Hệ lụy từ việc mua kháng sinh không kê đơn

Tại một số quầy thuốc trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, nhiều người đến mua thuốc hầu như không cần sử dụng đến đơn thuốc của bác sĩ. Thậm chí nhiều người chỉ kể về tình trạng bệnh với người bán rồi mua thuốc về tự điều trị. Họ nghiễm nhiên phớt lờ, bỏ qua việc thăm khám, kê đơn của bác sĩ.

Anh T.V.H. (trú tại Đông Hà, Quảng Trị) cho biết: "Khi có triệu chứng bệnh, tôi thường đến kể sơ bộ với người bán thuốc, rồi họ tự chẩn đoán bệnh rồi bán thuốc và thế là tôi uống thuốc theo đơn của người bán để điều trị bệnh. Chỉ khi bệnh nặng tôi mới đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế để thăm khám, điều trị".

Còn với chị L. T. M. (trú tại Triệu Phong, Quảng Trị) thì việc tự mua thuốc tự điều trị bệnh đã trở thành thói quen từ rất lâu của cả gia đình. "Các thành viên trong gia đình tôi mỗi khi có các triệu chứng như nhức đầu, sổ mũi, đau họng, đau bụng... đều đến quầy bán thuốc, nói rõ triệu chứng rồi mua thuốc về tự điều trị, vừa tiết kiệm thời gian đi lại, vừa thuận tiện. Qua các phương tiện truyền thông đại chúng tôi cũng được biết đến tác hại của việc không dùng thuốc theo đơn hay tình trạng kháng thuốc nhưng do thói quen nên các thành viên của gia đình tôi chỉ lúc nào bệnh nặng mới đến khám tại bệnh viện, còn các bệnh thông thường chúng tôi vẫn tự mua thuốc điều trị.

Thông tư số 52/2017/TT-BYT của Bộ Y tế đã Quy định về đơn thuốc và việc kê đơn thuốc hóa dược, sinh phẩm trong điều trị ngoại trú và Thông tư số 07/2016/TT-BYT ban hành danh mục thuốc không kê đơn. Song trên thực tế, nhiều loại thuốc nằm trong danh mục buộc phải kê đơn vẫn đang được mua, bán một cách công khai.

Mặc dù mỗi cơ sở kinh doanh dược phẩm đều nắm rất rõ, có một số mặt hàng thuốc khi được bán ra cần có sự chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, dường như quy định này chưa được thực hiện nghiêm túc. Và hầu hết, nhân viên các nhà thuốc vẫn vừa chẩn đoán bệnh, vừa kê đơn thuốc cho người dân công khai.

Điều trị bệnh nhân kháng thuốc sẽ làm tăng cao chi phí y tế

Trao đổi với ông Phan Văn Khánh, Trưởng Phòng quản lý Dược, Sở Y tế tỉnh Quảng Trị, ông cho biết thêm: "Trước tình trạng mua thuốc không theo đơn của bác sĩ, đặc biệt là thuốc kháng sinh thì Sở đã thực hiện tăng cường công tác thanh kiểm tra, phối hợp với các ban ngành liên quan thành lập các đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra về hành nghề dược. Trong đó, tiến hành kiểm tra về thực hành phân phối thuốc tốt, thực hiện quy trình bán thuốc theo đơn của bác sĩ. Đồng thời, tăng cường công tác phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật đến với nhân viên y tế và người kinh doanh dược trên địa bàn. Tăng cường công tác truyền thông giáo dục nhằm nâng cao ý thức của người dân cũng như nhân viên y tế."

Việc bán thuốc không kê đơn, đặc biệt là các loại kháng sinh rất nguy hiểm, bởi ngoài việc không theo dõi được tình trạng bệnh còn dẫn đến nhiều hệ lụy. Người bệnh không có đơn thuốc sẽ không có căn cứ uống đúng liều lượng thuốc, thời gian, những thức ăn kiêng kỵ, chống chỉ định với thuốc. Đặc biệt là gặp rủi ro do phản ứng phụ từ thuốc gây ra. Chưa kể, việc điều trị tại nhà kéo dài không đúng bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh, gây tốn kém về kinh tế. Mua và dùng thuốc kháng sinh không có đơn của bác sĩ cũng như dùng không đủ liều sẽ dẫn đến tình trạng kháng thuốc kháng sinh như hiện nay.

Khi đã bị kháng thuốc, việc dùng thuốc kháng sinh và các liệu pháp điều trị người mắc bệnh do nhiễm khuẩn sẽ không còn hiệu quả hoặc hiệu quả thấp. Theo bác sĩ Đỗ Quang Vinh, Phó Trưởng Khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện đa khoa tỉnh Quảng Trị: Dùng kháng sinh không theo đơn của bác sĩ, hay dùng các thế hệ kháng sinh một cách rộng rãi sẽ làm phát sinh những chủng vi khuẩn kháng thuốc và siêu kháng thuốc. Khi bệnh nhân có vi khuẩn kháng thuốc sẽ gây khó khăn cho bác sĩ trong việc lựa chọn kháng sinh phù hợp, nhiều bệnh nhân phải làm kháng sinh đồ để lựa chọn những kháng sinh phù hợp. Đáng nói, khi bị kháng kháng sinh thì bắt buộc phải sử dụng các thế hệ kháng sinh cao hơn, từ đó, phát sinh các vấn đề về chi phí y tế, Và rất có hại cho cơ thể trong quá trình chuyển hoá và thải trừ kháng sinh.

Trước tình trạng mua bán thuốc không theo đơn của bác sĩ, theo Quyết định số 4448/QĐ-BYT ngày 3/10/2017 của Bộ Y tế đã ban hành về việc ban hành Kế hoạch triển khai Đề án tăng cường kiểm soát kê đơn thuốc và bán thuốc kê đơn giai đoạn 2017 - 2020; Công văn số 6269/ BYT- QLD ngày 2/11/2017 của Bộ Y tế về việc xây dựng Kế hoạch & triển khai thực hiện Đề án tăng cường kiểm soát kê đơn và bán thuốc kê đơn giai đoạn 2017-2020; Sở Y tế đã xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án tăng cường kiểm soát kê đơn và bán thuốc kê đơn trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2017-2020 và được UBND tỉnh phê duyệt. Với mục tiêu của đề án là tăng tỷ lệ tuân thủ thực hiện đúng quy định của pháp luật về kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú theo đó đến năm 2020 đạt 100% kê đơn thuốc đủ nội dung theo quy định của Bộ Y tế về kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú đối với các cơ sở khám, chữa bệnh công lập, bệnh viện tư nhân và đạt 80% đối với cơ sở khám, chữa bệnh tư nhân khác. Kê đơn thuốc tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế về quản lý và sử dụng kháng sinh trong các bệnh nhiễm trùng đạt 90% đối với các cơ sở khám, chữa bệnh công lập, bệnh viện tư nhân và đạt 70% đối với cơ sở khám chữa bệnh tư nhân khác; Tăng tỷ lệ bán thuốc kháng sinh phải có đơn thuốc trong đó đến năm 2020, trên địa bàn toàn tỉnh 100% bán thuốc kháng sinh phải có đơn thuốc tại quầy thuốc, nhà thuốc.

Tình trạng mua và dùng các loại thuốc kháng sinh thực sự rất nguy hiểm, bởi ngoài việc không theo dõi được tình trạng bệnh của mình còn dẫn đến những hệ lụy khôn lường. Do đó, người dân cần có ý thức tự bảo vệ sức khỏe của mình, chỉ nên sử dụng thuốc khi có đơn chỉ định của thầy thuốc. Và trên hết cần sự vào cuộc của ngành chức năng để tình trạng này sớm chấm dứt và kéo dài trong nhiều năm qua.

Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!