Không có lý do lo sợ đột biến của virus SARS-CoV-2

Giới chuyên gia y tế đã nhóm họp trấn an người dân không nên quá lo lắng về biến thể mới của virus gây bệnh COVID-19. Các loại vaccine được phát triển sẽ vẫn hoạt động hiệu quả, mặc dù các nhà khoa học có thể sẽ phải điều chỉnh thêm.

Theo giới chức Anh, biến thể virus mới có khả năng lây lan cao hơn tới 70% so với dạng đã biết trước đây. Nó cũng đang lây lan nhanh chóng, đặc biệt là ở London và đông nam nước Anh. Do đó, các hạn chế xuất cảnh và đi lại trong nước đã được thắt chặt đáng kể.

Cho đến nay có rất ít thông tin đáng tin cậy về đột biến này, chỉ có thể giả định rằng sự gia tăng đột biến các ca mắc mới hiện nay ở Anh có liên quan đến biến thể mới. Tuy nhiên, ngay cả khi virus lây lan nhanh hơn, điều đó không có nghĩa là biến thể này nguy hiểm hơn.

Bởi theo các chuyên gia y tế, đột biến là phổ biến

Một ví dụ cụ thể ở Trung Quốc, nơi được cho là khởi nguồn đại dịch vào cuối năm 2019, giới chức nước này đã phát hiện một biến thể mới của virus gây bệnh COVID-19 kể từ mùa hè năm ngoái. Cùng thời điểm đó, một biến thể khác lan nhanh từ Tây Ban Nha đến một nửa châu Âu. Virus đột biến mọi lúc và trong hầu hết các trường hợp, những đột biến này thường không tác động hoặc chỉ tác động đến một lượng nhỏ người dân.

Theo ông Christian Drosten, nhà virus học tại Bệnh viện Charite ở Berlin(Đức), đột biến hiện đã được xác nhận ở miền nam nước Anh cũng đã lây lan sang các nước khác ở châu Âu và các khu vực khác trên thế giới từ lâu, bất chấp nỗ lực đóng cửa biên giới và hạn chế đi lại của chính phủ các nước.

Cơ thể phản ứng với đột biến như thế nào?

Các đột biến thường xảy ra trong các protein bề mặt của virus.

Thông thường, cơ thể con người có khả năng tự bảo vệ chống lại virus. Nó tạo ra các kháng thể chống lại sự tấn công của virus và kích hoạt khả năng miễn dịch đối với mầm bệnh. Tuy nhiên, nếu mầm bệnh đã đột biến và các kháng thể được lập trình cho phiên bản cũ hơn, thì những kháng thể này kém hiệu quả hơn nhiều.

Đó là lý do tại sao con người thường xuyên mắc cảm lạnh - một loại bệnh thông thường. Bởi vì cơ thể chúng ta đã hình thành các kháng thể đối với bệnh cảm lạnh trước đây,  nhưng chúng ta vẫn chưa hình thành các kháng thể mới cho mầm bệnh mới đột biến.

Tuy vậy, không có lý do gì để hoảng sợ vì một loại virus không hoàn toàn trở nên nguy hiểm hơn khi đột biến. Trên thực tế, một số đột biến cũng có thể làm suy yếu virus một cách đáng kể

Đột biến xảy ra như thế nào?

Khi cơ thể con người phát triển các kháng thể chống lại virus để ngăn chặn sự bùng phát dịch bệnh, virus phải thay đổi lớp vỏ hoặc bề mặt bên ngoài của nó để tránh bị các kháng thể và tế bào miễn dịch nhận biết. Do đó, để tồn tại, virus phải thay đổi các protein bên ngoài và phát triển các chủng mới.

Để tái tạo, virus sử dụng tế bào chủ của cá thể bị nhiễm. Khi virus lây nhiễm vào tế bào chủ như vậy, chúng sẽ đưa thông tin di truyền từ nhân vào tế bào bị nhiễm. Bằng cách này, các tế bào của cơ thể tái tạo hàng triệu bản sao của virus. Tuy nhiên, các lỗi sao chép nhỏ xảy ra trong mỗi lần sao chép này và mỗi lỗi này cũng làm thay đổi - hoặc đột biến - mã di truyền của virus.

Tại sao biến thể mới lan truyền nhanh hơn?

Virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19, giống như tất cả các chủng virus gốc corona, là một loại virus RNA có tốc độ đột biến gần như 1 lần mỗi tháng.

Các biến thể khác nhau này cũng giải thích tại sao một mầm bệnh gây ra các đợt lây nhiễm với mức độ nghiêm trọng khác nhau ở một số vùng nhất định trên thế giới và giải thích tại sao tình trạng bệnh cũng tiến triển rất khác nhau ở những người khác nhau.

Biến thể mới được ở Anh có một số đột biến trong protein, gọi là xóa gen, do nó thiếu hai axit amin, điều này có thể khiến virus dễ dàng lây lan hơn.

Các vaccine mới hiện nay có hiệu quả với biến thể virus không?

Nhà virus học Christian Drosten cho biết: Tất cả các loại vaccine hiện nay đều được thiết kế nhằm mã hóa thông tin để vẫn kích hoạt hệ thống miễn dịch của cơ thể, bất chấp virus đột biến. May mắn thay, virus phải mất vài đột biến để thay đổi protein, giúp chúng có thể vượt qua sự bảo vệ của hệ miễn dịch.

Do đó, vaccine ngừa COVID-19 hiện nay có thể sẽ cần được điều chỉnh thêm. Nhưng về cơ bản, hệ thống y tế thế giới vẫn có thể từng bước kiểm soát được biến thể của virus SARS-CoV-2.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!