Biểu hiện thầm lặng ít biết của bệnh xơ gan

PGS.TS Nguyễn Tấn Cường, Bệnh viện Quốc tết City, xơ gan xảy ra nhằm phản ứng với tổn thương gan của bạn. Mỗi khi gan bị thương, nó sẽ tự sửa chữa, các tế bào khỏe mạnh trên gan sẽ bị thay thế bởi những mô xơ, sẹo và hình thành nên các nốt tân sinh. Khi các mô sẹo ngày càng nhiều, chức năng gan suy giảm, gan không thể thực hiện được những hoạt động bình thường của nó nữa.

Gan thực hiện một số chức năng cần thiết, bao gồm giải độc các chất độc hại trong cơ thể, làm sạch máu và tạo ra các chất dinh dưỡng quan trọng. Khi gan bị tổn thương, mô khỏe mạnh còn lại vẫn có thể đối phó với các hoạt động trao đổi chất hàng ngày, không phát ngay các tín hiệu cho biết gan đang bị tổn thương, vì vậy không dễ phát hiện bệnh gan. Các triệu chứng đáng kể chỉ xảy ra khi tổn thương gan đã vượt quá 70%.

Có khoảng 80 -90% bệnh nhân bị ung thư gan từng trải qua các giai đoạn bệnh ban đầu từ viêm gan mãn tính, xơ gan rồi đến ung thư gan. Vì thế, quy trình của người ung thư gan được xem là chỉ gói gọn trong "3 bước": Viêm gan - Xơ gan và Ung thư gan. Xơ gan mất bù là thuật ngữ dùng để mô tả sự phát triển của các biến chứng cụ thể do những thay đổi do xơ gan gây ra, có thể đe dọa đến tính mạng.

Các tổn thương gan do xơ gan thường không thể hồi phục như cũ được, nhưng nếu xơ gan được chẩn đoán sớm và nguyên nhân được xử lý, thì có thể hạn chế các tổn thương gan mới.

Các triệu chứng của bệnh xơ gan

Rất khó phát hiện sớm các bệnh lý về gan, do đó ở giai đoạn đầu các triệu chứng của bệnh nhân xơ gan đều khá mờ nhạt. Nhưng khi nhiều mô sẹo thay thế cho mô khỏe mạnh và chức năng gan suy giảm, bạn có thể có các triệu chứng sau:

Xơ gan giai đoạn đầu

Xơ gan giai đoạn đầu hay thường được gọi là xơ gan còn bù. Giai đoạn xơ gan còn bù là khoảng thời gian khi người bệnh vừa chuyển từ bệnh viêm gan mạn tính sang bệnh xơ gan. Ở giai đoạn này, do khả năng bù trừ tốt nên các phần gan khỏe mạnh sẽ "gánh" thêm công việc của các phần gan bị tổn thương, bệnh nhân ít có biểu hiện tình trạng suy giảm chức năng gan. Chính vì vậy các triệu chứng xơ gan trong giai đoạn này thường nghèo nàn, người bệnh có thể biểu hiện như:

- Bệnh nhân cảm thấy khó chịu bên trong, ăn không tiêu, đầy bụng, khó tiêu, rối loạn tiêu hóa.

- Cơ thể mệt mỏi, có thể bị sốt nhẹ vào buổi chiều.

- Vùng hạ sườn phải có những cơn đau không thường xuyên với mức độ tăng dần theo thời gian.

- Nước tiểu có màu vàng đậm.

- Gan to, lách to.

- Xuất hiện các mao mạch hình sao ở lưng, ngực, bàn tay, chân mẩn đỏ.

- Lông ở nách và bộ phận sinh dục thưa dần.

- Móng tay khô, trắng, nam giới tinh toàn teo nhẽo, vú teo. Ở nữ suy giảm ham muốn tình dục có thể có hiện tượng vô kinh, ở nam suy giảm ham muốn tình dục có thể liệt dương.

- Giai đoạn xơ gan còn bù diễn ra ổn định lâu dài trong nhiều năm nhưng thường tiến triển nặng dần theo từng đợt. Bệnh có thể phát triển nhanh chóng nếu gặp điều kiện thuận lợi.

Xơ gan giai đoạn cuối

Giai đoạn xơ gan mất bù thường còn gọi là xơ gan giai đoạn cuối, là giai đoạn mà gan đã bị suy nhược trầm trọng gần như mất khả năng hoạt động. Sở dĩ giai đoạn này còn có tên gọi là mất bù bởi vì các tế bào gan lúc này đã không còn khả năng phục hồi bù lại cho những tế bào đã bị xơ hóa. Trong giai đoạn này, 80% đến 90% cấu trúc của gan đã bị các tổ chức xơ phá hoại và không còn khả năng phục hồi. Người bệnh sẽ có những triệu chứng sau:

- Sức khỏe giảm sút rõ rệt, rối loạn tiêu hóa nặng nề, đi đại tiện ra phân màu đen.

- Một hoặc cả hai chân bị phù, mềm, khi ấn vào có vết lõm, để từ 1 đến 2 phút sau vết lõm mới biến mất.

- Bụng to lên do ứ đọng dịch cổ trướng. Nếu dịch quá nhiều có thể chèn lên các động mạch, làm giãn, vỡ dây tĩnh mạch thực quản, khiến bệnh nhân chảy máu ồ ạt mà chết.

- Xuất hiện hiện tượng hoàng đản, da ban đầu có thể vàng nhẹ, sau đó ngày càng vàng đậm lên, màu vàng ở lòng bàn tay sau đó lan ra da toàn thân.

- Người bệnh có thể bị hôn mê, nửa tỉnh nửa mơ do gan không thể lọc được amoniac khiến não bị nhiễm độc làm bệnh nhân rơi vào tình trạng lúc ngất, lúc tỉnh.

- Chức năng nội tiết của cơ thể cũng bị ảnh hưởng, nam giới biểu hiện xơ gan điển hình như có thể bị teo tinh hoàn, vú to lên, giảm ham muốn tình dục, nữ giới thường bị rối loạn kinh nguyệt hoặc mất kinh.

- Người bệnh có thể có những rối loạn về tinh thần như mất khả năng tập trung, rối loạn giấc ngủ. Nếu bệnh diễn tiến nặng, người bệnh sẽ bị kích động, vật vã rồi dần dần bị hôn mê có thể dẫn đến tử vong.

Giai đoạn này, chức năng gan đã suy giảm nghiêm trọng. Việc hỗ trợ điều trị chủ yếu tập trung vào giảm đau đớn cho bệnh nhân, hỗ trợ điều trị triệu chứng bằng các thuốc giảm đau, lợi tiểu, giảm phù…

Xơ gan là căn bệnh khó phát hiện ở giai đoạn đầu, chỉ đến khi bệnh nặng mới xuất hiện những triệu chứng điển hình, do đó việc hỗ trợ điều trị bệnh xơ gan gặp nhiều khó khăn hơn bao giờ hết. Những đối tượng có nguy cơ mắc xơ gan cao cần có ý thức và chủ động đi khám nhằm tầm soát bệnh sớm.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!