Mục tiêu cụ thể được nhắm tới là vấn nạn "súng ma" - loại súng tự chế, nằm ngoài sự kiểm soát của giới chức. Sắc lệnh mới sẽ giúp siết chặt và ngăn chặn nguồn cung cấp các loại vũ khí được sử dụng trong nhiều vụ bạo lực gần đây tại Mỹ.
"Súng ma" là loại vũ khí có thể được mua dưới dạng bộ dụng cụ để lắp ráp tại nhà và không có số series theo dõi của chính quyền liên bang, do đó rất khó truy vết thủ phạm. Người mua cũng không đăng ký và có thể sở hữu với giá rẻ. Theo AFP, loại súng này còn gọi là "súng 80%", nghĩa là được bán khi chưa hoàn thiện và người mua sẽ thực hiện công đoạn lắp ráp sau cùng.
Nghiên cứu của Tổ chức vận động giảm bạo lực súng đạn "Everytown for Gun Safety" cho thấy một bộ linh kiện để lắp ráp một khẩu súng trường AR-15 có thể chỉ tốn chưa đến 400 USD. AR-15 là một trong những loại súng phổ biến nhất tại Mỹ và thường được sử dụng trong các vụ xả súng. Bên cạnh đó, những hướng dẫn cách lắp ráp súng có đầy trên mạng và chỉ mất 1-2 giờ là có thể lắp xong một khẩu súng.
Trong một cuộc gặp gỡ tại Nhà Trắng với gia đình các nạn nhân thiệt mạng trong những vụ xả súng gần đây, Tổng thống Biden cho biết, số vụ tấn công liên quan "súng ma" đã tăng gấp 10 lần trong giai đoạn 2016-2021.
"Hiệp hội súng trường quốc gia Mỹ có thể sẽ coi quyết định sau đây của tôi là cực đoan, nhưng cho tôi hỏi: nếu cực đoan để bảo vệ các sĩ quan cảnh sát, cực đoan để bảo vệ trẻ em của chúng ta, cực đoan để giữ súng nằm ngoài tầm tay của những người không thể vượt qua kiểm tra lý lịch thì có tốt không? Bạn thử nghĩ xem, nếu một người trong danh sách khủng bố lại có thể dễ dàng mua một trong những khẩu súng lắp ghép này thì hệ quả đó mới là nguy hiểm".
Quy định mới của Bộ Tư pháp Mỹ nêu rõ, các nhà sản xuất phụ kiện vũ khí sẽ phải tuân thủ những yêu cầu tương tự như các nhà sản xuất súng thương mại, theo Đạo luật kiểm soát súng đạn. Tức là những chi tiết để ghép thành "súng ma" cũng sẽ phải có giấy phép liên bang và ghi rõ số series trên mỗi bộ phận. Các đại lý được cấp phép của liên bang và người sửa chữa, điều chỉnh, thiết kế hoặc chế tạo súng phải "đăng ký series" vũ khí với chính quyền liên bang trước khi bán hoặc bàn giao cho khách hàng. Ngoài ra, họ cũng sẽ phải kiểm tra lý lịch của các khách mua súng và giữ lại hồ sơ cho đến khi ngừng kinh doanh.
Hiện 2/3 lượng "súng ma" bị tịch thu tại Mỹ trong năm 2020 là tại bang California. Số lần "súng ma" xuất hiện trong các báo cáo của cảnh sát trên toàn quốc đã tăng gấp đôi từ năm 2020 đến 2021. Chính phủ Mỹ hy vọng quy định mới sẽ gây khó khăn hơn cho tội phạm và những trường hợp muốn sở hữu những khẩu súng không thể truy vết, qua đó giúp đảm bảo rằng có thể truy xuất thông tin các vụ phạm tội, giảm số lượng vũ khí không thể theo dõi đang tràn lan trong cộng đồng.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!