Nhìn lại quá trình truyền thông về sự kiện máy bay mất tích trong thời gian qua, chị có thể chia sẻ cho độc giả về cách thức phối hợp đưa tin giữa các đơn vị?
Mới đầu, khi nghe tin có vụ mất tích máy bay của Malaysia, xuất phát từ nhiệm vụ phụ trách mảng “An toàn giao thông” của chương trình Chào buổi sáng, chúng tôi đã liên lạc ngay với Cục Hàng không, Bộ Giao thông vận tải để biết chi tiết vấn đề, những điều gì có thể rút ra hoặc cảnh báo về an toàn hàng không. Tuy ban đầu thông tin chưa liên quan trực tiếp đến Việt Nam nhưng góc độ an toàn hàng không là vấn đề rất được quan tâm nên chúng tôi đã ngay lập tức có mặt tại Trung tâm tìm kiếm cứu nạn hàng không của Việt Nam ở khu vực sân bay Gia Lâm, cùng với các đồng nghiệp và thiết bị Live U có thể đưa tin trực tiếp.
Khi tới nơi, mới thấy rằng đây là vấn đề trực tiếp liên quan tới công tác tìm kiếm cứu nạn của Việt Nam vì máy bay mất liên lạc ở ngay khu vực ráp gianh với vùng thông báo bay của Việt Nam. Như thế là thông tin của lực lượng tìm kiếm cứu nạn Việt Nam là hết sức quan trọng và cần thiết, không chỉ đối với khán giả trong nước, mà cả nước ngoài.
Chúng tôi đã báo cáo lãnh đạo Ban Thời sự và Ban Thời sự đã kịp thời tổ chức sản xuất các mũi thông tin khác ở trong nước như PV từ TPHCM bám sát máy bay cứu nạn, PV từ VTV Cần Thơ ra Phú Quốc – nơi có thể mở Sở chỉ huy tìm kiếm cứu nạn và các mũi ở Trung Quốc, đặc biệt là Malaysia – 2 quốc gia điểm đi và điểm đến của chuyến bay MH370.
Trong 3 ngày đầu, khi các hoạt động tìm kiếm cứu nạn ở giai đoạn khẩn cấp, các kíp phóng viên thay nhau trực từ sáng tới đêm tại Trung tâm tìm kiếm cứu nạn hàng không và sau đó là Văn phòng Ủy ban Quốc gia tìm kiếm cứu nạn ở Hoàng Diệu.
‘ Nhà báo Thu Hà - Trưởng phòng Chào buổi sáng
Là một sự kiện có tính chất đặc biệt như vậy, đội ngũ PV, BTV được phân bổ như thế nào trong quá trình truyền thông, thưa chị?
Lãnh đạo Ban Thời sự đã phân công ngay các đầu mối chịu trách nhiệm. Phòng Chào buổi sáng chúng tôi có 3 người thay phiên nhau bám chặt thông tin mới nhất từ Ủy ban Quốc gia tìm kiếm cứu nạn, cố gắng không để lọt bất cứ tin tức nào. Phòng Quốc tế (Ban Thời sự) liên lạc trực tiếp với đầu mối VTV tại Malaysia và Trung Quốc. VTV Cần Thơ chịu trách nhiệm ở khu vực Phú Quốc. Phòng Thư ký biên tập làm đầu mối đưa và sắp xếp tin tức vào các bản tin nhanh nhất và hợp lý nhất. Tôi nghĩ việc phân công nhanh chóng và rõ ràng, khiến tác nghiệp của phóng viên rất thuận lợi và khoa học.
Với một người có nhiều kinh nghiệm làm thời sự như chị, theo chị, điều gì là khó khăn nhất khi đưa tin về những sự kiện xảy ra bất ngờ như thế này?
Đó là sự chính xác khi đưa tin! Nếu chỉ sai một từ cũng rất nguy hiểm bởi thời gian đầu, tất cả đều trông vào truyền thông Việt Nam khi người ta cho rằng khu vực máy bay mất tích nhiều khả năng có thể là ở vùng thông báo bay của Việt Nam. Vậy nên từng từ ngữ trong các bản tin đều phải đảm bảo sự chính xác tuyệt đối, không được nói quá, nhận định không được cảm tính, không được nhất nhất nghiêng theo bất cứ giả thiết nào. Nếu phóng viên dùng từ “vụ tai nạn máy bay” hay “vụ rơi máy bay” đều là không chuẩn xác vì thời điểm đó chưa có dấu hiệu nào khẳng định điều này.
Nói như vậy có nghĩa kế hoạch đưa tin cũng có sự đặc biệt hơn phải không chị?
Vâng, ngoài việc nắm thông tin để đưa vào các bản tin, một việc quan trọng là phóng viên cũng cần trao đổi thường xuyên những thông tin bên ngoài tin tức, báo cáo với người lãnh đạo có vai trò tổng chỉ huy ở Trung tâm tin tức, cụ thể là Ban Thời sự, để không bị động và sẵn sàng mọi phương án tác nghiệp khi có diễn biến mới.
Lực lượng tìm kiếm cứu nạn của Việt Nam, ngay từ ban đầu đã phải sẵn sàng nếu một khi tìm thấy máy bay ở vùng thông báo bay của mình, phải lập Ủy ban điều tra tai nạn. VTV cũng vậy, ngay từ ban đầu, cũng phải sẵn sàng cho một chiến dịch đặc biệt, đồng hành một cách sát sao nhất với quá trình tìm kiếm cứu nạn, kể cả lâu dài và chuẩn bị chủ động nhất khi có dấu hiệu hay đầu mối của máy bay mất tích ở khu vực thông báo bay hoặc lãnh thổ, lãnh hải của chúng ta.
