Năm 2004, trận động đất dưới đáy Ấn Độ Dương kích hoạt những con sóng thần cao như những tòa nhà 5 tầng, quét sạch mọi thứ trong vài giây.
Ngay lập tức tỉnh Aceh phía Bắc Indonesia báo cáo thiệt mạng 130.000 người. Cứ mỗi ngày con số này lại tăng lên, khi có thêm những thi thể bị đánh dạt vào bờ, những người kẹt dưới đống đổ nát được tìm thấy.
Gần 600.000 người rơi vào cảnh màn trời chiếu đất. Toàn bộ cộng đồng duyên hải của 14 quốc gia khu vực Ấn Độ Dương bị nhấn chìm.
Thành phố Meulaboh ở tỉnh Aceh ngập trong nước sau trận sóng thần kinh hoàng năm 2004. Ảnh: ABC
Thức dậy trong cơn ác mộng, anh Munandar mất đi 24 người thân trong gia đình, bao gồm cả vợ và 3 đứa con. Anh được tái định cư ở chính khu vực trũng thấp của Banda Aceh, nơi từng hứng chịu những thiệt hại nặng nề nhất.
Không có bất cứ một cảnh báo sớm nào được đưa ra khi đó. 15 năm sau, nguy cơ lặp lại một thảm họa tương tự không hề bị loại trừ. Là một cán bộ đang công tác cho cơ quan giảm nhẹ thiên tai địa phương, anh Munandar chưa hề lơ là một mẩu thông tin cảnh báo nào trong suốt 15 năm qua.
Từ năm 2007, mỗi xã ở Aceh đều có 1 tháp theo dõi sóng thần riêng. Tới năm 2013, với sự vận động của Indonesia, một hệ thống chung của 28 quốc gia khu vực Ấn Độ Dương được thành lập nhằm cảnh báo và giảm thiểu thiệt hại từ sóng thần.
Theo ông Srinivasa Tummala, Ban Thư ký Hệ thống Cảnh báo sóng thần tại Ấn Độ Dương: "Đã có rất nhiều tiến triển. Tôi muốn nhấn mạnh là sự sẵn sàng cao hơn rất nhiều so với năm 2004. Tuy nhiên điều này không có nghĩa là công việc chúng tôi đã hoàn thành. Còn rất nhiều khoảng trống trong mạng lưới cảnh báo của chúng ta. Thiết bị, cơ sở hạ tầng ứng phó vẫn còn thiếu. Chia sẻ dữ liệu, phân tích và cung cấp dữ liệu thời gian thực chưa có. Đây lại là những yếu tố quan trọng nhất trong việc giảm thiểu thiệt hại thiên tai…".
Từ sau thảm họa sóng thần Ấn Độ Dương, khoảng 400 triệu USD đã được các quốc gia trong khu vực đầu tư cho những hệ thống cảnh báo sớm, đo mực nước biển, đo địa chấn. Người dân đã có ứng dụng trên điện thoại, theo dõi thông tin cảnh báo sớm.
Diễn tập ứng phó sóng thần vẫn được tổ chức hàng tuần ở mỗi địa phương. Tình huống giả định bao giờ cũng được đặt ở mức độ của năm 2004, thậm chí cao hơn.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!