Năm 2014 là một năm được viết lên bằng những câu chuyện buồn nhiều hơn vui. Có lẽ, hiếm có năm nào thế giới lại phải chứng kiến liên tiếp những thảm họa, tai ương và những cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa các lực như vậy. Các cuộc khủng hoảng ở mọi khu vực của thế giới đều bị đẩy lên tận cùng của căng thẳng. Các cuộc khủng hoảng luật pháp quốc tế và quan hệ quốc tế xuất hiện trong nhiều vấn đề của thế giới. Chủ nghĩa khủng bố xuất hiện hình thái mới tàn độc và nguy hiểm gấp nhiều lần tổ chức khủng bố quốc tế Al Qaeda. Đó là những dòng chảy chính của năm 2014.
Chương trình Toàn cảnh thế giới cuối cùng của năm 2014 đã đưa ra và phân tích những sự kiện quốc tế nổi bật nhất trong năm 2014 với sự tham gia của khách mời - Thiếu tướng Lê Văn Cương - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược Bộ Công an; Ông Trần Việt Thái - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, Bộ Ngoại giao; TS. Đỗ Sơn Hải -Trưởng khoa Chính trị Quốc tế, Học viện Ngoại giao.
Khủng hoảng Ukraine 2014 - Chiến tranh lạnh rình rập
Có thể nói, cuộc khủng hoảng Ukraine trong năm 2014 là một trong những biến cố có khả năng định hình lại các mối quan hệ của thế giới. Ngoài việc làm cho cuộc đối đầu Nga và phương Tây trở nên gay gắt hơn bao giờ hết kể từ thời chiến tranh lạnh, cuộc khủng hoảng này cũng khiến cho các trục quan hệ nước lớn trên thế giới có những dịch chuyển quan trọng trong xu thế tìm kiếm và tập hợp lực lượng mới.
Nhiều nhà phân tích nhận định, cuộc khủng hoảng Ukraine năm 2014 là một bước phát triển mới của cuộc Cách mạng Cam năm 2004. Tuy nhiên, khi sự chia rẽ Đông - Tây bị đẩy lên thành xung đột chính trị đã khiến Ukraine rơi vào tình trạng hỗn loạn, sụp đổ kinh tế - xã hội với cuộc nội chiến gây tổn thất lớn.
Kể từ sau thời kỳ chiến tranh lạnh, thế giới luôn đứng trước những cuộc cạnh tranh nhằm thiết lập một trật tự đa cực. Các trục quan hệ nước lớn, các xu hướng tập hợp lực lượng luôn chuyển động xung quanh mục tiêu này. Tuy nhiên, trong năm 2014, thế giới lại đang đứng trước những thách thức mới, đòi hỏi các quốc gia cần phối hợp hành động để bảo vệ những nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc là tôn trọng độc lập, chủ quyền và lợi ích của tất cả các quốc gia, không phân biệt lớn hay nhỏ, giàu hay nghèo, mạnh hay yếu.
Crimea sát nhập với Nga - Nút thắt của khủng hoảng Ukraine
Không thể phủ nhận, cuộc trưng cầu dân ý tại bán đảo Crimea tháng 3/2014 và sắc lệnh sáp nhập của Tổng thống Putin đã khiến cho mối quan hệ Nga và Ukraine xấu đi nghiêm trọng. Ngay sau đó, các biện pháp trừng phạt từ Mỹ và phương Tây đối với Moscow cũng liên tiếp được tung ra, khiến tất cả các bên liên quan tới cuộc khủng hoảng Ukraine gần như rơi vào tình trạng "không thể lùi”. Đồng thời, nó được cho là sẽ có tác động lâu dài tới mối quan hệ giữa Nga và phương Tây trong những năm tiếp theo.
An ninh châu Á 2014 - Một năm sóng gió
Một câu chuyện khác của năm 2014 vừa qua cũng đã đặt khu vực và thế giới trước bài học của việc bảo vệ những nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên Hợp Quốc và tôn trọng luật pháp quốc tế. Đó là những cuộc tranh chấp chủ quyền trên biển diễn ra hết sức gay gắt tại Biển Đông và Biển Hoa Đông.
Tại Biển Hoa Đông, Trung Quốc duy trì Vùng nhận diện phòng không thiết lập năm 2013. Thậm chí, máy bay Trung Quốc - Nhật Bản còn chạm trán trên vùng trời, tàu bè hai nước va chạm tại vùng biển có tranh chấp.
Cùng lúc đó, ở Biển Đông, từ ngày 02/5 - 15/7/2014, Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 nằm sâu trong vùng Đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Một số lượng lớn tàu hộ tống trong đó có tàu quân sự chủ động cản trở hoạt động của các lực lượng thực thi pháp luật và của ngư dân Việt Nam, gây nên tình hình căng thẳng.
