Trong một năm vừa qua, anh đánh giá thế nào về công tác thông tin, tuyên truyền đối ngoại của kênh VTV4 đến với kiều bào đang sinh sống ở nước ngoài?
- Năm qua là một năm có rất nhiều sự kiện trong và ngoài nước thu hút sự quan tâm của kiều bào ta ở nước ngoài. Những chính sách, cơ chế mới ở tầm vĩ mô là điều bà con muốn tìm hiểu. Trong thông điệp đầu năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã đưa ra rất nhiều nội dung và những công việc phải làm trong năm 2014 cũng như những năm tiếp theo. Đơn cử như việc cải cách thể chế. Có cải cách thể chế mới tiếp tục đưa đất nước phát triển mạnh hơn nữa.
Những nội dung liên quan đến những chủ đề này được VTV4 thông tin tới kiều bào dưới nhiều hình thức. Từ các phóng sự, tin tức trong các bản tin đến các chuyên mục có tính chính luận cao và chuyên sâu giúp họ hiểu rõ hơn những đổi mới trong nước theo cách tích cực. Năm 2014 cũng là năm những hoạt động đối ngoại của lãnh đạo Đảng, Nhà nước được diễn ra liên tục và ngày càng đi vào thực chất, có hiệu quả; công tác ngoại giao nhân dân qua nhiều kênh, nhiều hoạt động cũng được triển khai mạnh mẽ. VTV4 luôn bám sát các hoạt động này để phản ánh, phân tích và bình luận dưới lăng kính đối ngoại.
Vấn đề Biển Đông được quan tâm đặc biệt trong năm vừa qua, trong đó có sự kiện Trung Quốc đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Anh có thể cho biết VTV4 đã tập trung cho sự kiện này như thế nào và hiệu quả đến với bà con ở nước ngoài ra sao?
- Đây là một sự kiện nổi bật về tuyên truyền của VTV4 trong năm 2014. Suốt hơn 2 tháng, VTV4 liên tục thông tin trên các bản tin về những vi phạm của Trung Quốc, những nỗ lực của lực lượng thực thi pháp luật Việt Nam. Những thông tin này được đăng tải trong các bản tin ở mọi thứ tiếng của VTV4 đã tạo ra một hiệu ứng tích cực, kêu gọi sự ủng hộ của kiều bào ta và cộng đồng quốc tế. VTV4 đã cử phóng viên tới hiện trường, làm các bản tin từ thực địa. Liên tục trong 2 tháng, các chuyên mục chính luận của VTV4 như Việt Nam 7 ngày, Núi sông bờ cõi... đã dành toàn bộ thời gian phát sóng để nói về chủ đề này.
Đặc biệt, chúng tôi còn phản ánh liên tục và đầy đủ hoạt động của kiều bào ta, ý kiến của họ về vụ việc này. Kiều bào ta bằng tâm huyết của mình đã có những đóng góp cả về vật chất lẫn tinh thần cho đất nước, góp phần vào công cuộc đấu tranh bảo vệ và giữ vững chủ quyền biển đảo. Bên cạnh việc tuyên truyền trên sóng VTV4, chúng tôi còn chủ động cung cấp chương trình và hình ảnh cho các đài lớn trên thế giới như CNN, Ariang, NHK... Những thông tin này vô cùng hữu ích, giúp thế giới nhìn thấy sự chính nghĩa của Việt Nam và những vi phạm của phía Trung Quốc.
Qua sự kiện trên, theo anh, việc đưa tin và tác nghiệp của VTV4 đối với những vấn đề nóng và trọng điểm của đất nước cần có những lưu ý gì?
- Có lẽ chưa bao giờ VTV4 lại có đợt tập trung tuyên truyền có tính chuyên nghiệp, chủ động và kéo dài như vậy. Nó cho thấy đội ngũ anh chị em phóng viên, biên tập viên của VTV4 hoàn toàn có thể bám sát các chủ đề khó, nhạy cảm. Tuy nhiên đây cũng là lần đầu tiên chúng tôi tập trung cho một đợt thông tin sự kiện kéo dài và không kém phần phức tạp nên vẫn còn nhiều điều cần phải rút kinh nghiệm để làm tốt hơn. Mặc dù đã rất chủ động trong việc liên hệ tìm thông tin và phỏng vấn nhưng vẫn cần có thêm những chất liệu độc đáo hơn nữa.
