Trong hàng thập kỷ qua, chúng ta luôn tự hào về sự phát triển vượt bậc của ngành nông nghiệp, đưa Việt Nam thành một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu trên thế giới và xuất khẩu nông sản nhiều thứ 15 toàn cầu.
Năm 2024 xuất khẩu các loại nông sản đã đem về cho Việt Nam khoảng 30 tỷ USD. Hàng loạt ngành hàng đạt con số xuất khẩu kỷ lục như gạo, cà phê, rau củ quả. Có được kết quả tốt như vậy là nhờ một phần lớn vào nguồn tài nguyên đất nông nghiệp dồi dào của chúng ta. Tuy nhiên, tài nguyên không phải là vô hạn.
Đang sở hữu một trang trại bưởi hữu cơ tại huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hoá. Trong suốt 7 năm qua, với ông Khải bảo mẫu cho đất là 8 không: không thuốc trừ sâu, không phân bón hóa học, không thuốc diệt cỏ, không dùng hóa chất.
"Sau một thời gian làm như thế thì tôi thấy đất rất màu mỡ, cây khỏe. Tôi nghĩ đây chính là hướng mà hiện nay tôi đang làm để chữa lành cho đất", ông Nguyễn Xuân Khải, huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa chia sẻ.
Mỗi trái bưởi tại vườn của ông có giá trị bằng 4 trái bưởi được trồng theo canh tác truyền thống vì đã giảm tới 70% chi phí đầu vào. Ông Khải quyết làm nông nghiệp hữu cơ vì hướng người nông dân tới nền sản xuất nông nghiệp an toàn, thân thiện với môi trường, cao hơn thế là để đảm bảo sự công bằng cho sự sống.
Nông nghiệp: không thuốc trừ sâu, không phân bón hoá học, không thuốc diệt cỏ, không dùng hoá chất đang là xu thế mang lại hiệu quả kinh tế và bảo vệ môi trường bền vững.
Chấp nhận để không hàng trăm ha đất trồng trong 3 năm, chỉ với một mục đích để đất được nghỉ ngơi và hồi sinh. 3 năm cũng là thời gian để rửa trôi đi hết những chất hóa học không tốt cho đất. Từng bước, cải tạo đất hoang hóa bằng cách không sử dụng phân bón hóa học, không sử dụng thuốc trừ sâu, chỉ sử dụng phân hữu cơ tạo ra từ quá trình chăn nuôi bò, cánh đồng bát ngát này đã nhiều năm liền được chứng nhận thực hành nông nghiệp theo chuẩn hữu cơ của châu Âu.
"Việc sử dụng phân bón đó chúng tôi hay gọi là vàng đen để giúp chúng tôi tiết kiệm chi phí và thực hiện được đúng tiêu chuẩn canh tác hữu cơ", anh Trần I Giôn, nguyên Giám đốc Trang trại Tây Ninh, Vinamilk chia sẻ.
Hiện trang trại đang có 8.000 con bò, bê. Lượng chất thải phải xử lý mỗi ngày cũng khá lớn. Bằng công nghệ ủ phân của Nhật Bản, chất thải của bò lại trở thành một thứ tài nguyên mới, trả lại cho đất độ phì nhiêu.
Anh Trần I Giôn, nguyên Giám đốc Trang trại Tây Ninh, Vinamilk cho hay: "Phân bón này giúp cho quá trình làm tơi xốp đất khi mà phần tử phân này sẽ len lỏi vào giữa các mô đất trong quá trình chúng tôi cày xới từ đó qua thời gian giúp đất sẽ được giàu dinh dưỡng hơn".
Đất được hồi sinh, những người nông dân là người được hưởng lợi đầu tiên. Ông chủ của 100ha đồng cỏ ở đây, mỗi năm doanh thu hơn chục tỷ đồng từ việc liên kết với Vinamilk để trồng cỏ, ngô, cung cấp cho bò.
Theo số liệu 2023, lượng sữa tươi nguyên liệu của trang trại Tây Ninh đã đạt khoảng 40 triệu lít/năm. Điều đáng nói, lượng phát thải khí nhà kính của 1kg sữa tại đây chỉ gần bằng 1/2 lượng phát thải của 1kg sữa được sản xuất tại các trang trại khác trên thế giới.