Trung Quốc quyết liệt trong việc theo đuổi giấc mộng trở thành cường quốc biển với quyền kiểm soát các tuyến hàng hải huyết mạch của châu Á tại Biển Đông và Biển Hoa Đông, bỏ qua các công ước và luật pháp quốc tế.
Cho tới lúc này, chưa có giải pháp cụ thể cho các tranh chấp, các nhà phân tích vẫn tiếp tục đưa ra các câu hỏi xung quanh vấn đề này.
Bóng ma IS - Hình thái chủ nghĩa khủng bố mới
Trong khi thế giới còn đang mải miết với các cuộc khủng hoảng quan hệ quốc tế, với những cuộc cạnh tranh địa chiến lược thì một lực lượng ngầm khác đang nổi lên đe dọa sự an nguy của toàn thế giới. Đó chính là Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng gọi tắt là IS, một sự biến tướng của chủ nghĩa khủng bố quốc tế có qui mô và mức độ tàn bạo vượt qua cả nhóm khủng bố Al Qaeda gấp nhiều lần.
Song song với đó, những mối đe dọa của nhóm khủng bố Al Qaeda dù đã bị phân tán sau cái chết của tên trùm Osama Bin Laden vẫn còn hiện hữu. Theo ước tính, số người thiệt mạng trong các vụ tấn công khủng bố trên toàn thế giới đã tăng gần 25% trong khoảng thời gian từ 11/2013 đến tháng 10/2014. Từ các khu vực là điểm nóng của xung đột ở Trung Đông, cho tới những thành phố văn minh được bảo vệ an ninh nghiêm ngặt của châu Âu, tất cả đều có thể là mục tiêu của khủng bố.
Khách mời Thiếu tướng Lê Văn Cương - Nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược Bộ Công an chia sẻ về cuộc khủng hoảng Ukraine
Cuộc chiến Gaza 51 ngày
Cuộc chiến tại dải Gaza kéo dài 51 ngày khiến khoảng 2000 người thiệt mạng, một phần tư trong số đó là trẻ em. Mảnh đất Trung Đông vốn luôn chìm trong máu và lửa trong năm qua đã trở nên hoang tàn hơn sau thảm kịch 51 ngày đêm. Đồng thời, sự thù hận lại một lần nữa tiếp tục chồng chất lên mảnh đất này.
Sau cuộc chiến đẫm máu, dư luận thế giới tự hỏi - Liệu đây có phải là mầm mống cho những tội ác khủng bố sau này? Và liệu những đứa trẻ của cuộc chiến này có trở thành những tay súng tàn bạo mang tư tưởng cực đoan tiếp tục reo giắc nỗi sợ hãi và sự hận thù?
Năm 2014 - Năm đen tối với những thảm họa và tai ương
Sau những hình ảnh đau thương từ các cuộc xung đột trên thế giới và các vụ khủng bố, người dân toàn thế giới tiếp tục hứng chịu khoảng thời gian đen tối với các thảm họa và tai ương diễn ra liên tiếp trong năm 2014.
Ngày 8/3/2014, chiếc máy bay MH370 của Malaysia mất tích một cách bí ẩn đem theo 239 số phận con người. Hàng trăm cuộc tìm kiếm được tiến hành trên 60 nghìn km2 ở Ấn Độ Dương, song không một mảnh vỡ hay manh mối nào được tìm thấy.
Ngày 16/4/2014, vụ chìm phà Sewol tại Hàn Quốc đã khiến 300 người tử nạn, trong đó đa phần là học sinh. 36 năm tù là bản án dành cho trưởng phà, người đã bỏ mặc các nạn nhân. Dẫu vậy, nỗi đau của các gia đình nạn nhân và sự ám ảnh với những người có liên quan vẫn còn đó.
Chỉ sau vụ chìm phà vài tháng, tháng 7/2014, chiếc máy bay MH 17 của Malaysia bị rơi tại miền Đông Ukraine đã kéo theo 298 con người.
Gần đây nhất, đại dịch Ebola đã khiến ít nhất gần 1.800 người thiệt mạng và hơn 8000 người nhiễm bệnh trên toàn thế giới. Sự lây lan dịch Ebola ở cấp số nhân đã đặt ra thách thức lớn đối Chính phủ các quốc gia. Và cho tới lúc này, cả thế giới hiện vẫn đang trong cuộc đua tìm ra vacxin và thuốc điều trị căn bệnh này.
Mời quý vị và các bạn theo dõi chương trình Toàn cảnh thế giới cuối năm 2014 qua video dưới đây: