Những bài thuốc hữu ích từ lợn

Ở Việt Nam, thịt lợn là loại thịt phổ biến nhất được sử dụng hàng ngày trong các bữa ăn. Các bộ phận khác từ con lợn cũng là những thực phẩm tạo nên các món ăn ngon, được nhiều người yêu thích.

Lợn có giá trị dinh dưỡng cao, bởi vậy, không những được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực thực phẩm, thịt lợn và các bộ phận khác từ con lợn còn rất thông dụng cả trong y học. Trong tài liệu nước ngoài, các nhà khoa học thấy rằng những người dân ở đảo Ocinava, phía nam Nhật Bản có tuổi thọ trung bình cao nhất thế giới (nữ là 84,47%, nam là 76,67%), vì khẩu phần ăn hàng ngày của họ có tỷ lệ thịt lợn cao. Họ cho rằng, tất cả các bộ phận của con lợn đều rất tốt cho cơ thể con người và khẳng định rằng thịt lợn đã loại hết mỡ có ưu điểm hơn các loại thịt động vật khác ở chỗ: chứa ít cholesterol nhất và rất giàu vitamin B1 (loại vitamin đóng vai trò chủ vếu trong quá trình trao đổi chất).

Có rất nhiều bài thuốc liên quan tới lợn mà chúng ta có thể tham khảo và áp dụng trong cuộc sống hàng ngày. Cuốn sách "Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam) (NXB Khoa học và Kỹ thuật) đã chỉ rõ công dụng và cách áp dụng từng bộ phận khác nhau của con lợn trong điều trị các loại bệnh.

Theo đó, thịt lợn có vị mặn, ngọt, tính bình, có tác dụng bổ thận, tiêu thũng. Thịt lợn nạc giã nhuyễn, nặn thành viên rồi nấu với rau ngót thành món ăn – vị thuốc cổ truyền và phổ biến để bồi dưỡng sức khỏe cho những người đang chữa bệnh, người mới ốm khỏi, phụ nữ mới sinh và người già yếu. Thịt lợn còn có tác dụng cầm máu bằng cách thức lấy một miếng thịt lợn nạc để sống, thái mỏng, đắp vào vết thương đang chảy máu, máu sẽ cầm lại ngay.

Thịt lợn nạc (Hình minh họa: exelbyfoods.co.uk)

Mật lợn có vị đắng, mùi tanh, tính lạnh, không độc, có công dụng giảm đau, tiêu sưng, kích thích tiêu hóa, bài tiết mật, sát khuẩn và thông đại tiện. Mật lợn được dùng phổ biến trong y học hiện đại và y học cổ truyền. Y học cổ truyền dùng mật lợn để chữa đau bụng, đau dạ dày, ho, ho gà, hen, viêm đại tràng, vàng da và bệnh sỏi mật. Dùng cao mật đặc với liều từ 0.5 đến 2g một ngày. Cao mật khô được bào chế và sử dụng dưới hai dạng sau:

Siro mật lợn chữa ho gà: Tán mịn cao mật khô, trộn với siro với tỷ lệ 1ml siro chứa 20mg cao mật khô. Ngày uống 3 lần, mỗi lần nửa thìa cà phê cho trẻ dưới 1 tuổi, 1 thìa cà phê cho trẻ từ 1 đến 2 tuổi, 1 thìa rưỡi cà phê cho trẻ 3 tuổi và 2 thìa cà phê cho trẻ trên 3 tuổi.

Viên mật lợn trị táo bón: Bột cao mật khô trộn với tá dược làm thành viên 0.1g. Người lớn mỗi ngày uống từ 6 đến 12g chia làm hai lần vào sáng sớm và buổi tối trước khi đi ngủ. Nếu táo bón nhiều, có thể dùng ngày đầu 20 viên rồi giảm dần. Xí nghiệp dược phẩm I đã bào chế viên lô đảm gồm cao mật lợn (0.5 g), lô hội (0.08 g), phenolphtalein (0.05 g) để chữa táo bón, suy gan, nhiễm khuẩn đường ruột với liều dùng ngày 2 lần, mỗi lần từ 2 đến 4 viên, uống sau bữa ăn.

Viện Y học cổ truyền còn dùng cao mật lợn chữa hen suyễn. Mật lợn uống với hạt vừng đen lại là bài thuốc làm tăng tác dụng nhuận tràng. Ngoài ra, mật lợn còn có thể dùng ngoài để chữa bỏng với công thức mật lợn để nguyên hoặc cô đặc, phối hợp với hoàng bá để bôi. Mật lợn để nguyên hoặc cô đặc phối hợp với các dược liệu khác để bôi còn có thể chữa được rất nhiều chứng bệnh như chữa chốc đầu, nhọt độc (phối hợp với nghệ vàng hoặc gừng tươi), chữa vết thương phần mềm, bỏng (phối hợp với cao đặc hành tươi, tỏi, lá trầu không và lá ớt), trị rắn cắn (phối hợp cùng của sả, hạt muồng) và giúp thông đại tiện (phối hợp cùng một ít giấm đen thụt vào hậu môn).

Chân giò lợn có vị mặn, tính bình, giúp làm tăng tiết sữa ở phụ nữ. Chân giò lợn là bài thuốc đặc hiệu cho phụ nữ mới sinh, thiếu sữa cho con bú với công thức chân giò lợn (1 cái) hoặc móng giò lợn (từ 2 đến 3 cái) nấu chín nhừ với lõi thông thảo (10 đến 20g) và gạo nếp (30 đến 50g) thành cháo, ăn trong một ngày. Nhiều người còn gia thêm lá sung có tật (100g), quả mít non (50g), đu đủ non (50g), hạt mùi (5g). Hoặc có thể áp dụng một công thức khác là móng giò lợn (2 cái) kết hợp cùng đảng sâm (16g), hoàng kỳ (12g), mộc thông (10g), đương quy (8g), mạch môn (8g), cát cánh (6g), thông thảo (6g). Tất cả thái nhỏ, sắc với 400 ml nước tới khi còn 100 ml, uống làm hai lần trong ngày. Lưu ý, phụ nữ đang có thai không được dùng bài thuốc này. Ngoài ra, móng giò lợn còn có thể chữa nóng sốt cao ở trẻ em với cách thức móng giò lợn đốt cháy, tán nhỏ, uống với sữa người.

Chân giò lợn (Hình minh họa: brookersmeat.com)

Gan lợn có vị đắng, hơi mặn, tính hơi ấm, có tác dụng bình can, làm sáng mắt. Gan lợn là bài thuốc hữu hiện chữa viêm gan với công thức gan lợn (100g) băm nhỏ cùng cây chó đẻ (20g), nấu nhiều lần, lấy nước đặc uống làm 2 đến 3 lần trong ngày. Có ngưòi còn thêm vài lát dứa (Kinh nghiệm của tỉnh Hội Y học dân tộc Đà Nẵng). Hoặc công thức khác là gan lợn (100g), đậu đỏ (100g), hoàng tinh (50g), nấu cháo ăn lúc nóng.

Bầu dục lợn (cật lợn) có vị mặn, tính lạnh, có tác dụng bổ khí, lợi bàng quang, giảm đau. Bầu dục lợn có thể chữa thận hư, đau lưng, chân tay nhức mỏi bằng công thức bầu dục lợn (2 cái) khía đôi, cho bột đỗ trọng (20g) và ít muối vào trong, ninh thật nhừ, ăn cả cái lẫn nước vào lúc đói. Ngoài ra, người ta cho rằng, bầu dục lợn cũng có tác dụng kích dục như vị thuốc dâm dương hoắc.

Phổi lợn có vị nhạt, tính lạnh, có tác dụng mát phổi, giảm ho, trừ đờm. Phổi lợn (2 đến 3 lạng) xào chín với lá xương sông (1 đến 2 lạng) chữa viêm phế quản (Kinh nghiệm của ông Nguyễn Kiên - Quảng Ninh).

Bong bóng lợn có vị mặn, ngọt, tính lạnh, có tác dụng lợi tiểu, tăng tiết sữa. Bong bóng lợn nấu nhừ với lá đinh lăng và gạo nếp thành cháo ăn làm thuốc tăng tiết sữa.

Ruột già lợn có vị ngọt, nhạt, tính hơi lạnh, có tác dụng bổ hạ, tiêu viêm. Ruột già lợn (2 đến 3 lạng) ninh vớii hạt sen, ăn cả cái lẫn nước chữa viêm ruột mãn tính hoặc nấu với cây củ gió đất là bài thuốc chữa trĩ.

Tủy lợn có vị ngọt, tính lạnh, có tác dụng bổ âm, ích tủy. Tuỷ lợn là bài thuốc chữa tiểu đường với công thức tủy lợn (80g sấy khô), ý dĩ (80g), cát căn (80g), hoài sơn (120g). Tất cả tán bột, rây mịn, ngày uống từ 20 đến 40g.

Răng lợn chữa trẻ em lên cơn giật, nghiến răng, trợn mắt với công thức răng lợn đốt cháy (12g) phối hợp cùng kinh giới (40g), câu đằng (12g), toàn yết (12g), thuyền thoái (8g) và phèn phi (8g). Cụ thể, toàn yết bỏ đầu, rút ruột, tẩm rượu, sao giòn, tán bột. Các dược liệu khác sấy khô, tán bột. Trộn hai bột, tán lại, rây thật mịn sau đó luyện với hồ làm viên bằng hạt đỗ xanh. Trẻ em dưới 5 tháng tuổi, mỗi lần uống một viên; 5 tháng đến dưới 1 năm, mỗi lần 2 viên; trên 1 năm, mỗi lần 3 viên; 2 năm, mỗi lần 5 viên. Chiêu thuốc với nước trúc lịch. Ngày từ 2 đến 3 lần. (Kinh nghiệm của ông Phan Khắc Định - Thanh Hoá).