Chúng tôi mới mạnh về mảng học giả nói tiếng Anh nhưng ở các quốc gia khác gần với Việt Nam với những thứ tiếng khác thì việc khai thác vẫn chưa được như mong muốn. Tính bình luận trong các bản tin về sự kiện này còn thiếu. Tôi nghĩ, ngoài việc phản ánh thì việc có quan điểm bình luận về những hành động từ phía Trung Quốc hay những việc làm phi lý của họ khi vi phạm luật pháp quốc tế là hết sức cần thiết. Việc này được làm tốt trong các chuyên mục chính luận nhưng lại chưa mạnh ở các bản tin thời sự. Chúng tôi có làm việc này nhưng duy trì chưa đều.
Đối với bà con Việt đang sinh sống và làm việc tại nước ngoài, thông tin đối ngoại có ý nghĩa như thế nào và hiện nay họ đón nhận thông tin từ các chương trình của VTV4 ra sao? Khán giả có phản hồi gì về các chương trình cũng như những thông tin đối ngoại được đưa trên kênh?
- Đối với bà con Việt kiều, thông tin đối ngoại là một phần tin tức không thể thiếu. Nhưng tôi biết họ còn muốn biết nhiều hơn thế. Họ muốn biết không chỉ là những thông tin mang tính đối ngoại mà còn muốn biết thực sự đất nước đang thế nào. Có nghĩa là không chỉ điều hay, ý đẹp mà còn cả những vấn đề mà đất nước đang phải đối mặt.
Từ nạn tham nhũng, lãng phí đến sự biến chất của một bộ phận không nhỏ những quan chức. VTV4 không nói thì các báo mạng hay các phương tiện thông tin khác cũng nói hết vấn đề đó. Do vậy chúng tôi quan niệm, thông tin trên VTV4 không chỉ là những thông tin mang tính "tô hồng". Thông tin trên VTV4 phải đi vào thực chất hơn nữa. Một hình ảnh Việt Nam suốt ngày chỉ thấy có lễ hội rồi các cuộc thăm viếng hay khởi công, khánh thành sẽ dần đẩy xa khán giả ra khỏi màn hình. Họ muốn biết thực chất đất nước ta đang như thế nào và qua đó họ cũng muốn đóng góp vào việc khắc phục những tồn tại để giúp đất nước phát triển.
Một mảng quan trọng nữa chính là họ cũng muốn hình ảnh của mình lên sóng truyền hình Việt Nam. Bà con ở đây muốn biết bà con ở kia, rồi họ cũng muốn người trong nước biết họ đang làm gì, đang sống thế nào. Rất tiếc là chúng tôi mới chỉ cho người trong nước thấy được sự thành công của họ, mà chưa có cuộc sống mưu sinh vất vả, rồi những thất bại, nỗi niềm của họ khi xa quê. Không chỉ là nỗi nhớ nhà đâu, tôi nghĩ nhiều người đã đành lòng phải rời xa quê hương để tìm kiếm cho mình một cơ hội khác. Họ đau đáu lắm chứ. Những cái đó vẫn còn thiếu trên VTV4.
Chúng tôi đang cố gắng để tìm cho mình giải pháp tốt nhất nhằm phản ánh trung thực cuộc sống của kiều bào ta. Có như vậy bà con Việt kiều mới thấy VTV4 có một phần của họ trong đó.
Các chương trình của VTV4 có đặc thù riêng, phần lớn dành cho đối tượng khán giả là người Việt Nam ở nước ngoài. Vậy, kênh đã có sự tương tác thế nào với khán giả để các chương trình, chuyên mục gần gũi hơn và kịp thời đáp ứng được nhu cầu thông tin của khán giả khi bị hạn chế về khoảng cách địa lý, thưa anh?
- Trên thực tế bây giờ không còn khoảng cách địa lý nữa rồi. Chúng tôi ngày nào cũng có bản tin cộng đồng, kéo dài 15 phút mỗi ngày nhằm phản ánh nhanh nhất và đời thường nhất cuộc sống của bà con Việt kiều. Tiếc là bà con chưa gửi cho chúng tôi nhiều hình ảnh về chính họ. Nếu mỗi nơi chúng tôi có 2 - 3 cộng tác viên thật nhiệt tình thì tốt biết mấy.
