Ukraine: Con đường cải cách đầy chông gai

Thỏa thuận ngừng bắn đã giúp làm dịu diễn biến chiến sự ác liệt tại miền Đông Ukraine, tuy nhiên để khôi phục hòa bình thực sự và chấm dứt khủng hoảng Ukraine sẽ còn một chặng đường dài.

Chính quyền Ukraine đang thúc đẩy những nỗ lực gia nhập Liên minh châu Âu và cả NATO để đối trọng với Nga, còn lực lượng đối lập miền Đông đang thúc đẩy một cuộc bầu cử cho riêng mình, điều mà Ukraine không bao giờ chấp nhận.

Ngày 25/9, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko cho biết, ông có kế hoạch sẽ gặp gỡ Tổng thống Nga Vladimir Putin trong khoảng 3 tuần tới.

Phát biểu tại cuộc họp báo đầu tiên ở thủ đô Kiev kể từ khi nhậm chức Tổng thống Ukraine hồi đầu tháng 6, ông Poroshenko nói: “Đây có thể là cuộc gặp đa phương hoặc song phương, sẽ diễn ra tại châu Âu. Chúng tôi đã có thỏa thuận sơ bộ cho cuộc gặp này và nó sẽ phụ thuộc vào việc kế hoạch hòa bình tại miền Đông được thực hiện như thế nào. Khuôn khổ cuộc gặp này cũng sẽ phụ thuộc vào việc thực hiện kế hoạch hòa bình”.

“Kế hoạch hòa bình”, với lệnh ngừng bắn và vùng phi quân sự được thiết lập tại miền Đông Nam Ukraine đang phát huy tác dụng đưa sự bình yên dần trở lại với nhiều khu vực tại đây. Tiếng đạn pháo đã không còn ở thị trấn Ilovaysk, miền Đông Ukraine.

Các cư dân Ilovaysk đã bắt đầu dọn dẹp đống đổ nát do đạn pháo gây ra trên các đường phố và sửa chữa lại nhà cửa, với hy vọng hòa bình lâu dài sẽ trở lại. Nhiều người tị nạn Ukraine cũng đã từ Nga trở về nhà tại các tỉnh Donetsk và Lugansk.

Diễn biến tích cực tại miền Đông đang trở thành nền tảng để Tổng thống Poroshenko tiếp tục kế hoạch hòa bình của mình, nhằm chấm dứt cuộc khủng hoảng và xung đột vốn đã cướp đi sinh mạng của hơn 3.500 người.

Trong phát biểu ngày 25/9, ông Poroshenko cũng bày tỏ tin tưởng rằng thỏa thuận hòa bình giữa chính quyền Kiev và lực lượng đối lập miền Đông đồng nghĩa với phần "nguy hiểm nhất" của cuộc xung đột kéo dài 5 tháng đã đi qua.

Ông hy vọng vào cuộc bầu cử diễn ra ngày 26/10 tới, qua đó thúc đẩy chương trình cải cách đầy tham vọng để biến đất nước Ukraine trở nên hấp dẫn hơn với tư cách là một đối tác của châu Âu.

Tổng thống Poroshenko nêu rõ, các lĩnh vực ưu tiên cải cách như xóa bỏ hệ thống tham nhũng và phân quyền, cải cách hệ thống thuế quan, các cơ quan an ninh và thực thi pháp luật, nỗ lực để độc lập về năng lượng. Những cải cách này thể hiện mục tiêu của ông Poroshenko đưa Ukraine trở thành thành viên Liên minh châu Âu trong 6 năm tới.

Dù kế hoạch hòa bình tại miền Đông đã phát huy tác dụng, song vấn đề mấu chốt vẫn là việc chính quyền Kiev không có được sự đồng lòng của khu vực này để có thể thực hiện cuộc cải cách toàn diện.

Lực lượng đối lập tại miền Đông cũng đã tuyên bố tổ chức riêng các cuộc bầu cử vào đầu tháng 11 tới mà không có sự can thiệp của Kiev - điều mà Tổng thống Poroshenko sẽ không bao giờ chấp nhận. Ông kêu gọi phần còn lại của thế giới không công nhận các cuộc bầu cử này.

Ông Poroshenko nói: “Cuộc bầu cử do lực lượng đối lập tổ chức không phù hợp với luật pháp Ukraine. Cuộc bầu cử không có quan sát viên, không đảm bảo các quyền bầu cử sẽ không được công nhận bởi cả Ukraine và cộng đồng thế giới. Tôi cũng hy vọng Nga sẽ không ủng hộ và công nhận cuộc bầu cử này”.

Cuộc chiến tại miền Đông Ukraine nổ ra từ tháng 3 vừa qua, nhưng đã kéo theo nó là sự đối đầu Đông-Tây căng thẳng chưa từng có.

Mọi động thái của các bên liên quan đến khủng hoảng Ukraine đều có tác động tới những lợi ích đan xen. Việc Nga và phương Tây tiếp tục những trừng phạt và trả đũa lẫn nhau khiến quan hệ đối đầu và tình hình khu vực thêm căng thẳng.

Rõ ràng, hiện Ukraine đang đi trên con đường cải cách đầy chông gai khi mà việc khôi phục hòa bình và kinh tế không chỉ cần sự đồng lòng trong nước, mà còn cần hơn sự ủng hộ từ bên ngoài, đặc biệt là nước láng giềng Nga.

Trong thời điểm này chính phủ của Tổng thống Poroshenko đang nghiêng về phía châu Âu nhiều hơn với hy vọng vào một thỏa thuận thương mại với khối này, vốn là khởi nguồn cho cuộc khủng hoảng Ukraine và là trung tâm gây căng thẳng Nga - Ukraine. Trong khi đó, Nga chưa từng từ bỏ lập trường đanh thép về thỏa thuận này.