Phát hiện cách SARS-CoV-2 'âm thầm’ biến đổi để tránh hệ miễn dịch

Các nhà nghiên cứu Mỹ phát hiện ra rằng SARS-CoV-2 thường biến đổi bằng cách xóa một mẩu nhỏ ở mã di truyền khiến kháng thể không nhận ra virus.

Đối với SARS-CoV-2, vị trí đoạn bị xóa cũng là nơi kháng thể của con người sẽ liên kết để bất hoạt virus. Nhưng do chỗ đó đã bị xóa bỏ, kháng thể không thể nhận biết virus. Tác giả nghiên cứu Paul Duprex, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Vaccine tại Đại học Pittsburgh (Mỹ) ví quá trình xóa mã gene này với một chuỗi vòng mà một hạt vòng bị rơi ra. Ông nói: "Điều này có thể không phải là vấn đề lớn nhưng với một kháng thể, chuyện lại hoàn toàn khác. Sự thiếu vắng dù siêu nhỏ này đã gây ra ảnh hưởng rất lớn".

Nhóm nghiên cứu lần đầu tiên chú ý đến cơ chế xóa bỏ trên ở một bệnh nhân mắc COVID-19 trong thời gian dài bất thường là 74 ngày. Bệnh nhân này có hệ miễn dịch yếu, không thể diệt hoàn toàn virus. Trong thời gian nhiễm bệnh kéo dài, virus bắt đầu tiến hóa khi lẩn tránh hệ miễn dịch của bệnh nhân, cuối cùng xóa các đoạn gene.

SARS-CoV-2 thường biến đổi bằng cách xóa một mẩu nhỏ ở mã di truyền khiến kháng thể không nhận ra virus. (Ảnh minh họa: Reuters)

Các nhà nghiên cứu đã tìm hiểu xem quá trình xóa mã gene này phổ biến tới đâu. Họ sử dụng cơ sở dữ liệu GISAID để phân tích khoảng 150.000 chuỗi gene của SARS-CoV-2 được thu thập từ các mẫu khắp thế giới. Dự án được bắt đầu từ hồi mùa hè năm 2020, khi virus SARS-CoV-2 chưa biến đổi nhiều, nhưng khi đó, họ đã thấy có hiện tượng xóa mã gene này.

Hồi tháng 10 năm ngoái, họ phát hiện một biến chủng với những đoạn gene bị xóa, về sau được gọi là biến chủng B.1.1.7. Biến chủng này thu hút sự chú ý trên toàn cầu vào tháng 12 cùng năm khi nhanh chóng lan rộng khắp nước Anh.

Nghiên cứu cho thấy tầm quan trọng của việc theo dõi sát sao quá trình tiến hóa của virus bằng cách xem xét cơ chế xóa đoạn gene và nhiều dạng đột biến khác. Nhóm nghiên cứu cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc đeo khẩu trang và áp dụng biện pháp phòng ngừa nhằm ngăn virus lây lan bởi chúng càng lây nhiễm sang nhiều người, khả năng nhân lên và đột biến càng cao.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!