Về tương tác, chương trình nào chúng tôi cũng có e-mail và đưa lên website của kênh VTV4. Bà con vẫn đóng góp ý kiến rồi phản hồi và cảm tưởng của mình khi xem các chương trình. Nhưng tôi nghĩ có lẽ hiệu quả hơn khi có được một lượng cộng tác viên đông đảo. Phóng viên Đài THVN không thể đi hết tới tất cả các nơi để phản ánh được. Bà con sẽ chính là những người phản ánh cuộc sống chính mình. Chúng tôi rất cần điều đó.
Cộng đồng người Việt ở nước ngoài hiện đã mở rộng đến nhiều nước trên thế giới, cùng với đó là số lượng người nước ngoài ở Việt Nam cũng tăng lên. Là một kênh truyền hình đối ngoại, theo anh, VTV4 có cần sự đổi mới trên phương diện nào để thu hút và phục vụ được số lượng khán giả đông đảo như vậy?
- VTV4 đã liên tục đổi mới. Năm nay khác năm trước, chuyên nghiệp hơn, nội dung tốt hơn và tính thời sự cũng cao hơn. Chúng tôi đang duy trì 12 bản tin thời sự/ngày với 5 thứ tiếng: Việt, Anh, Trung, Pháp, Nga và 1 tạp chí tiếng Nhật theo tuần.
Hệ thống bản tin liên tục trong ngày sẽ giúp bà con ở khắp nơi có thể cập nhật được tình hình trong nước. Các chuyên mục của VTV4 ngày càng hấp dẫn và sinh động. Năm vừa rồi các chuyên mục như Talk Việt Nam, Vietnam Discovery, Việt Nam 7 ngày, Núi sông bờ cõi... là những chuyên mục được đánh giá cao. Các chương trình đó vừa đẹp, hấp dẫn về hình ảnh, vừa sâu sắc về nội dung. Bên cạnh nội dung, VTV4 đặc biệt coi trọng mảng thể hiện. Khán giả cứ xem các chương trình này sẽ thấy sự thể hiện công phu như thế nào. Ngoài ra, các chương trình chính luận (talk trong trường quay) lại đòi hỏi về chiều sâu về nội dung.
Thực ra nói đổi mới như nào trong năm nay thì tôi nghĩ không thể nói có gì đột biến. Vì tinh thần đổi mới chúng tôi đã thực hiện nhiều năm nay và đang đổi mới thực sự qua từng chương trình. Cái mà tôi nghĩ đổi mới hơn nữa đó là làm sao chương trình được tốt hơn, thực chất hơn.
Muốn như vậy thì đội ngũ phóng viên, biên tập viên phải thực sự yêu nghề, yêu quý kiều bào bằng cái tâm của mình. Chỉ có như vậy thì các bạn ấy mới có thể hiểu bà con cần gì ở họ. Khi họ hiểu rồi thì họ sẽ làm ra những sản phẩm đáp ứng mong đợi của bà con. Và như vậy tự động bà con sẽ ủng hộ chúng tôi và là khán giả trung thành của chúng tôi. Chứ khán giả bây giờ chả có cách nào kéo họ lại với mình ngoài cách thông tin cho họ những cái họ cần.
Anh có thể chia sẻ về một số kế hoạch của kênh VTV4 trong năm nay khi sẽ có nhiều dịp kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước?
- Năm nay có rất nhiều ngày lễ lớn, trước mắt là Lễ kỷ niệm 40 năm Ngày thống nhất đất nước (30/4). Kiều bào ta sau biến cố năm 1975 đã rời bỏ đất nước rất nhiều, đặc biệt là địa bàn Mỹ chiếm hơn 1/2 tổng số kiều bào trên toàn thế giới. Chúng tôi sẽ dành 24h ngày 30/4 để kỷ niệm ngày lễ trọng đại này. Chương trình của chúng tôi sẽ có tên là “Ngày Thống nhất”. Đây sẽ là chủ đề xuyên suốt của chương trình. Còn về kế hoạch cụ thể thì chúng tôi đang cố gắng hoàn thành nó sau Tết. Hy vọng mọi thứ sẽ ổn.
Xin cảm ơn anh về cuộc phỏng vấn!