Mỡ lợn rán thành mỡ nước là thuốc bôi chữa bỏng. Mỡ lợn trộn với bột hạt lai (đốt thành than) để đắp lại là bài thuốc chữa chốc. Ngoài ra, mỡ lợn còn là một tá dược phổ biến trong các dạng thuốc mỡ dùng bôi ngoài theo kinh nghiêm dân gian.

Mỡ lợn rán thành mỡ nước (Hình minh họa: theprairiehomestead.com)

Dạ dày lợn có công dụng trị tiểu rắt với công thức dạ dày lợn (1 cái) nhồi hạt sen, nấu chín ăn hoặc nấu cho thật nhừ, giã nát, trộn với hồ làm viên bằng hạt ngô, mỗi ngày uống 50 viên với nước ấm vào lúc đói. (Nam dược thần hiệu).

Da lợn tươi cũng đã được các bác sĩ ở Trường đại học tổng hợp Hồng Kông dùng để che phủ tạm thời các vết bỏng cho đến khi tổ chức da của vết thương phát triển trở lại. Họ cho biết, da lợn tươi có tác dụng như một lớp áo bọc vết thương rất tốt. Khoa phẫu thuật của trường đã bảo quản bằng cách ướp lạnh và diệt khuẩn bằng tia gamma những mảnh da lợn để điều trị bỏng khi cần thiết. Vết thương được điều trị bằng da lợn không bị nhiễm trùng, không có phản ứng miễn dịch và mau lành.

Theo kinh nghiệm dân gian gia truyền ở nước láng giềng Trung Quốc, cũng có rất nhiều dạng thuốc và dạng thức ăn - vị thuốc có các bộ phận của lợn được sử dụng, cụ thể:

 - Mật lợn:

  + Chữa viêm túi mật: Mật lợn và mật ong (lượng bằng nhau) trộn đều, đun sôi, cô đặc thành cao. Ngày uống hai lần, mồi lần một thìa canh.

  + Chữa xơ gan: Mật lợn (4 cái), bột đậu xanh (500g) làm thành thuốc viên. Mỗi lần uống 6 đến 9g, ngày 3 lần.

 - Dạ dày lợn:

  + Chữa đau dạ dày dạng hàn: Dạ dày lợn (1 cái) làm sạch, cho 15g hồ tiêu trắng đã nghiền nhỏ vào trong. Ninh nhừ bằng lửa nhỏ. Ản nóng. Cách 3 ngày, ăn một lần.

  + Chữa vàng da: Thái nhỏ dạ dày lợn, nấu với củ mã thầy.

Dạ dày lợn (Hình minh họa: alibaba.com)

 - Bầu dục lợn:

  + Chữa tiêu chảy cấp tính: Bầu dục lợn (1 quả) thái nhỏ, trộn với bột cốt toái bổ, xào chín, ăn nóng.

  + Chữa đau lưng do thận hư và bệnh tai ù, nghễnh ngãng: Bầu dục lợn (1 quả) xào với lá hẹ (100g) rồi nấu canh ăn.

 - Gan lợn:

  + Chữa viêm giác mạc, đau mắt: Gan lợn (10g) thái miếng nấu với lá dâu (15g) thành canh, ăn cả cái lẫn nước.

  + Chữa xơ gan: Gan lợn (30g) nấu với vỏ dưa hấu (100g).

 - Phổi lợn:

  + Chữa viêm khí quản mạn tính: Phổi lợn (200g) rửa sạch, thái nhỏ, bóp cho hết bọt nước, nấu với rau diếp cá (60g). Ăn cái, uống nước.

  + Chữa ho, đau vùng ngực, khó thở: Phổi lợn (200g) rửa sạch, thái nhỏ, bóp cho hết bọt nước, nấu với ý dĩ (100g).

 - Bàng quang lợn chữa tiểu đêm nhiều với công thức bàng quang lợn (1 cái) làm sạch, ninh nhừ với phá cố chỉ (15 g). Ăn trước khi đi ngủ và cách ngày.

 - Óc lợn chữa thần kinh suy nhược, váng đầu, hoa mắt với công thức óc lợn (1 bộ) kết hợp cùng hoài sơn (30g), câu kỳ tử (10g) sắc với 200 ml nước tới khi còn 50ml, uống làm một lần trong ngày.

- Xương sống lợn là bài thuốc làm da mặt trơn bóng, hồng hào với công thức xương sống lợn (100g) rửa sạch, chặt nhỏ, nấu với gạo nếp (150g) thành cháo, thêm gia vị, ăn trong ngày.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!