Tái nhiễm SARS-CoV-2: Bác sĩ điều trị COVID-19 tại Việt Nam lý giải ra sao?

Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết: Tái nhiễm là trạng thái một bệnh nhân đã khỏi hẳn bệnh, sau đó một thời gian nhiễm lại bệnh đó lần thứ 2. Trong những trường hợp bệnh nhân có xét nghiệm RT-PCR dương tính với virus SARS-CoV-2 sau khi đã âm tính nhiều lần, thầy thuốc phải chỉ định làm nhiều lần xét nghiệm, phối hợp các xét nghiệm khác như: xét nghiệm kháng nguyên, kháng thể, nuôi cấy virus… tổng hợp cùng các yếu tố lâm sàng và dịch tễ khác để khẳng định bệnh nhân chưa khỏi hoặc xác nhận bệnh nhân đã khỏi bệnh, tái dương tính hay tái nhiễm?

Còn tái dương tính là trạng thái một bệnh nhân đang trong quá trình tiến triển của bệnh, đã có những giai đoạn xét nghiệm âm tính, sau đó lại xuất hiện những lần xét nghiệm dương tính sau đó. Tại Việt Nam, có một số trường hợp bệnh nhân COVID-19 tái dương tính sau khi được ra viện.

Bác sĩ Nguyễn Trung Cấp cho hay: "Với dịch COVID-19, có nhiều phương pháp xét nghiệm để chẩn đoán nhiễm SARS-CoV-2. Trong đó nuôi cấy virus là phương pháp có giá trị khẳng định chẩn đoán cao nhất. Tuy nhiên, phương pháp này rất khó thực hiện, tỷ lệ thành công thấp và thường cho kết quả rất muộn. Bởi vậy trên thực tế, người ta sử dụng xét nghiệm RT-PCR để chẩn đoán xác định bệnh nhân nhiễm SARS-CoV2 nhằm tìm ra chất liệu di truyền (ARN) của virus".

Theo tiêu chuẩn của WHO, ở ngưỡng phát hiện, phản ứng xét nghiệm này phải đạt độ nhạy 95%. Bởi thế, những bệnh nhân giai đoạn mới bắt đầu bị bệnh hoặc đang hồi phục, nồng độ virus trong bệnh phẩm thấp có thể ở mức chấp chới trên dưới ngưỡng, xét nghiệm có thể dương tính hoặc âm tính tùy theo mức độ tập trung virus trong bệnh phẩm lấy được. Trong những trường hợp đó, phải chỉ định làm nhiều lần xét nghiệm, phối hợp các xét nghiệm khác như: xét nghiệm kháng nguyên, kháng thể, nuôi cấy virus… tổng hợp cùng các yếu tố lâm sàng và dịch tễ khác để khẳng định bệnh nhân chưa khỏi hay đã khỏi bệnh?

Xét nghiệm chỉ xác định được ARN của virus (là một mảnh trong cấu trúc của virus) nên có những trường hợp khỏi bệnh, virus chết rồi, nhưng còn những mảnh "xác" tồn lưu trong mô và bệnh phẩm lấy được nên xét nghiệm RT-PCR vẫn dương tính và được coi là trường hợp tái dương tính.

Theo bác sĩ Nguyễn Trung Cấp, cơ sở chắc chắn nhất để khẳng định một bệnh nhân tái nhiễm virus SARS-CoV-2 là khi bệnh nhân đó từng nhiễm COVID19 đã đủ tiêu chuẩn xác định khỏi bệnh, một thời gian dài sạch virus. Sau đó, bị nhiễm bệnh lại và nuôi cấy virus có mọc lại. Tức là lần nhiễm sau bệnh nhân đó mang virus sống chứ không phải mảnh xác virus tồn lưu từ lần nhiễm trước.

Do hiện nay mới chỉ ghi nhận được ca tái nhiễm COVID-19 tại Hong Kong (Trung Quốc) nên chưa có dữ liệu để trả lời câu hỏi: Người tái nhiễm có khả năng lây lan virus cao hay thấp? tiến triển bệnh của họ giống như nhiễm lần đâu hay có gì khác?

Rất nhiều bệnh sau khi nhiễm lần đầu cơ thể có miễn dịch lâu bền nên bảo vệ cơ thể không bị tái nhiễm hoặc khi nhiễm lần sau sẽ nhẹ hơn. Nhưng cũng có những bệnh tạo miễn dịch rất yếu và ngắn nên những lần nhiễm sau cũng không khác nhiễm lần đầu. Cá biệt có những bệnh như sốt xuất huyết, khi tái nhiễm một thứ type khác do phản ứng miễn dịch quá mức lại làm bệnh nặng lên rất nhiều.

"Cơ thể thường sinh ra kháng thể với virus sau khi khỏi bệnh. Nhưng cơ thể có giữ được mức độ kháng thể giúp bảo vệ cơ thể lâu dài hay không thì tùy theo từng loại virus và từng cá thể người bệnh. Có những loại virus tạo được kháng thể suốt đời như sởi, đậu mùa, quai bị. Nhưng cũng có loại virus chỉ tạo được kháng thể trong thời gian ngắn hơn, hoặc thậm chí rất ngắn như cúm hoặc có kháng thể nhưng không diệt sạch được virus như viêm gan C, HIV… Khả năng tạo kháng thể mạnh hay yếu cũng tùy vào đặc tính riêng của từng người" - bác sĩ Nguyễn Trung Cấp lý giải.

Do SARS-CoV-2 chỉ mới xuất hiện, nên người ta vẫn chưa nghiên cứu được ca tái nhiễm COVID-19 do đặc tính chung của virus này hay do đặc điểm miễn dịch riêng của người đó. Để điều trị cho những bệnh nhân này, các thầy thuốc sẽ căn cứ vào diễn biến cụ thể trên bệnh nhân để có phương án phù hợp.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!