ có 26,3% dự báo khó khăn hơn. Trong đó, khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài lạc quan nhất với 79,4% số doanh nghiệp dự báo tình hình sản xuất kinh doanh quý 4/2021 tốt hơn và giữ ổn định so với quý 3/2021.
Tuy nhiên, đó là kỳ vọng của doanh nghiệp, còn kết quả thực tế dựa vào từng doanh nghiệp, từng ngành nghề, từng địa phương. Để hỗ trợ cho lộ trình phục hồi kinh tế, chính quyền TP Hồ Chí Minh đã giao cho Sở Thông tin và Truyền thông xây dựng một nền tảng ứng dụng, cập nhật đầy đủ các dữ liệu liên quan đến phòng chống dịch, hỗ trợ sản xuất an toàn cho doanh nghiệp khi hoạt động trở lại.
Cụ thể, thông qua trang web: https://antoan-covid.tphcm.gov.vn, thành phố sẽ hỗ trợ doanh nghiệp với 2 mục tiêu: Thứ nhất, cung cấp thông tin tình hình dịch tễ chung để doanh nghiệp tự đưa ra các bài toán phục hồi sản xuất cho phù hợp; Thứ hai, giúp DN có đầy đủ thông tin về người lao động dự kiến sử dụng hoặc đang sử dụng.
Đại diện Sở thông tin truyền Thông cho biết, từ nay đến giữa tháng 10, Sở sẽ hỗ trợ doanh nghiệp khai báo thông tin và nhận mã QR, cài đặt hệ thống ứng dụng tại doanh nghiệp, triển khai các thiết bị để kiểm tra thông tin… Sau ngày 15/10, thành phố sẽ yêu cầu đồng loạt các doanh nghiệp phải thực hiện ứng dụng này.
Ba tháng cuối năm được xem là cơ hội cuối cùng để doanh nghiệp có thể giữ được khách hàng lẫn thị trường, do đó càng có nhiều cơ sở dữ liệu tốt sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp bắt nhịp trở lại nhanh hơn trong quá trình phục hồi sản xuất.
Theo Tổng cục Thống kê, 3 trọng tâm giải pháp thúc đẩy tăng trưởng thời gian tới là đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, dự báo sẽ đạt hơn 90% mục tiêu năm nay, thúc đẩy xuất khẩu và thúc đẩy tiêu dùng dân cư.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!