Chăm lo cho đời sống công nhân vẫn luôn là trăn trở không chỉ của riêng ngành lao động mà còn là sự quan tâm từ phía Chính phủ. Dù đã có nhiều chính sạch hỗ trợ thế nhưng cuộc sống của công nhân vẫn còn bôn bè gian khó.
Hiện nay số lao động trực tiếp trong các khu công nghiệp lên tới hơn 5 triệu người. Đây là lực lượng làm ra của cải vật chất cho xã hội và đóng góp lớn vào sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, đời sống vật chất của người lao động vẫn còn nhiều khó khăn và với họ, mỗi ngày chỉ có 1 điệp khúc là nhà máy - nhà trọ và ngược lại.
Hết ở nhà máy là về phòng trọ
Chị Bùi Thị Kim Thảo và Bùi Thị Thúy Sen chung một phòng trọ, cùng từ Hòa Bình xuống Hà Nội làm việc. Hàng ngày, ngoài 10 tiếng làm việc trong nhà máy, sinh hoạt của 2 nữ công nhân chỉ quanh quẩn trong phòng trọ với việc ăn ngủ, tắm giặt và gọi điện về nhà cho các con.
Còn với bà Đinh Thị Thăng, 10 năm qua, bà lang thang theo con từ khu trọ này đến khu trọ khác để chăm các cháu. Trong căn phòng trọ chật hẹp, bí bách, mùa nắng thì nóng, mùa mưa thì lo ẩm mốc, nỗi lo cơm áo, gạo tiền... còn lớn hơn chuyện văn hóa - tinh thần.
Các khu công nghiệp là nơi sản xuất và cũng nơi thu hút hàng triệu công nhân sinh sống song phần lớn khu công nghiệp hiện nay chưa có các thiết chế phục vụ cho các nhu cầu vui chơi, giải trí, học hành cho người lao động. Ba không có không gian, không có vui chơi giải trí, không có văn hoá, văn nghệ… nhiều người lao động trở nên chán nản và không thiết tha gắn bó với nhà máy.
Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu đời sống văn hoá, tinh thần càng trở nên cần thiết và nó có khả năng tái tạo sức lao động, tăng cường khả năng sáng tạo của mỗi công nhân. Thế nhưng thực tế đời sống văn hóa tinh thần của người lao động vẫn còn rất đơn điệu, thiếu thốn.
Nghèo nàn đời sống tinh thần
Hàng ngày, vợ chồng chị Nguyễn Thị Thu (thị xã Phú Mỹ, Bà Rịa - Vũng Tàu) chỉ rời nhà máy sau 19h. Về đến nhà chị chỉ muốn nhanh chóng ăn uống, vệ sinh và đi ngủ để chuẩn bị cho một ngày làm việc tiếp theo. Chỉ có ngày Chủ nhật được nghỉ thì chị Thu dành thời gian để ngủ "cho đã" nên cũng không có nhu cầu đi chơi. Trong căn phòng trọ cho 4 người chỉ 10m2 thì chiếc điện thoại là phương tiện giải trí duy nhất.
"Công nhân về thì lu bu công việc trong nhà nên không biết được chỗ nào vui chơi và không có thời gian để vui chơi giải trí được. Điều kiện cũng không có nên không dám nghĩ tới việc đi chơi", chị Thu cho hay.
Sau thời gian làm việc trong nhà xưởng, đa phần công nhân đều chọn cách đóng cửa nghỉ ngơi thay vì tham gia các hoạt động văn hóa, vui chơi giải trí. Dù sống độc thân, nhưng hết giờ làm việc thì 2 anh em Phạm Khánh Hưng cũng loanh quanh trong nhà. Không ti vi, hạn chế đi chơi, ở nhà trọ thì chỉ có chiếc điện thoại là niềm vui duy nhất.
Tại các khu công nghiệp của Bà Rịa - Vũng Tàu hiện có trên 70.000 lao động, trong đó có tới hơn 70% là lao động ở ngoài tỉnh. Trong số này, ngoài một số ít lao động kỹ thuật cao có cuộc sống khá, đại đa số là những lao động nghèo đến Bà Rịa - Vũng Tàu mưu sinh, mong đủ kiếm sống và tích góp để gửi về quê phụ giúp gia đình. Cường độ làm việc tại các doanh nghiệp rất cao, thời gian chặt chẽ chủ yếu theo ca nên việc tổ chức các hoạt động văn hóa thể thao cho công nhân hết sức khó khăn.
Mặt khác, công nhân cũng chưa tìm được điểm vui chơi giải trí phù hợp với mình vì thiếu vắng các thiết chế văn hóa công lập, trong khi các điểm vui chơi văn hóa giải trí mang nặng tính dịch vụ lại thường dành cho đối tượng thu nhập cao.
Theo thống kê của LĐLĐ Bà Rịa Vũng Tàu, chỉ có khoảng 10% trong tổng số gần 12.000 doanh nghiệp trên địa bàn xây dựng được các công trình văn hóa, thể thao, giải trí phục vụ công nhân. Người lao động chủ yếu chỉ được tham gia những sân chơi mang tính sự kiện, tổ chức đông người. Tuy nhiên, 2 năm qua, do ảnh hưởng của dịch COVID-19 các hoạt động do các cấp công đoàn tổ chức đều phải tạm ngưng hoặc hạn chế số người.
Một khảo sát của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam cho thấy, hơn 60% công nhân ở các khu công nghiệp không xem ti vi, nghe đài; 85% không đọc sách, báo; 80% không tập thể dục, thể thao thường xuyên; 65% không tham gia vào các hoạt động văn nghệ quần chúng.
Cũng theo khảo sát này, thực trạng kinh tế eo hẹp, thời gian làm việc kéo dài, loại hình giải trí nghèo nàn, thiếu thiết chế văn hóa cơ bản khiến cho công nhân ở các khu công nghiệp, khu chế xuất không có điều kiện để thỏa mãn nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần dẫn tới hệ lụy là 28% công nhân có xu hướng và lối sống buông thả, thực dụng; 22% sống ích kỷ, chủ nghĩa cá nhân... Đây là những con số cho thấy vẫn cần nhiều hơn nữa những cố gắng chăm lo cho đời sống lao động.
Việc chăm lo đời sống tinh thần cho người lao động nhằm giúp họ càng thêm gắn bó với doanh nghiệp. Điều này không chỉ tạo sự bền vững cho doanh nghiệp mà còn thể hiện việc thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội. Để thực hiện được mục tiêu, bên cạnh việc xây dựng và hoàn thiện các chủ trương, chính sách về phát triển đời sống vật chất, văn hóa tinh thần cho người lao động thì các chủ doanh nghiệp cũng cần phải có chính sách quan tâm, chăm lo cho người lao động.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!