Giống lúa mới chất lượng cao, thích ứng với biến đổi khí hậu
Chọn tạo giống về nông nghiệp thuận thiên, chống chịu sâu bệnh, chống chịu với điều kiện ngoại cảnh bất thuận đang được không chỉ nhà nước mà các doanh nghiệp cũng chủ động nghiên cứu, lai tạo.
Chữa lành cho đất thôi chưa đủ, hiện nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp, nhiều doanh nghiệp còn tập trung sản xuất dựa vào tự nhiên, tức là thích nghi, hài hòa với tự nhiên để định hướng cho việc phát triển bền vững như một mô hình phát triển mới hợp với xu thế. Sản xuất dựa vào tự nhiên đó là quá trình thích nghi hài hòa giữa con người với tự nhiên một cách có kiểm soát thuận theo các quy luật của tự nhiên để đem lại lợi ích cho con người và bảo vệ cả hệ sinh thái như việc có nhiều doanh nghiệp tư nhân đã tự nghiên cứu và chuyển đổi các giống lúa chịu được hạn mặn, hay cả quy trình sản xuất mới ứng phó với tình hình biến đổi khí hậu hiện nay.
Ông Mai Văn Tân – Công ty Cổ phần Giống cây trồng Việt Nam, Thành viên của Tập đoàn PAN cho hay: "Tập đoàn chúng ta đang có nhiều giống tốt phát triển trên thị trường. Tuy nhiên để đối phó với sự thay đổi khí hậu trong giai đoạn sắp tới, chúng ta tập trung chọn tạo giống về nông nghiệp thuận thiên, chống chịu sâu bệnh, chống chịu với điều kiện ngoại cảnh bất thuận như nhiệt độ cao, hạn mặn, ngập, mưa bão".
Từ những kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã cho ra thị trường nhiều bộ giống lúa mới chất lượng, thích ứng với biến đổi khí hậu như J01, Ngọc Nương 9, Thụy Hương 308. Đặc biệt giống lúa Đài Thơm 8 hiện đóng góp hơn 30% sản lượng gạo thơm xuất khẩu của Việt Nam.
Bên cạnh đó, dự án "Chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững ở đồng bằng sông Cửu Long" của công ty cũng đã ghi nhận những kết quả tích cực về giảm phát thải trên diện tích sản xuất 997ha trong vụ Hè Thu 2024.
Bà Nguyễn Thị Trà My - Tổng giám đốc Tập đoàn PAN cho biết: "Tháng trước chúng tôi rất vui khi nhận được thông tin từ bên dự án của đồng bằng sông Cửu Long. Trong dự án này chúng tôi giảm được 3.888 tấn phát thải khí nhà kính, đồng thời người nông dân cũng tăng thu nhập lên, lợi nhuận nông dân thu về tăng 57% so với kỳ vọng 30%. Chúng tôi sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình đi các tỉnh lân cận của đồng bằng sông Cửu Long. Yếu tố thuận thiên là sự sống còn và là khẩu hiệu của chúng tôi".
Với các doanh nghiệp lớn, thuận thiên và bền vững là xu hướng tất yếu của nông nghiệp hiện đại cùng 1 tư duy nghĩ lành làm vững.
Theo Ngân hàng thế giới, dự kiến nhóm giải pháp dựa vào tự nhiên có thể đóng góp 37% lượng cắt giảm phát thải khí nhà kính vào năm 2030 theo Thỏa thuận Paris, đồng thời mang lại những lợi ích bổ sung như tăng cường khả năng chống chịu, sức phục hồi cho môi trường và hệ sinh thái trước thiên tai.
Bên cạnh ý nghĩa về môi trường, giảm phát thải, thì các giải pháp kinh doanh sản xuất dựa vào tự nhiên còn mang lại lợi ích kinh tế bền vững, nâng cao giá trị uy tín thương hiệu và đáp ứng tiêu chuẩn của quốc tế cho doanh nghiệp, và những người nông dân.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!