Khoảng thời gian sự kiện xảy ra, có thể nói mật độ thông tin được báo chí cung cấp là khá dày đặc. Song, càng những ngày về sau đó, thông tin về vụ mất tích máy bay này bắt đầu trở nên nhiễu loạn bởi có quá nhiều giả thuyết được đưa ra. Vậy điều này có ảnh hưởng gì tới việc tác nghiệp của các phóng viên VTV không, thưa chị?
Đúng là trong khoảng thời gian qua, mọi tin tức về chiếc máy bay được cho là rất bí ẩn, thậm chí nhiễu loạn. Có những lúc tưởng là có hy vọng rồi gần như lại mất hy vọng, có lúc có thông tin rằng thấy vật thể lạ trông giống như một bộ phận của chiếc máy bay. Hay thông tin gần nhất là có dấu hiệu máy bay ở eo biển Malacca, rồi Trung Quốc công bố ảnh vệ tinh nghi mảnh vỡ máy bay mất tích… Tất cả được được đưa ra rồi lại phủ nhận, hy vọng rồi lại mất hy vọng.
Trước tất cả các thông tin đó, phóng viên của chúng tôi vẫn bám sát thông tin của Sở chỉ huy của Ủy ban quốc gia tìm kiếm cứu nạn để có thể cập nhật những thông tin chính thống nhất của quá trình tìm kiếm chiếc máy bay tới khán giả truyền hình.
Tôi cũng đặc biệt ấn tượng với sự hỗ trợ, tạo điều kiện cho báo chí cả trong nước và nước ngoài, của các cơ quan chức năng của Việt Nam. Nhờ có các anh chị ở Ủy ban Quốc gia tìm kiếm cứu nạn, Bộ Quốc phòng và Bộ GTVT mà chúng tôi và các đồng nghiệp đã có thể hoàn thành nhiệm vụ của mình.
Có thể nói, trong sự kiện đặc biệt này, VTV được coi là đơn vị chủ lực trong quá trình đưa tin. Vậy theo đánh giá của cá nhân của chị - một người có bề dày kinh nghiệm làm thời sự, trong tương lai, khi có những sự kiện đột xuất xảy ra, cách thức làm thời sự sẽ thay đổi theo hướng nào?
Theo tôi đây sẽ như một cuộc tập dượt cho các phóng viên VTV để có thể thực hiện tốt hơn, nhịp nhàng hơn trong tương lai. Tuy nhiên, từ đây có thể rút ra nhiều bài học quý giá cho tương lai.
Đặc biệt, trong các bình luận, nhận xét và cách đưa tin, tất cả đều phải hết sức khách quan và thận trọng. Bởi trên thực tế, bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra, nhất là với sự kiện hết sức đặc biệt như thế này.
‘ PV Ngọc Quân của VTV Cần Thơ đưa tin trực tiếp từ Phú Quốc - địa điểm thực hiện công cuộc truy tìm dấu vết chiếc máy bay mất tích
Chị có thể nói rõ hơn về những kinh nghiệm rút ra cho đội ngũ PV, BTV làm thời sự khi “ứng phó” với những sự kiện bất ngờ như thế này?
Bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra mà chúng ta không lường trước được nên mọi tin tức phải chuẩn xác, không được cảm tính, không được nhận định quá sớm hoặc dùng từ sai.
Đã có lúc dư luận nghiêng về khủng bố khi phát hiện có 2 hành khách dùng hộ chiếu ăn cắp, có lúc lại nghiêng về vấn đề nổ máy bay… nên bất cứ bản tin nào cũng cần đặt tiêu chí thận trọng lên trên hết.
Điều thứ 2 chúng tôi mong muốn là tác nghiệp nhanh hơn nếu có thể để có những hình ảnh mới nhất và có đủ điều kiện để bám được những đầu mối thông tin sát nhất.
Cuối cùng, tôi thấy rằng việc phối hợp lẫn nhau giữa các đơn vị trong quá trình tác nghiệp là rất quan trọng với các sự kiện đặc biệt, có tính chất quốc tế.
Cá nhân chị với kinh nghiệm nhiều năm làm nghề có nhận xét gì về sự thay đổi cách thức làm thời sự của VTV hiện nay khi chúng ta đã có thể làm trực tiếp các bản tin thời sự từ nước ngoài, điển hình là các bản tin về sự kiện máy bay mất tích của Malaysia hay trước đó là sự kiện về Ukraine?
Sự thay đổi này là một điều tích cực bởi hiện nay đã có nhiều thiết bị hiện đại hỗ trợ quá trình đưa tin. Khi đưa tin về các sự kiện này, chúng tôi đã sử dụng các thiết bị Live U, Stream-box.
Tuy nhiên, đồng hành với sự tân tiến này còn là sự sáng tạo trong quá trình sản xuất tin, bài của phóng viên cũng như kỹ năng nắm bắt thông tin của họ. Những phóng viên tác nghiệp cũng phải chịu trách nhiệm gần như 100% thông tin của mình, nhất là khi thực hiện Live.
Thực hiện được những bản tin như thế này nghĩa là VTV đã cập nhật thông tin tới khán giả một cách nhanh chóng nhất, hiện đại nhất.
Xin cảm ơn chị về cuộc trò chuyện!