Nghị quyết số 43 về chính sách tài khóa và tiền tệ nhằm hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của Quốc hội đã được ban hành trong bối cảnh Việt Nam từng bước kiểm soát và kết thúc dịch COVID-19, đưa đời sống xã hội trở lại trạng thái bình thường, thúc đẩy nền kinh tế vượt qua khó khăn. Đây là một quyết sách đúng đắn, kịp thời của Đảng, Quốc hội, Chính phủ trong bối cảnh tình hình kinh tế - xã hội đất nước đang đối mặt với nhiều thách thức do ảnh hưởng của dịch bệnh và suy thoái kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực đã đạt được, vẫn còn nhiều tồn tại và bất cập chưa đạt kỳ vọng.
Đến hết năm 2023, tổng số vốn các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã phân bổ cho các dự án là gần 130.287 tỷ đồng và giải ngân được gần 87.417 tỷ đồng, bằng 65,8% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Một số bộ, ngành có kết quả giải ngân tích cực như Bộ Giao thông Vận tải đạt 93%, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đạt 97%. Tuy nhiên, nhiều bộ, ngành có kết quả giải ngân rất thấp như Bộ Tài chính giải ngân 0,3%, Bộ Y tế giải ngân 1,7%, Bộ Nội vụ giải ngân 0%. Đặc biệt, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội chỉ giải ngân 0,1% và đề nghị trả lại toàn bộ số vốn chưa phân bổ.
Thực tế cho thấy đã có nhiều dự án bị tăng tổng mức đầu tư, dẫn đến phải điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án. Điển hình như Dự án kè chống sạt lở hai bờ tả hữu sông Chu kéo dài 6km, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa, với gói thầu có tổng trị giá lên đến 160 tỷ đồng nhưng đã bị đội vốn do dự báo giá cả không chính xác.
Ông Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế tài chính, Học viện Tài chính, cho rằng nhà nước nên phân thêm quyền tự chủ cho các địa phương và các đơn vị thực hiện dự án để tránh tình trạng kéo dài và lúng túng trong triển khai.
Những khó khăn của các địa phương cũng đã được đoàn giám sát của Quốc hội chỉ ra. Ngoài ra, còn có tình trạng nhiều địa phương chưa bố trí đủ vốn ngân sách cho dự án, dẫn đến nhiều sai sót trong công tác lập, thẩm định dự toán và nghiệm thu thanh toán.
Bệnh viện huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái, sau 2 năm đợi chờ, gói thầu xây dựng cải tạo lại trung tâm bệnh viện mới bắt đầu được triển khai. Tuy nhiên, các thủ tục đấu giá mua sắm trang thiết bị đi kèm như giường bệnh, máy móc vẫn chưa được triển khai.
Ông Hoàng Việt Hóa, Giám đốc Ban Quản lý Dự án Đầu tư và Xây dựng tỉnh Yên Bái, cho biết giá cả biến động theo thời gian thực hiện dự án gây khó khăn trong việc triển khai. Nhiều dự án đã tăng tổng mức đầu tư, dẫn đến việc điều chỉnh chủ trương đầu tư.
Ông Lê Đình Thăng, Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành 3, nhấn mạnh việc rà soát lại các công trình y tế mất quá nhiều thời gian, dẫn đến việc triển khai chậm trễ và thiếu vật tư thiết bị y tế trong khi ngân sách lại không được giải ngân kịp thời.
Nghị quyết 43 có thời hạn thực hiện trong 2 năm nhưng mất một năm mới ban hành đủ các văn bản hướng dẫn. Điều này dẫn đến gần 40% trong số 272 dự án thuộc chương trình có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 50%. Nhiều dự án thuộc lĩnh vực y tế, dạy nghề, giáo dục có tỷ lệ giải ngân dưới 30% do thủ tục thẩm định giá.
Nhiều dự án xin kéo dài thời gian giải ngân thêm 1 năm, đến hết năm 2024, nhưng nhiều dự án vẫn chưa thể hoàn thành đúng tiến độ. Các dự án đầu tư công gặp nhiều vướng mắc về mặt bằng thi công, đền bù giải phóng mặt bằng.
Nghị quyết số 43 đã cho thấy quyết tâm cao của Chính phủ trong việc phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội sau đại dịch. Tuy nhiên, nhiều điểm hạn chế trong triển khai thực hiện và chậm giải ngân vẫn còn tồn tại. Việc kéo dài thời gian giải ngân đến năm 2025 là cần thiết để đảm bảo hoàn thành các dự án và tránh lãng phí, ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!