Năm 2015 là năm chứng kiến sự lan rộng trên toàn cầu của nhóm khủng bố khét tiếng nhất thế giới - Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Năm 2015 cũng là năm chứng kiến một cuộc di dân lớn nhất kể từ Thế chiến thứ II đến nay; là năm những vấn đề của đời sống quốc tế in dấu ấn đậm nét trong số phận của con người.
Có thể nói, Nhà nước khủng bố Hồi giáo IS là một mảng tối của bức tranh toàn cảnh thế giới năm 2015. Các cuộc không kích của Mỹ và liên quân trong năm qua chưa thể chặn bước tiến của Nhà nước khủng bố IS. Từ Irac tới Syria - nơi IS đang thành lập một nhà nước khủng bố, chúng đã reo rắc bạo lực và cái chết chóc đến nhiều khu vực trên thế giới.
Trong khi Mỹ cùng các đồng minh của mình chưa tìm được một chiến lược tổng thể và dài hạn để chống lại IS, lực lượng khủng bố này lại dường như đang thay đổi chiến thuật. Từ các vụ khủng bố trên thế giới trong năm 2015, có thể thấy bên cạnh việc tuyển dụng những phần tử cực đoan tới tham chiến cho IS tại các chiến trường như Syria hay Iraq và sau đó quay trở lại quê nhà với những âm mưu tấn công khủng bố, IS giờ đây còn lôi kéo cả những đối tượng chưa bao giờ rời khỏi đất nước thực hiện những cuộc tấn công ngay tại nơi họ sinh sống khi thay đổi thông điệp, kêu gọi những phần tử cực đoan thực hiện những vụ tấn công ở bất kỳ nơi nào, vào bất kỳ thời điểm nào và đặc biệt là nhằm vào các mục tiêu của phương Tây.
Điều này đã gây khó khăn rất lớn cho các lực lượng an ninh khi lực lượng khủng bố kết nối với nhau thành một mạng lưới rộng khắp thông qua những hình thức liên lạc được mã hóa tinh vi. Nhìn lại vấn nạn khủng bố trong năm 2015, TS Đỗ Sơn Hải - Trưởng khoa Chính trị quốc tế, Học viện Ngoại giao cho rằng: “Khủng bố là 'từ khóa' chi phối sự quan tâm của toàn thế giới trong năm 2015. Khi gõ từ khóa Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS ta sẽ có 627.000 kết quả trong vòng chưa đầy 1 giây, đủ thấy mức độ quan tâm cũng như sự 'nổi tiếng' của lực lượng khủng bố này. Sự kết nối giữa các nhóm khủng bố (IS, Boko Haram, Al Shabab…) cộng với những điều kiện từ môi trường (khó khăn về kinh tế, dòng người di cư, chiến dịch không kích của nhiều nước…) đã khiến những kẻ khủng bố này nảy sinh những ý tưởng và hành động có thể nói là điên rồ nhất trong năm qua”.
TS Đỗ Sơn Hải - Trưởng khoa Chính trị quốc tế, Học viện Ngoại giao
Ngoài vấn nạn khủng bố, những dòng người từ Trung Đông buộc phải rời bỏ quê hương ra đi để chạy trốn bạo lực cũng là điều đáng kể trong năm 2015 này. Trước câu hỏi: “Điều khiến ông ám ảnh nhất khi theo dõi cuộc khủng hoảng di cư này là gì?”, TS Đỗ Sơn Hải nói: “Điều gây ám ảnh nhất với tôi là hình ảnh của những em bé, những ánh mắt ngơ ngác, tội nghiệp giữa sự hỗn độn xung quanh; rồi cảnh dòng người chen chúc trên những con thuyền cao su lênh đênh trên biển, chen chúc vượt những hàng rào thép gai”.
“Ngoài nỗi ám ảnh đó, tôi cảm thấy bứt rứt với cách xử lý cuộc khủng hoảng di cư của các nhà lãnh đạo EU. Có lẽ là do cách xử lý thiếu nhất quán ngay từ đầu đã khiến con số người di cư phình ra nhanh chóng đến vậy, từ 270.000 người năm 2014 tăng lên hơn 1 triệu người và chưa có dấu hiệu chấm dứt. Giờ đây, cả hai phía đều đang rơi vào tình trạng dở khóc dở cười” - TS Đỗ Sơn Hải nói thêm.
Trong năm qua, dòng người di cư khổng lồ không chỉ đặt ra cho châu Âu những thách thức về an ninh, kinh tế, xã hội, về những giá trị truyền thống, dân chủ và lòng bác ái. Nhận định về cách giải quyết cuộc khủng hoảng di cư của các nước thành viên EU, TS Đỗ Sơn Hải cho rằng: “Trên thực tế, đối với các nước thành viên EU, họ đã từng đối mặt vấn đề di cư nhiều năm trước, như cuộc khủng hoảng di cư tại Bosnia-Hezcergovina và cũng đã đưa ra hiệp định Dublin - một cơ chế tiếp nhận người tị nạn. Nhưng trong năm qua, dường như các nước thành viên EU không lường trước được quy mô của cuộc khủng hoảng di cư và không thừa nhận các cơ chế của họ hiện nay đang có những khiếm khuyết, bất cập, không kịp chỉnh sửa, thích ứng với những vấn đề mới.
Giờ đây, EU thực sự lúng túng khi cuộc khủng hoảng di cư này cộng hưởng với những vấn nạn khủng bố. Tôi cho rằng điều đáng ghi nhận nhất trong cách ứng xử của EU chính là việc các chính phủ vẫn biết kiềm chế để không có những chính sách cực đoan, phân biệt đối xử”.
Mời quý vị cùng theo dõi video dưới đây để nhìn lại bức tranh về vấn nạn khủng bố và cuộc khủng hoảng di cư trong năm 2015:
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam tại TV Online!